حسرت‌نگاری‌های یک روز
اصغر ضرابی_ منتقد و روزنامه‌نگار پیشکسوت
واژه خبرنگار صفت فاعلی مرخم است؛ مانند روزنامه‌نگار (بارها در مراکز آموزش عالی و محافل ادبی گفته‌ام که روزنامه‌ورز درست است.) حال باید پرسید آیا اخبار صرفا نگاشته می‌شوند یا در کنار آن تحلیل و داوری و انذار و استنتاج را هم باید جزو فعالیت‌های خبری دانست؟
وقتی مطبوعات با ابزار زبان در همه این عرصه‌ها حضور دارد، درواقع در کنار تحلیل و تفسیر در اشاعه نحوه برخورد با زبان هم دخیل است اما از آنجا که فعالیت ادبی غرض و مقصود اصلی نیست، نوعی زبان سالم، ساده و عامه‌فهم باید کار انتقال مفاهیم را در مطبوعات عهده‌دار شود؛ چیزی که به آن ساده‌نویسی می‌گویند. همین ساده‌نویسی بهانه و محملی شده است برای بی‌مبالاتی، خدشه به زبان و اینکه بسیاری از کسانی که در این حوزه فعالند، زحمت آموزش ساده‌ترین اصول و قواعد دستوری و نگارشی را به خود نمی‌دهند.
وقتی راجع به، جامه عمل، مواجهه با و به‌نحو احسن در مطبوعات ما می‌شود راجب به، جامعه عمل، مواجه با و به‌نحو احسنت، یعنی یا معنی ساده‌نویسی درک نشده یا ساده‌نویسی با ساده‌انگاری یکی شده است.
سال‌هاست کسانی که دغدغه سلامت زبان فارسی را دارند به حداقل‌ها راضی شده‌اند و حتی به چشم‌پوشی از «گاها» (گاه که واژه فارسی است با تنوین عربی) تن داده‌اند. اما همین اهل مدارا هم وقتی در سوتیتر گزارش یکی از روزنامه‌های صبح می‌خوانند: «اگرچه مذاکره برای بعضی‌ها امر مذمومی است ولی تک تک دستاوردهای ما از طریق مذاکره به‌دست آمده است» در عجب می‌مانند که دستاورد چگونه به‌دست می‌آید؟
این هم تیتر خبری صفحه اول یکی از همین روزنامه‌هاست: «طرحی که سازوکار اجرایی ندارد». باید پرسید چیزی که جنبه مجازی دارد و در اندیشه و عقل و ذهن آدمی است چگونه با «ساز» و «کار» انتساب پیدا می‌کند؟
یا تیتر دیگری در روزنامه‌ای دیگر: «استعفا شخصی نبود» یعنی استعفا جمعی بود؟
براساس نظر و میل شخص نبوده است؟ استعفا، کسی نبوده است؟...
حالا تصور کنید، کسانی که باید باریک‌بین، نکته‌سنج، ظریف و موشکاف باشند، خود در گام اول یعنی استفاده از بدیهی‌ترین ابزار ارتباط و به‌معنی دقیق‌تر زبان مادری خودشان موفق نیستند، چگونه باید از آنها انتظار تحول فکری و اشاعه تفکر توسعه سیاسی و اجتماعی در جامعه را داشت.
آیا خبرنگار یک عنوان است که به‌سادگی می‌توان به ضرب و زور آشنایی با سردبیر و دبیر تحریریه‌ای به‌دست آورد و در پوشش آن با تفرعن و خودستایی روزگار گذراند یا فنی شریف، پرمسئولیت و نیازمند وجدانی بیدار، دلی دردمند و سری پرشور است. روز خبرنگار بر کسانی که تعریف اخیر، وصف حال آنان است، مبارک باشد.
