نبرد سنگین‌وزن‌های بدون سرنشین در آسمان

ساسان شادمان منفرد/روزنامه‌نگار

فناوری ساخت هواپیماهای هدایت‌پذیر از راه دور (پهپاد) روزبه‌روز پیشرفته‌تر می‌شود و کشورهای صاحب این فناوری، مدل‌های جدیدی را در اختیار نیروی هوایی خود قرار می‌دهند. تصور عمومی از یک پهپاد شاید معطوف به هواپیمای بدون سرنشین کوچک باشد، اما واقعیت این است که این هواپیماها کم‌کم به سمتی می‌روند که ابعادشان در حال نزدیک‌شدن به یک شکاری بمب‌افکن است. به همین‌خاطر است که به جای واژه پهپاد حالا دسته‌ای از هواپیماهای بدون‌سرنشین مورد‌توجه هستند که با عنوان جنگنده‌های بدون سرنشین شناخته می‌شوند؛ پرنده‌هایی سنگین‌وزن که مسلح به موشک‌های قدرتمند بوده و خیلی‌هایشان رادارگریز هم هستند. این روزهابسیاری از کشورهای جهان روی ساخت پهپادهای نظامی با قابلیت‌های بهتر و بیشتر متمرکز شده‌اند و مدل‌های متفاوتی را تاکنون رونمایی کرده‌اند. اگرچه به‌نظر می‌رسد غربی‌ها با پهپادهای فوق‌پیشرفته و متنوع خود، گوی سبقت را از سایرین ربوده باشند، اما وزارت دفاع روسیه اخیرا از پرنده‌ای بدون‌سرنشین رونمایی کرد که می‌توان آن را رقیبی قدرتمند در این میدان به‌حساب آورد.

 شکارچی روسی
جنگده سوخو70 یا اوخوتنیک (شکارچی) چندی پیش یکی از تست‌های نهایی خود را مقابل دوربین وزارت دفاع روسیه انجام داد. روس‌ها اما این فیلم را چندی‌پیش منتشر کردند. در این فیلم نشان داده شد که شکارچی حدود 20دقیقه پرواز می‌کند و بخشی از قابلیت‌های خود را در آن به‌نمایش درمی‌آورد. این پرنده در سال2017 ساخته شده و حالا به‌نظر می‌رسد مراحل گوناگون آزمایش‌های خود را با موفقیت سپری کرده است. این پهپاد رادارگریز، نسل ششم جنگنده‌های شرکت سوخوی محسوب می‌شود. این اعتقاد وجود دارد که پایه فنی ساخت این جنگنده بدون‌سرنشین سوخو ۵۷ است. سوخو57 که جنگنده‌ای کارآمد و ترسناک است، نسل پنجم و آخر هواپیماهای خلبان‌دار سوخو به‌حساب می‌آید. بر اساس اعلام منابع مختلف، قرار بر این است که اوخوتنیک پس از سال2020 به تولید کاربردی برسد و در اختیار نیروی هوایی روسیه قرار بگیرد.

رادارگریز بی‌خلبان
قرارداد طراحی پهپاد سنگین تهاجمی شکارچی با وزن ۲۰ تن میان وزارت دفاع روسیه و شرکت سوخوی در سال۲۰۱۱ به امضا رسیده بود. در سال۲۰۱۴ یک مدل این پهپاد برای آزمایش‌های روی زمین ساخته شد. وزن ۲۰ تنی این پهپاد نشان می‌دهد مشخصات آن مشابه جنگنده‌های مرسوم نبردهای هوایی است. برخی منابع نظامی می‌گویند پهپاد اوخوتنیک، 2تن مهمات با خود حمل می‌کند.
 پهپاد اوخوتنیک دارای پیکربندی بال پرنده است. پیش از این تنها کشورهای آمریکا، فرانسه، انگلستان و احتمالا چین چنین هواپیماهایی ساخته بودند و روسیه نیز با ساخت و به پرواز درآوردن این هواپیما، وارد باشگاه سازندگان چنین پهپادهایی شده است. هواپیماهای بال پرنده به‌دلیل نداشتن سکان عمودی به‌صورت ذاتی سطح مقطع راداری پایین‌تری نسبت به هواپیماهای عادی دارند و با استفاده از مواد جذب‌کننده امواج رادار موسوم به RAM نیز می‌توان بر پنهانکاری و رادارگریزی آنها اضافه کرد. این هواپیما به‌منظور حفظ پنهانکاری خود نیز باید مهمات هدایت دقیق‌اش را در دهلیزهای داخلی حمل مهمات خود حمل کند؛ چراکه درصورت حمل مهمات زیر بال و بدنه، به‌صورت چشمگیری به سطح مقطع راداری هواپیما افزوده می‌شود.
فلج کردن سامانه‌های پدافند هوایی، ارتباطی، کنترل و فرماندهی دشمن، آن‌هم زمانی که فرستادن جنگنده سرنشین‌دار برای نابودی این اهداف ریسک داشته باشد، از وظایف پهپاد اوخوتنیک است.
به‌نظر می‌رسد یک موتور توربوفن ‌ای اس-۴۱اف ام-۱ روی اس-۷۰ نصب شده است. این موتور روی هواپیماهای سوخو-۳۵اس و سوخو-۵۷ نیز نصب شده است. به‌طور کلی هندسه بیرونی اس-۷۰ با پهپادهای غربی اکس-۴۷، بوئینگ اکس-۴۵ و داسو نیورون شباهت زیادی دارد. موتور توربوفن نصب شده روی اس-۷۰ قابلیت کنترل زاویه رانش دارد. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که اس-۷۰ به‌عنوان پهپاد همراه جت جنگنده سوخو-۵۷ در آرایش رزمی آفندی نیروی هوایی ارتش روسیه در آینده به کار گرفته خواهد شد و پس از تأیید خلبان سوخو-۵۷ و تعیین هدف دقیق شلیک به سوی آن توسط اس-۷۰ انجام می‌شود.

