سمیرا رحیمی
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض هوای گرم مشکلات متنوعی به‌دنبال دارد؛ مشکلاتی که قرار است با توجه به سرعت گرفتن فرایند گرم‌شدن زمین، رواج بیشتری پیدا کنند. احساس خستگی و بی‌حالی شدید، گرفتگی عضلانی، ناتوانی در بلع، و در شرایط حاد، ایست قلبی از جمله این مشکلات هستند؛ اما تمامی این مشکلات درواقع زیرمجموعه اختلالی هستند که این روزها همه به سادگی از آن نام می‌برند، اما نباید آن را به اندازه نامش ساده تصور کرد.
وجیهه صباغ، پزشک عمومی، گرمازدگی را اصلی‌ترین دردسر روزهای داغ تابستانی می‌داند که به هیچ‌وجه نباید قدرت آسیب‌زنندگی آن را دست‌کم گرفت. به گفته این پزشک، بالارفتن دمای بدن در اثر قرارگرفتن در معرض دمای بالای ماه‌های داغ تابستانی باعث فعال شدن سیستم خنک‌کننده طبیعی بدن، یعنی تعریق می‌شود تا بدن را با گرما وفق داده و بالارفتن دما را جبران کند. اما این سیستم نیز محدودیت‌هایی دارد و به محض مختل شدن عملکرد آن، به واسطه کاهش شدید یا اتمام مایعات بدن و یا رطوبت بالای 65درصد محیط، فرد دچار گرمازدگی خواهد شد. گرمازدگی خون‌رسانی به بدن را کاهش می‌دهد و درصورت بالا بودن شدت عارضه می‌تواند به اندام‌های اساسی مانند قلب، کلیه، کبد و حتی مغز آسیب بزند.
با این‌همه به اعتقاد این پزشک عمومی، آسیب‌های جدی به اندام‌های حیاتی معمولا به ندرت اتفاق می‌افتند زیرا افراد هوشیار با توانایی کافی فیزیکی معمولا به سرعت به فکر فرار از گرما و ترمیم آسیب‌های اولیه خواهندافتاد. از این‌رو کودکان زیر 4سال و سالمندان بالای 65سال و افرادی که مشکل ادراکی یا معلولیت‌های خاص دارند، بیشتر در معرض خطر آسیب‌دیدگی شدید و منجر به فوت قرار دارند. 10درصد از افرادی که در این محدوده سنی به گرمازدگی شدید مبتلا می‌شوند ممکن است جان خود را از دست بدهند.
با توجه به اینکه زندگی و روزمرگی، گرما و سرما نمی‌شناسد، و حتی در گرمای شدید این روزها نیز افراد مجبور به ترک خانه هستند، می‌توان با درنظر گرفتن تمهیداتی اثر گرما بر بدن را کاهش داد. صباغ نوشیدن مایعات به اندازه کافی (8 تا 10لیوان در روز)، ریختن دانه‌هایی که آب را درون خود نگه می‌دارند، مانند خاکشیر، اسفرزه و تخم‌شربتی درون آب مصرفی روزانه، مصرف مداوم سبزیجات و انواع میوه، پوشیدن لباس خنک، استفاده از کلاه و ضد‌آفتاب برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی پوست را ازجمله این راهکارها می‌داند. به گفته او با توجه به اینکه در گرمازدگی علاوه بر از دست رفتن آب بدن، املاح بدن نیز کاهش شدیدی پیدا می‌کنند، باید برای رسیدگی به فرد گرما‌زده این نکته را نیز مورد توجه قرار داد زیرا درغیر این‌صورت ممکن است فرد دچار تشنج شود. نخستین نشانه شناخته شده گرمازدگی تشنگی است و در مراحل بعدی فرد نشانه‌هایی مانند سردرد، ضعف، قرمزشدن و برافروختگی، بی‌تابی، بی‌حالی، پایین آمدن تن صدا، اسهال، تهوع، استفراغ، گرفتگی عضلات بدن و در شرایط شدید‌تر توهم، تشنج و بیهوشی را تجربه می‌کند.
این پزشک تأکید دارد درمان اولیه را باید بلافاصله پس از مشاهده این نشانه‌ها آغاز کرد. قرار دادن فرد مبتلا در فضای خنک و کم‌کردن لباس‌ها از نخستین اقدامات است. نوشاندن مایعات خنک و آب به همراه کمی نمک برای تامین املاح از دست رفته بدن در مرحله بعدی قرار می‌گیرد؛ برای مثال در یک لیتر آب خنک یک قاشق چایخوری نمک ریخته شده و به‌تدریج به فرد خورانده شود. درصورتی که فرد هوشیار است باید به‌صورت مداوم از نوشیدنی‌های خنک حاوی لیموترش و خاکشیر مصرف و از خوردن غذاهای سنگین خودداری کند. گذاشتن یخ روی گردن، زیر بغل و کشاله‌های ران از دیگر راهکارهای کاهش دمای بدن است که به‌ویژه درصورت افزایش دمای بدن به بیش از 40درجه باید انجام شود. درصورتی که انجام این اقدامات بهبودی در وضعیت فرد ایجاد نکرد، یا هوشیاری یا بلع فرد دچار اختلال شد، بیمار حتما باید تحت نظر پزشک قرار گیرد زیرا احتمال آسیب‌دیدگی قلب، کبد و کلیه وجود دارد. در بعضی موارد که شدت گرمازدگی بالاست، افراد برای 2یا 3 هفته باید تحت نظر باقی بمانند تا عملکرد کلیه آنها بررسی شود.
گرمازدگی اگرچه مفهومی بسیار کلی است و بیماری‌ای ساده درنظر گرفته می‌شود، اما درصورت جدی گرفته نشدن می‌تواند به راحتی منجر به مرگ شود. تعداد زیادی از قربانیان حادثه منا دراثر گرمازدگی جان خود را از دست دادند. در ظاهر این پدیده بیماری‌ای بسیار ساده است اما نباید به هیچ‌وجه قدرت تخریب آن را دست‌کم گرفت.
گرمای تابستان چه کسانی را به دردسر می‌اندازد؟
گرمازدگی؛ دردسری خطرناک با ظاهری ساده
در همینه زمینه :
