نابغه‌های ناشناس
ادیسون واقعا تنها مخترع لامپ بود؟
لامپ‌های رشته‌ای با وجود ورود مدل‌های نسل نو، هنوز هم در دنیا کاربرد دارند اما برخی می‌گویند ۲۲ نفر دیگر هم مانند ادیسون این وسیله را اختراع کرده بودند
همه ما سال‌هاست که نام توماس ادیسون را به‌عنوان مخترع لامپ در جهان شنیده‌ایم. اما برخی تاریخ‌نویسان علم مدعی شده‌اند که پیش از آنکه ادیسون ادعای اختراع لامپ را داشته باشد 22نفر موفق به ساخت لامپ شده بودند، ولی لامپ‌هایی که آنها ساخته بودند به‌دلیل فناوری پایین هرگز کاربردی نبوده و با اقبال مواجه نشده بود. آنچه مهم به‌نظر می‌رسد این است که دنیا، توماس ادیسون را به‌عنوان مخترع لامپ می‌شناسد و این درحالی است که سر جوزف ویلسون سوان هم مخترع لامپ بوده است.
شاگرد داروسازی که مخترع شد
جوزف ویلسون سوان در روز سی‌ویکم اکتبر1828 در پالیون‌هال ساندرلند متولد شد. او در دوران نوجوانی به‌عنوان شاگرد یک داروساز با مواد شیمیایی آشنا شد. گفته شده سوان مرتب درحال پرسش بود و هیچ‌گاه دست از سؤال کردن برنمی‌داشت.
تلاش برای اختراع لامپ
به گزارش همشهری، در سال1802، سر هامفری دِوی -شیمی‌دان انگلیسی- به‌وسیله رشته‌ای از پلاتینیوم (که به‌دلیل دمای ذوب بسیار بالایش برگزیده شده بود) نخستین لامپ رشته‌ای جهان را اختراع کرد. البته لامپ او روشنایی کافی را نداشت و از لحاظ کاربردی نیز به‌دلیل اینکه زود خاموش می‌شد، ارزش چندانی پیدا نکرد. با این حال اختراع دِوی پیش‌زمینه‌ای بود برای اختراع لامپ‌های رشته‌ای. 23سال بعد و در سال1835، یعنی زمانی که سوان تنها 7سال داشت، جیمز لیندسی در شهر داندی اسکاتلند لامپ الکتریکی ثابتی را ساخت. او در توضیحاتش درخصوص این اختراع مدعی شد که توانسته است کتابی را در فاصله نیم متری بخواند. گفته شده او پس از این اختراع، کار روی تکمیلش را رها کرد و سمت کار روی تلگراف بی‌سیم رفت. البته گفته‌های او درخصوص اختراع لامپ چندان قابل استناد نیست! در ادامه چندین دانشمند دیگر نیز روی اختراع این وسیله کار کردند که البته هر کدام به‌دلایلی نتوانستند به موفقیت‌های چشمگیری نایل شوند.
لامپ رشته‌ای چگونه کار می‌کند؟
در این نوع لامپ‌ها، جریان الکتریسیته از یک رشته نازک فلز تنگستن عبور می‌کند. این فلز مقاومت الکتریکی نسبتاً زیادی دارد و بر اثر عبور جریان الکتریسیته از آن، به‌شدت داغ می‌شود. این رشته نازک به‌دلیل داغ شدن، نور زیادی از خود ساطع می‌کند. این تکه سیم نازک در داخل یک حباب شیشه‌ای که در آن خلأ هست قرار می‌گیرد. اگر اکسیژن به درون حباب نفوذ کند رشته نازک تنگستن به‌سرعت اکسیده شده و خواهد سوخت. یکی از دلایل اصلی ناکامی بسیاری از کسانی که به‌دنبال اختراع لامپ بودند، همین نکته ظریف بود. آنها نمی‌توانستند حبابی درست کنند که درون آن به‌طور کامل خلأ باشد. در واقع در تاریخ اینگونه آمده است که ادیسون توانست به‌خاطر مواد به‌کار گرفته شده مناسب‌تر، ایجاد خلئی مناسب‌تر و مقاومت داشته باشد که این موضوع باعث می‌شد توزیع نیرو از منبع انرژی مرکزی مقرون به‌صرفه باشد.
ابداع سوان
در سال1850 جوزف ویلسون سوان کارش را روی رشته زغال کاغذ داخل یک حباب شیشه‌ای خالی شده از هوا شروع کرد. 10سال بعد او لامپی اختراع کرد که کمبود خلأ و یک منبع الکتریکی مناسب باعث کم شدن طول عمر و بازدهی آن می‌شد. در اواسط دهه1870 میلادی که پمپ‌های بهتری اختراع شدند، سوان بار دیگر کار روی ساخت لامپ را شروع کرد. او در روز هجدهم دسامبر سال1878 از لامپی که از یک میله باریک کربنی در آن استفاده شده بود، رونمایی کرد. این لامپ مشکلات عدیده‌ای داشت و عمر کم و مقرون به‌صرفه نبودن، دلیل اصلی شکست آن بود. سوان در ادامه به سمت ساختن رشته کربنی بهتر و وسایلی که 2سر آن را متصل می‌کند، رفت. سوان روشی برای کار با پنبه برای ساخت نخ کاغذی اختراع کرد و از سال1880، شروع به نصب حباب‌های روشنایی در نقاط مختلفی از انگلستان کرد.
حرکت موازی با ادیسون
توماس ادیسون در سال1878 تحقیقات جدی برای ساخت لامپ رشته‌ای کاربردی شروع کرد. او پس از آزمایش‌های بسیاری که با رشته پلاتینیوم و فلزات دیگر انجام داد، مجبور شد بازهم به سمت رشته‌های کربن برود. نخستین آزمایش موفقیت‌آمیز ادیسون در روز 22 اکتبر 1879انجام شد. لامپی که او ساخته بود تقریبا 5/13ساعت روشن ماند. او هم روش‌هایی برای ساخت رشته کربنی با نخ پنبه‌ای و... داشت، اما چند‌ماه بعد او و تیمش دریافتند که رشته زغال بامبو می‌تواند بیش از 1200ساعت دوام بیاورد.
شرکت مشترک ادیسون و سوان
هر دو مخترع در کشورهای خود اقدام به تجاری‌سازی لامپ کرده و شرکت‌هایی را برای تولید آن تاسیس کرده بودند. این دو در انگلستان شرکت مشترکی را تاسیس کردند. اگرچه ادیسون با این کار مخالف بود، اما سوان از طریق قانونی او را مجبور به همکاری کرد. البته بعدها، ادیسون تمام سهم جوزف سوان در شرکت را به دست آورد.
اختراع سوان
در سال1850 جوزف ویلسون سوان کارش را روی رشته زغال کاغذ داخل یک حباب شیشه‌ای خالی شده از هوا شروع کرد. 10سال بعد او لامپی اختراع کرد که کمبود خلأ و یک منبع الکتریکی مناسب باعث کم شدن طول عمر و بازده‌ای آن می‌شد
