وای اگر تیترهای ما به عربی ترجمه می‌شد!

رسول بهروش

بعد از شکست ذوب‌آهن برابر الاتحاد و حذف آخرین نماینده ایران از مسابقات لیگ قهرمانان آسیا، روزنامه عکاظ تیتری زده که بازتاب بدی در ایران داشته است. نشریه عربستانی در تحلیل این بازی از عنوان: «الاتحاد، خاری در حلق تهران» استفاده کرده که دیروز رسانه‌های مختلف داخلی آن را حمل بر توهین رسانه عربی کردند. همینطور روزنامه دیگری در ریاض از تیتر «تیم ایرانی تکه‌تکه شد» استفاده کرده که آن هم در داخل کشور واکنش‌های منفی چشمگیری به‌دنبال داشته است. البته که این تیترها زیاد جالب نیستند، درست مثل مصاحبه آماتوری علیرضا منصوریان که پیش از بازی برگشت مدعی شده بود: «الاتحاد را بیش از حد بزرگ کرده‌اند.» معمولا مرسوم نیست که مربیان چنین مطالبی در مورد تیم حریف به زبان بیاورند. در نهایت اما شکایت‌ها از تیتر تند روزنامه عربستانی، چندان عادلانه به‌نظر نمی‌رسد. حتی اگر بپذیریم نیت طرف مقابل خصمانه بوده و آنها عمدا با چنین کلماتی درصدد تحقیر ما بر‌آمده‌اند، جای تأسف دارد که اعتراف کنیم بسیاری از رسانه‌های ایرانی، اساتید بلامنازع همین کار هستند. شاید اغراق نباشد اگر بگوییم این مدل از نفرت‌افزایی رسانه‌ای، اصلا از جانب برخی مطبوعات ما شروع شد و طبیعی است که وقتی شما گلوله می‌زنید، نباید انتظار داشته باشید «گل» دریافت کنید.
فقط خدا می‌داند اگر بعضی از تیترهایی که ما در این سال‌ها در حاشیه تقابل با تیم‌های عربی روی جلد زده‌ایم، به زبان طرف مقابل ترجمه می‌شد، چه بازتابی در آن کشورها پیدا می‌کرد. برای اینکه مستند حرف زده باشیم، مثلا می‌توانید به آسانی با چند کلیک، به آرشیو جلد مطبوعات ایران در تاریخ 24فروردین‌94 مراجعه کنید؛ فردای شب باشکوهی که پرسپولیس در حضور 100هزار‌نفر توانست النصر عربستان را شکست بدهد و مهدی طارمی موقع شادی گل، دستش را روی خرخره‌اش کشید. ببینید که مطبوعات ریز و درشت ورزشی و سیاسی با چه وجد و یکپارچگی غریبی زیر این عکس، از تیترهایی در مورد بریده‌شدن سر النصر یا حتی سعودی‌ها استفاده کرده‌اند؛ یک خشونت‌گرایی عریان و باورنکردنی. حتی یک روزنامه با شوق فراوان کنار عکس طارمی تیتر زده بود: «شیر مادر حلالت پسر» طوری که انگار قشنگ وسط جنگ بوده‌ایم و سرباز ایرانی سر ژنرال متجاوز دشمن را از بدن جدا کرده است! این فقط مشتی از خروار است؛ وگرنه علاقه‌مندان حرفه‌ای‌تر فوتبال و رسانه بهتر می‌دانند که در این سال‌ها چه تیترهایی با واژه‌سازی از مشتقات تحقیر و حقارت علیه رقبا ساخته‌ایم و چه کاریکاتورهای شگفت‌انگیزی کشیده‌ایم که تیتر عکاظ در مقابلش بچه‌بازی هم نیست.
این اخلاق ما در درشت‌گفتن به دیگران و کم‌طاقتی در مورد خودمان، در سایر موارد هم صادق است. مثلا به بهانه کل‌کل فوتبالی بدترین حرف‌ها را به بقیه می‌زنیم، اما خودمان طاقت شنیدن یک سر سوزن از همان‌ها را نداریم. در مورد جماعتی حرف می‌زنیم که به هواخواهی از امثال مهدی قائدی و فرشاد احمدزاده به هم فحش «مادر» می‌دهند، بعد انتظار دارند حرمت و حریم خانواده خودشان تمام و کمال حفظ شود.