یخ زدگی زلنسکی در آلاسکا

حنیف غفاری | دکتر‌ی روابط بین‌الملل 

برگزاری نشست روسای جمهور آمریکا و روسیه در آلاسکا مولد تحلیل‌ها و دغدغه‌های متعددی در عرصه روابط بین‌الملل بوده است. بسیاری از تحلیلگران این نشست را نقطه آشکارساز تعامل‌گرایی پوتین و ترامپ در مسیر حل اختلافات عمده در مسیر انعقاد آتش‌بس در جنگ اوکراین مورد ارزیابی قرار داده‌اند و برخی دیگر، بر نارضایتی اتحادیه اروپا از فرامتن و متن برگزاری این نشست متمرکز هستند، اما قدر مسلم برگزاری این نشست حذف زلنسکی از معادله آتش‌بس است! اگرچه رئیس‌جمهور اوکراین طی روزهای اخیر بر عدم‌پذیرش خروجی مذاکرات پوتین -ترامپ در قبال تحولات جاری در کشورش تأکید کرده اما ترامپ بارها پاسخ زلنسکی را به‌صورت مستقیم داده است: کی‌یف یا باید خروجی احتمالی این نشست را بپذیرد یا خود را برای پرداخت هزینه‌های راهبردی و سیاسی ناشی از مخالفت با آن آماده سازد! کاخ سفید جایی برای خلق گزاره سوم برای متحد خود در اوکراین باقی نگذاشته است.
یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های زلنسکی و مقامات اروپایی در قبال نشست آلاسکا و رایزنی‌های مشابهی که طی 6‌ماه اخیر(پس از حضور ترامپ در راس معادلات اجرایی واشنگتن) خودنمایی کرده، مربوط به نوع نگاه کلان رئیس‌جمهور آمریکا نسبت به تحولات جاری در حوزه روابط بین‌الملل است. در این نگاه کلان، واشنگتن نقش متغیر مستقل و 28عضو اروپایی پیمان آتلانتیک شمالی نقش متغیرهای وابسته را ایفا می‌کنند. وزرای امور خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه به‌عنوان 3عضو اروپایی اصلی ناتو ملاحظات راهبردی و تاکتیکی خود در قبال معادله چندمجهولی آتش‌بس در جنگ اوکراین را خطاب به مارک روبیو، وزیر امورخارجه دولت آمریکا انتقال داده‌اند اما تقریبا برای آنها محرز است که چنین ملاحظات و دغدغه‌هایی جایی در روند تصمیم‌سازی‌ و حتی رایزنی‌های مستقیم ترامپ و پوتین نخواهد داشت. کاخ سفید تأکید کرده که اوکراین باید خود را برای واگذاری کریمه و بخشی از دونباس (شرق اوکراین) به روس‌ها آماده سازد و در این خصوص جایی برای مصالحه با زلنسکی و حامیان اروپایی وی وجود ندارد. از سوی دیگر، مسکو خواستار ارائه تضمین‌هایی ازجمله توقف گسترش منظومه امنیتی-نظامی ناتو در محیط پیرامونی خود است. بنابراین خروجی نشست آلاسکا می‌تواند برخی استراتژی‌های مبنایی و اساسی آتلانتیکی‌ها را نیز تحت‌تأثیر خود قرار دهد.
قضاوت درخصوص خروجی نشست آلاسکا بسیار زود است اما بر متحدان و دشمنان آمریکا محرز است که ترامپ در این معادله نسبت به زلنسکی به مثابه یک طرف مذاکره نمی‌نگرد! رئیس‌جمهور خوش خیالی که حدود 3سال قبل کشورش را تحت‌تأثیر وعده‌های آمریکا و اروپاییان تبدیل به زمین جنگ با روس‌ها کرد، اکنون باید صرفا نظاره‌گر این نشست و متعلقات آن باشد و دیگر هیچ! حتی در بهترین حالت ممکن، حضور فیزیکی زلنسکی در نشست‌های مشترک پوتین -ترامپ نیز به‌معنای اثرگذاری وی در تصمیمات دوجانبه کاخ سفید و کاخ کرملین نبوده و نخواهد بود. زلنسکی در این مذاکرات یک مخاطب است نه متکلم! سیاستمداری که رویاهای متوهمانه و ایده‌آل‌گرایانه خود در صحنه جنگ را یکی پس از دیگری بر بادرفته می‌بیند!‌