سریال جهانی چرنوبیل

در هفته‌های اخیر چند انفجار در انبار مهمات ارتش روسیه در سیبری و افزایش سطح تشعشعات رادیواکتیو در منطقه، نگرانی‌های بسیاری را از تکرار حادثه چرنوبیل به‌وجود آورده است. دنیا واقعا در خطر حادثه‌ای مشابه قرار دارد؟ شهرها را ساکنان و آدم‌ها می‌سازند نه برج‌ها و ساختمان‌ها؛ این جمله ۳۳سال است که در شعاع ده‌ها کیلومتری اطراف نیروگاه چرنوبیل ثابت شده است. پس از مشهور شدن مینی‌سریال چرنوبیل حالا خیلی‌ها بیشتر نگران حوادث هسته‌ای در جهان هستند. چند وقت پیش این ماجرا با افزایش تشعشعات در سیبری بار دیگر داغ شد و رسانه‌ها به آن پرداختند. در هفته‌های اخیر رسانه‌ها گزارش دادند که در استان آرخانگِلسک انفجارهای مهیبی در یک پایگاه نظامی با فاصله تقریبی 400کیلومتر از مسکو، رخ داده است. بلافاصله پس از انفجار منابع خبری از افزایش میزان تشعشعات رادیواکتیو خبر دادند و چندین هزار نفر از اهالی منطقه آنجا را ترک کردند. گنادی اونیشنکو -رئیس سازمان نظارت بر سلامت روسیه- در این خصوص گفت که بر اثر انفجار در پایگاه نظامی در استان آرخانگلسک تشعشعات رادیواکتیو در مدت کوتاهی افزایش یافت. او اطمینان داد که علت افزایش کوتاه‌مدت تشعشعات رادیواکتیو در این حادثه فعالیت عناصر رادیواکتیوی کوتاه‌عمر بوده است. به گفته اونیشکو، این اتفاق هنگام کار در ارتباط با مراحل مهندسی و فنی منابع ایزوتوپی تغذیه‌کننده سوخت مایع موتور موشک روی داده است. با این حال برخی آزمایش‌ها نشان داده که میزان رادیواکتیو موجود در دریای سفید و در نزدیکی شهرها، حدود 20برابر حد استاندارد بوده است. بسیاری نیز نگران ابعاد فاش‌نشده این اتفاق هستند و از وقوع چرنوبیلی دیگر هراسان شده‌اند. ساکنان 2 شهر آرخانگلسک و سِورودوینسک که به محل حادثه نزدیک هستند با هجوم به داروخانه‌ها، اقدام به خرید قرص ید کردند. ید می‌تواند در زمان آلودگی مواد رادیواکتیو اثر آنها را بر بدن کاهش دهد و این مواد جذب غده تیروئید شود.

بازی با اورانیوم
حوادث هسته‌ای در جهان کم نبوده‌اند. شاید چرنوبیل مهیب‌ترین مورد باشد اما بازی با اتم‌ها همیشه خطرات خاص خود را داشته است.
 برخورد شارهای نوترون به یکدیگر در رآکتورهای هسته‌ای با سوخت اورانیوم235، باعث به‌وجود آمدن حرارت بسیار بالا می‌شود. اگر هسته رآکتور به‌هر دلیلی محافظت نشود، تشعشعات ساطع‌شده به هوا وارد می‌شود و ضمن آلوده کردن هوا به مواد رادیو اکتیو می‌تواند از طریق باران به زمین نیز بیاید و همه جا را آلوده کند. مواد رادیواکتیو معمولا تا سال‌های سال باقی می‌مانند و می‌توانند حیات در کره‌زمین را کاملا نابود کنند. باتوجه به اینکه سوخت هسته‌ای ازجمله پاک‌ترین انرژی‌های روی زمین است، بنابراین استفاده از این سوخت می‌تواند مقرون‌به‌صرفه و کارا باشد، اما این موضوع تابع استانداردهایی است که در اثر سهل‌انگاری، محاسبات اشتباه و... می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین خطرها تبدیل شود.

33سال پس از چرنوبیل
به گزارش همشهری، روز 26آوریل 1986، رآکتور شماره4نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در اوکراین به‌دنبال یک آزمایش غیراستاندارد، منفجر شد و فاجعه‌ای زیست‌محیطی را به وجود آورد. چندی پیش هم شرکت HBO با منتشر‌کردن یک مینی‌سریال، باعث شد تا مردم نسبت به این فاجعه اطلاعات بیشتری به‌دست بیاورند؛ هرچند که مقامات روس، بخش‌هایی از این سریال را تحریف تاریخ عنوان کردند. 33سال پس از این فاجعه، بازهم مسکو باید پاسخگوی افزایش میزان رادیو اکتیو موجود در منطقه‌ای از کشور باشد.

