آمریکا، زیر تیغ طالبان

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

2‌ماه پس از آنکه طالبان تعیین یک جدول زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی از خاک افغانستان را به‌عنوان پیش‌شرط گفت‌وگوهای صلح اعلام کرد، مذاکره‌کنندگان این گروه اکنون در گام دوم توانسته‌اند شرایط خود برای چگونگی خروج این نیروها را هم به روند مذاکرات تحمیل کنند.
تلویزیون طلوع افغانستان دیروز به نقل از منابع آگاه از مذاکرات آمریکا و طالبان در قطر گزارش داد که دو طرف بر سر ایجاد «مناطق امن» و اعلام آتش‌بس در این مناطق به نتیجه رسیده‌اند. بر این اساس، پس از آنکه نیروهای آمریکایی از هر ولایت (استان) افغانستان خارج شوند، طالبان در آن ولایت اعلام آتش بس خواهد کرد و به این صورت یک منطقه امن ایجاد خواهد شد.
دور تازه مذاکرات با هدف تعیین جزئیات نحوه خروج نیروهای آمریکایی از 6روز پیش در دوحه آغاز شده و با حضور زلمای خلیلزاد به‌عنوان فرستاده ویژه دونالد ترامپ و ملابرادر، معاون سیاسی رهبر طالبان، در جریان است. گزارش تلویزیون طلوع به نقل از منبعی که نامش فاش نشده حاکی از آن است که طالبان شرط اعلام آتش‌بس سراسری در افغانستان را خروج کامل نیروهای آمریکایی اعلام کرده است.
هفته گذشته برخی رسانه‌های پاکستانی به نقل از منابع طالبان خبر دادند که ملابرادر با زمانبندی خروج نیروهای آمریکایی در مدت ۱۴‌ماه موافقت کرده است؛ تصمیمی که گفته شد بدون هماهنگی با ملاهبت‌الله، رهبر طالبان اتخاذ شده بود. بر این اساس، قرار است در مرحله اول، 5هزار سرباز آمریکایی از مجموع 14هزار سرباز مستقر در افغانستان، خاک این کشور را ترک کنند.
مذاکرات طالبان و هیأت آمریکایی در دوحه در حالی وارد نهمین دور خود شده است که همچنان خبری از مذاکرات بین‌الافغانی نیست. دولت افغانستان از 2هفته پیش هیأتی 15نفره را برای مذاکره با طالبان تعیین کرده و برخی کشورهای اروپایی ازجمله نروژ نیز برای میزبانی مذاکرات اعلام آمادگی کرده‌اند. طالبان اما برای حضور در مذاکرات هنوز گام جدی برنداشته است. این شرایط، بار دیگر باعث اعتراض عبدالله عبدالله معاون اجرایی رئیس‌جمهور افغانستان شده است. عبدالله دیروز گفت: «زمان آن رسیده که طرف مقابل به خواسته مردم افغانستان برای آغاز گفت‌وگوهای بین الافغانی احترام بگذارد.»
عبدالله عبدالله جزو نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان است که قرار است 30روز دیگر برگزار شود؛ انتخاباتی که البته هدف تهدیدهای طالبان قرار گرفته است. نیروهای این گروه طی حدود یک ‌ماه گذشته با جدی‌تر شدن فضای انتخاباتی در کابل، دفاتر برخی احزاب و همچنین تعدادی از مقرهای نیروهای امنیتی را هدف قرار داده‌اند که تعداد زیادی تلفات در میان مردم عادی به جا گذاشته است. طالبان سال گذشته نیز در انتخابات پارلمانی افغانستان، با هدف قرار دادن شعب رای‌گیری، برای مختل کردن روند انتخابات تلاش کرد اما انتخابات در نهایت در تمام ولایت‌ها به جز غزنی برگزار شد.

