یادداشت
رسانه‌ها و آموزش‌های مستتر
شهلا کاظمی‌پور ـ جامعه‌شناس
رسانه‌ها یکی از تاثیرگذارترین ابزار در بهبود رفتارهای اجتماعی‌اند. وسایل ارتباط‌جمعی مانند رادیو و تلویزیون با گستره وسیعی از مخاطب می‌توانند در آن واحد مطلبی را به بخش قابل‌توجهی از مردم انتقال دهند.
با این حال باید در نظر داشت که بیشتر مخاطبان، برنامه‌هایی را که صرفا آموزشی‌اند با رغبت زیاد پی نمی‌گیرند. از سوی دیگر کارشناسان آموزش‌هایی را که به شکل استاد و شاگرد و در کلاس ارائه می‌شود مناسب رسانه‌ها نمی‌دانند. چنین حالتی از اثرپذیری یا دست‌کم از جذابیت چنین برنامه هایی می‌کاهد. به عکس وقتی آموزشی در قالب یک برنامه طنز یا یک نمایش جذاب منتقل می‌شود، گرچه ظاهر تفریحی دارد اما حداکثر اثربخشی را نیز دارا خواهد بود.
تصور کنید وقتی شخصیت مثبت یک سریال در قالب یک دیالوگ زیبا آماری از طلاق در سال‌های اول ازدواج می‌دهد، ذهن مخاطب تا چه حد با این مسئله درگیر می‌شود. در یکی از سریال‌های سال‌های اخیر، هنرپیشه‌ای که نقش پزشک را داشت سفارش‌هایی درباره سلامت مادر و جنین به زن بارداری می‌کرد که به عقیده من تمام خانم‌های بارداری که این قسمت از سریال را دیده‌اند موارد را مو به مو تا مدت‌ها به یاد خواهند داشت. به این ترتیب آموزش‌های مستتری که شکل تفریحی و جذاب برنامه‌ها را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهند به طور مؤثری در افزایش آگاهی‌های جامعه نقش دارند. ممکن است مخاطبی که خسته و بی‌حوصله است برای تماشای برنامه آموزشی انگیزه نداشته باشد، اما لابه لای یک فیلم، نمایش، میان‌برنامه طنز و ... می‌توان آموزش‌های مفیدی به او داد؛
آموزش‌هایی که ارتقای آگاهی‌های جامعه، پیشگیری از رفتارهای پرخطر و در مجموع سلامت و ایمنی عمومی را در پی خواهد داشت. البته چنین آموزش‌هایی صرفا در حوزه بهداشت نیستند.
پیام این برنامه‌ها می‌تواند درباره موضوعات امنیت شهری، ایمنی کار، خویشتنداری، مراعات حال افراد آسیب‌پذیر جامعه، ایثار و فداکاری و ... باشد. مهم این است که موضوع مورد نظر با نحوه انتقال تناسب داشته باشد. نکته آخر در این است که چنین کارهایی و در کل بسیاری از اقدامات فرهنگی زمانی حداکثر فایده را خواهند داشت که همراه با نظرسنجی و اطلاع از نظرات مردم درباره آنها باشد. به این ترتیب نقاط قوت برجسته و نقاط ضعف کمرنگ می‌شوند.