انرژی پاک شوخی نیست
هنوز برخی تصور می‌کنند که انرژی‌های پاک جنبه سرگرمی و تفننی در جهان دارند. اما تغییرات آب و هوایی زمین و افزایش گازهای گلخانه‌ای نشان داده بشر باید کاری برای نجات زمین انجام دهد و به همین‌خاطر بسیاری از کشورها در جست‌وجوی استفاده گسترده از انرژی‌های پاک هستند. به‌طور نمونه تمام برق مورد نیاز در مقر شرکت‌هایی مانند اپل و گوگل از انرژی‌ها پاک تامین می‌شود. در انگلیس هم برای نخستین بار در 3 ماه اول سال ۲۰۱۸ تولید برق مزرعه‌های بادی از نیروگاه‌های هسته‌ای پیشی گرفته است.
منافع استفاده از انرژی‌های پاک را با فاجعه چرنوبیل مقایسه کنید. پس از حادثه چرنوبیل، ابتدا محیط اطراف تأسیسات به امواج رادیواکتیو آلوده شد اما بعد به‌تدریج ابرهای آلوده به نواحی دورتر سرکشیدند و بارش باران سبب شد که بخش‌های وسیعی از اروپا به مواد رادیواکتیو آلوده شود. تنها در رآکتور شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل حدود ۱۹۰ تن مواد رادیواکتیو ازجمله سزیوم و پلوتونیوم انبار شده بود. بخش قابل توجهی از این مواد پس از انفجار نیروگاه به خارج نشت کرد و در منطقه‌ای به وسعت ۲۰۰ هزار کلیومترمربع پخش شد.

دوره نیروگاه‌های اتمی شناور
روس‌ها چند روز پیش از انفجارهای سیبری، خبر از بهره‌برداری قریب‌الوقوع نیروگاه هسته‌ای آبی خود داده بودند. این نیروگاه شناور که در نوع خود نخستین در جهان محسوب می‌شود، در واقع کشتی بسیار بزرگی است که رآکتورهایی را در خود جای داده است. نیروگاه هسته‌ای شناور روسیه که در مرز نروژ بوده، قرار است راهی شمال شرقی روسیه شود و کارش را آنجا آغاز کند. این نیروگاه، قرار است جایگزین 2 نیروگاه قدیمی شود و با تولید الکتریسیته به کمک 100 هزار شهروند «پِه‌وک» بیاید؛ منطقه‌ای که در بخش‌های نفت و معدن فعالیت می‌کند. از سوی دیگر، نیروگاه شناور، نگرانی‌های اساسی‌ای را نیز ایجاد کرده است. موضوع زباله‌های هسته‌ای و همچنین نشت مواد رادیواکتیو به دریا و آلوده‌شدن منطقه ازجمله مواردی بوده که بازتاب منفی مقابل خبر حرکت این کشتی داشته است.







مروری بر بدترین فجایع هسته‌ای دنیا
در اینجا به برخی از بدترین اتفاقات هسته‌ای در دنیا به غیر از فاجعه چرنوبیل اشاره می‌کنیم. نکته جالب در این میان این است که آمریکایی‌ها، حضور پررنگی در بروز فاجعه‌های هسته‌ای داشته‌اند.
 انگلستان: یکی از نخستین فاجعه‌ها در انگلستان رخ داد. روز دهم اکتبر1957هسته زغالی رآکتور بریتانیا در نزدیکی کامبرلند آتش گرفت. این آتش‌سوزی باعث پراکنده‌شدن مواد رادیواکتیو در هوا شد.
 آمریکا: هفدهم ژانویه سال1966، یک فروند بمب‌افکن بی52نیروی هوایی آمریکا بر فراز اسپانیا با یک فروند هواپیمای تانکر سوخت‌رسان برخورد کرد و دو بمب هیدروژنی از مجموع 4بمب داخل بی52 پس از برخورد با زمین منفجر شدند و محوطه‌ای در حدود 500هکتار را به پلوتونیوم آلوده کرد. دو بمب دیگر در دریا سقوط کردند و منفجر نشدند.
 آمریکا: بازهم بی52 و بمب هسته‌ای داخل آن فاجعه آفریدند. در روز 21ژانویه 1968یک فروند بی52ارتش آمریکا دچار سانحه شد و خدمه مجبور به ترک هواپیمایی شدند که حامل سلاح هسته‌ای بود! این هواپیما در دریای یخ، نزدیک به پایگاه هوایی «تول» در گرینلند سقوط کرد. انفجار چاشنی بمب هسته‌ای، آلودگی هسته‌ای وسیعی را ایجاد کرد.
 آمریکا: روز 28مارس سال1979، ذوب شدن بخشی از واحد شماره 2 نیروگاه هسته‌ای تری‌مایل، بزرگ‌ترین فاجعه هسته‌ای تاریخ ایالات متحده را رقم زد. البته مقامات رسمی مدعی شدند که این حادثه تلفات جانی در پی نداشته است.
 ژاپن: روز سی‌ام سپتامبر1999درحالی‌که کارگران نیروگاه هسته‌ای توکای‌مورا درحال مخلوط کردن اورانیوم بودند، انفجاری رخ داد که از آن به‌عنوان بدترین سانحه هسته‌ای ژاپن نام برده شده است.