دو راهی ماندن یا خروج
بحث خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان از سال‌های پایانی دولت باراک اوباما و ماه‌های ابتدایی دولت ترامپ مطرح بوده است.در سال 2011 آمریکا حدود 100هزار نیرودر افغانستان داشت اماپس از این سال بود که اوباما مسیر خروج از افغانستان را در پیش گرفت تا شاید بتواند طولانی‌ترین جنگ آمریکا را به پایان برساند. در پایان دوره ریاست‌جمهوری او شمار نیروهای آمریکایی به حدود 9هزار نفر رسید اما او هرگز نتوانست پایان‌بخش جنگ افغانستان باشد. ترامپ نیز با وعده خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان، قدرت را به‌دست گرفت اما با تغییر رویکردش در قبال این کشور، دوباره بیش از 5هزار نیروی رزمی را روانه افغانستان کرد. اکنون در شرایطی که طالبان بر شدت حملات خود افزوده است، مطرح شدن توافق با طالبان و بحث دوباره خروج نیروها باعث نگرانی‌هایی در داخل آمریکا شده است. طالبان در قبال خروج نیروهای آمریکایی متعهد می‌شود مانع فعالیت گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان و علیه منافع آمریکا شود. برخی سیاستمداران آمریکایی ازجمله لیندزی گراهام، سناتور پرنفوذ جمهوریخواه، اعتماد به طالبان را اقدامی اشتباه می‌دانند و خواستار حفظ دست‌کم 9هزار نیروی رزمی آمریکا در افغانستان شده‌اند.

سیگنال‌های متناقض ترامپ
دونالد ترامپ که 14‌ماه دیگر باید محبوبیت خود را در صندوق آرا به بوته آزمایش بگذارد، تعیین تکلیف جنگ افغانستان پیش از انتخابات را با جدیت دنبال می‌کند. او در عرصه سیاست خارجی به یک پیروزی چشمگیر نیاز دارد و خروج آمریکا از افغانستان و پایان دادن به جنگ در این کشور می‌تواند همان پیروزی باشد. همین مسئله باعث شده تا مذاکرات با طالبان روی دور تند دنبال شود. رهبران طالبان نیز با بهره‌گیری از این شرایط ضمن افزایش شدت حملات خود، تلاش می‌کنند امتیازات بیشتری سر میز مذاکره از طرف آمریکایی بگیرند. تحمیل مدل آتش‌بس استان به استان، تازه‌ترین امتیازی است که طالبان موفق شده از آمریکا بگیرد.
بااین‌حال، دونالد ترامپ شامگاه دوشنبه در پایان نشست 3روزه سران گروه 7 در یک نشست خبری مشترک با امانوئل مکرون تأکید کرد که آمریکا هیچ عجله‌ای برای خروج از افغانستان ندارد. ترامپ گفت: «ما عجله‌ای برای خروج نداریم؛ ما آنجا هستیم؛ هیچ  زمانبندی‌ای هم برای خروج تعیین نشده است.» رئیس‌جمهور آمریکا همچنین بار دیگر این جمله را تکرار کرد که اگر می‌خواست می‌توانست در کوتاه‌ترین زمان ممکن پیروز جنگ افغانستان باشد اما این پیروزی با مرگ دست‌کم 10میلیون نفر همراه خواهد بود. یک‌ماه پیش، مطرح شدن این ادعای بی‌سابقه از سوی دونالد ترامپ یک جنجال بزرگ به پا کرد. اشاره ترامپ به توانایی استفاده آمریکا از بمب هسته‌ای برای پایان دادن به جنگ افغانستان است.
سخنان ترامپ در حالی مطرح می‌شود که او حدود 10روز پیش با حضور خلیلزاد، وزرای دفاع و خارجه و همچنین فرماندهان ستاد مشترک و دیگر مقام‌های عالی‌رتبه امنیتی دولت آمریکا جلسه ویژه‌ای برای بررسی آخرین وضعیت مذاکرات با طالبان ترتیب داد. در آن جلسه، چارچوب توافق‌های خلیلزاد با طالبان بررسی شد تا جزئیات بیشتر در دور نهم مذاکرات دنبال شود. در همان جلسه بحث خروج نیروها و جدول زمانبندی برای خروج نیز مطرح شد و مورد موافقت ترامپ قرار گرفت.
دونالد ترامپ در نشست خبری گروه 7، طالبان و دولت مرکزی افغانستان را 2طرف جنگ در این کشور خواند و آمریکا را «میانجی» این درگیری معرفی کرد. ادعای میانجیگری آمریکا در حالی مطرح می‌شود که این کشور 18سال پیش با هدف ساقط کردن طالبان به خاک افغانستان حمله کرد؛ گروهی که اکنون برای خروج از مخمصه افغانستان، چاره‌ای جز کنار آمدن با آن ندارد.