مقایسه با RQ 170
مقایسه 2پهپاد با توجه به اطلاعات منتشر شده درخصوص آنها، کمی سخت به‌نظر می‌رسد؛ خاصه آنکه، مدل روسی تازه رونمایی شده و اطلاعات کمی در موردش منتشر شده است. درحالی‌که روس‌ها تازه یک فروند از شکارچی خود را ساخته‌اند، آمریکایی‌ها 20فروند از پهپاد RQ 170 را عملیاتی کرده‌اند. RQ 170، 3نفر پرسنل دارد که آن را کنترل می‌کنند. شکارچی روس‌ها اما تنها یک نفر را برای شلیک نیاز دارد و خودش امور مربوط به پروازش را انجام می‌دهد. طول و ارتفاع هر دو پهپاد تقریبا به‌هم نزدیک است، اما به‌نظر می‌رسد که پرنده آمریکایی باید کمی بزرگ‌تر از مدل روسی باشد.

شمشیر تیز چینی
چینی‌ها زودتر از روسیه اقدام به ساخت پهپاد سنگین رادارگریز کردند. ماحصل تلاش آنها، مدل آویک S601 بود که بعدها با بهینه‌سازی، مدل «شمشیر تیز» ساخته شد که محصولی از گروه صنایع هوایی هونگدو است. این هواپیمای بدون سرنشین در نوامبر2013 نخستین پرواز آزمایشی خود را به‌مدت 20دقیقه انجام داد. فاصله 2سر بال «شمشیر تیز» 14متر و پیشرانه آن یک موتور جت است. اطلاعات چندانی درخصوص این پهپاد رادارگریز چینی وجود ندارد.

انواع پهپادها
به‌صورت کلی می‌توان هواپیماهای بدون سرنشین نظامی را به 2دسته کلی تقسیم کرد؛ دسته نخست پهپادهایی هستند که توسط یک یا چند خدمه از زمین بلند می‌شوند و به‌دنبال ماموریت‌شان می‌روند. برخی از این پهپادها حتی توسط یک سرباز با دست به هوا پرتاب می‌شوند  یا از یک لانچر (چیزی شبیه به سکوی پرتاب موشک) به پرواز درمی‌آیند. دسته دوم مدل‌هایی هستند که مانند یک هواپیمای معمولی نشستن و برخاستن‌شان توسط خودشان انجام می‌شود. البته کارشناسان دسته سومی را نیز به این مدل‌ها اضافه کرده‌اند. شرکت بوئینگ، یک پهپاد نظامی را برای نیروی هوایی آمریکا تولید کرده که شباهت عجیبی به شاتل فضایی دارد. این پهپاد برای خروج از جو و حضوری چندماهه در فضا تعبیه و طراحی شده است.


غول‌هایبدون سرنشین



«شکارچی» روس‌ها در دنیا تنها نیست. اینها چند مدل از پهپادهای نظامی سنگینی هستند که همگی در کلاس اوخوتنیک به حساب می‌آیند.

X-47B



سازنده: آمریکا
نخستین پرواز: 4فوریه 2011
تعداد ساخته شده: 2فروند
طول: 11/63متر
فاصله دو سر بال: 18/92متر
حداکثر سرعت: 1100کیلومتر بر ساعت
حداکثر وزن با مهمات: 20215کیلوگرم

بوئینگ فانتوم ری


سازنده: آمریکا
نخستین پرواز: 27آوریل 2011
تعداد ساخته شده: 1فروند
طول: 11متر
فاصله دو سر بال: 15متر
حداکثر سرعت: 988کیلومتر بر ساعت
حداکثر وزن با مهمات: 16556کیلوگرم


داسو انیورون

سازنده: فرانسه
نخستین پرواز: یکم دسامبر 2012
تعداد ساخته شده: در حال ساخت
طول:9/5متر
فاصله دو سر بال: 12/5متر
حداکثر سرعت: 980کیلومتر بر ساعت
حداکثر وزن با مهمات: 7000کیلوگرم


بائه سیستم تارانیس


سازنده: بریتانیا
نخستین پرواز: 10 آگوست 2013
تعداد 12/43متر
فاصله 2سر بال: 10متر
حداکثر سرعت: 1235کیلومتر بر ساعت
حداکثر وزن با مهمات: 8000کیلوگرم


اداس باراکودا


سازنده: آلمان - اسپانیا
نخستین پرواز: 2 آوریل 2006
تعداد ساخته شده: نامشخص
طول: 8/25متر
فاصله 2سر بال: 7/22متر
حداکثر سرعت: 1041کیلومتر بر ساعت
حداکثر وزن با مهمات: 3250کیلوگرم


آویک کلود شادو



سازنده: چین
نخستین پرواز: 2016
تعداد ساخته شده: در دست ساخت
طول: 9متر
فاصله 2سر بال: 20متر
حداکثر سرعت: 620کیلومتر بر ساعت
حداکثر وزن با مهمات: 3200کیلوگرم