یک هفته جشن اردبیلی‌ها

4 مرداد سالروز تاج‌گذاری شاه اسماعیل صفوی، پرچم‌دار حکومت شیعی و تشکیل‌دهنده کشور واحد ایران، است و هر سال در اردبیل از 4 تا 11 مرداد مراسمی با عنوان هفته اردبیل برگزار می‌شود. طبق برنامه‌های اعلام‌شده، امسال پاسداشت هفته اردبیل با 70 برنامه اجرا می‌شود.

اعتلای اردبیل در یک هفته 
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری استان و دبیر ستاد برگزاری هفته اردبیل به همشهری می‌گوید: روز اول این هفته «تاریخ و فرهنگ»، روز دوم «هویت فرهنگی»، روز سوم «فرهنگ، هنر و ادب»، روز چهارم «اعتلای فرهنگی، مسئولیت اجتماعی»، روز پنجم «توسعه پایدار»، روز ششم (همزمان با 9 مرداد، سالروز ثبت جهانی بقعه تاریخی شیخ صفی‌الدین اردبیلی) «صفویه، بنیان‌گذار وحدت ملی» و روز هفتم «کودک و نوجوان» نام‌گذاری شده است.
نادر فلاحی می‌افزاید: برنامه «از شیخ تا شیخ» برای این هفته در بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی آغاز شده است و در شیخ کلخوران پایان خواهد یافت. وی با اشاره به برگزاری برنامه شب‌های موسیقی ادامه می‌دهد: شب‌های فرهنگی هر شهرستان امسال برای اولین بار برگزار می‌شود و هر شهرستان برنامه خود را در نگارخانه خطایی با ارائه توانمندی‌های فرهنگی، صنعتی و هنری برگزار می‌کند. فلاحی هدف از برگزاری این برنامه را جا انداختن فرهنگ احساس مسئولیت برای توسعه استان می‌داند و می‌گوید: ما از همه فرصت‌ها برای اعتلای نام اردبیل استفاده می‌کنیم و معتقدیم نشان دادن هویت و تاریخ درخشان اردبیل از گذشته تا‌کنون موجب اعتماد به نفس بیشتر در نسل جوان برای اعتلای اردبیل خواهد بود.

ثبت روز اردبیل در تقویم رسمی
با همه برنامه‌هایی که امسال از سوی مسئولان اردبیلی اندیشیده شده، اما جای خالی روز اردبیل در تقویم ملی هنوز هم احساس می‌شود. این را یکی از شهروندان به همشهری می‌گوید. سعید عباسی معتقد است مسئولان اگر به فکر اعتلای اردبیل هستند،‌ باید ابتدا این روز را وارد تقویم رسمی می‌کردند در حالی که با گذشت حدود 5 سال از برگزاری این گرامیداشت هنوز هم روز اردبیل در تقویم رسمی نیامده است.
عباسی تاکید می‌کند: قرار گرفتن روز اردبیل در تقویم رسمی به آن رسمیت می‌دهد و آن‌وقت می‌توان برای اعتلای اردبیل برنامه‌ریزی و درخواست اعتبار کرد.
آیت‌الله سید حسن عاملی، نماینده ولی فقیه، هم چنین نظری دارد. او توضیح می‌دهد: شاه اسماعیل دو خدمت بسیار گران‌مایه برای سرزمین ایران انجام داده است که اولی تشکیل یک حکومت شایسته بر پایه تفکر و آرمان‌های اهل بیت‌ (ع) است و دیگری یکپارچه‌سازی و حفظ تمامیت ارضی ایران در زمانی که اوضاع این کشور آشفته و کشورمان به 18 تکه تقسیم شده بود. تمام بزرگان نظام اسلامی بر این موضوع که این نظام بر اساس تفکر صفویه که همانا تشکیل حکومت بر پایه تفکر اهل بیت (ع) است، تشکیل یافته اذعان دارند. به همین دلیل ثبت روز اردبیل در تقویم ملی به یک مطالبه مردمی تبدیل شده است و اهالی استان انتظار دارند این درخواست هرچه سریع‌تر جامه عمل بپوشد. نویسنده نمایش‌نامه «شاه اسماعیل» هم در این باره معتقد است در جغرافیای ایران، اردبیل با همه شهرستان‌ها، روستاها و کوه‌ها و دشت‌هایش جایی است که کمتر از یک درصد مملکت را شامل می‌شود، اما تاثیر آن در گستره تاریخ ماندگار بوده.
علی حسن‌زاده در گفت‌وگو با همشهری بیان می‌کند: شاه اسماعیل نقطه عطف تاریخ ماست و سلسله پادشاهی‌اش شکوه تاریخ شیعیان و ایرانیان است. حق است که روز اردبیل، روز شیخ صفی ‌و روز شاه اسماعیل پر‌فروغ‌تر از روز هر نامی دیگر گرامی داشته شود.

 هفته‌ای برای مردم، اما بدون مردم
صفورا مرادی‌ شهروندی اهل گرمی است. او هم گرچه مانند بسیاری از شهروندان درخواست ثبت این روز را در تقویم رسمی دارد، اما به نکته مهم‌تری اشاره می‌کند؛ مردمی و عمومی بودن برنامه‌ها.
مرادی با بیان این‌که سال‌های گذشته برنامه‌های هفته اردبیل برای عده‌ای خاص و با حضور هنرمندانی خاص برگزار می‌شده و رنگ مردمی به خود نمی‌گرفته است،‌ می‌افزاید: متاسفانه گویا هفته اردبیل برای شهروندان برگزار نمی‌شود. او ادامه می‌دهد: من به عنوان دانشجوی رشته صنایع‌ دستی همیشه پیگیر برنامه‌های این هفته بوده‌ام، اما به عنوان یک هنرمند جوان هیچ‌گاه نتوانستم در چنین برنامه‌ای حضور داشته باشم. هرچند امسال مسئولان تاکید کرده‌اند برنامه‌ها مردمی‌تر برگزار می‌شود، اما باید منتظر ماند و دید امسال چه اتفاقی می‌افتد. این نکته‌ای است که سایر شهروندان از جنبه‌ دیگری به آن نگاه می‌کنند. هرچند مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری استان از اجرای برنامه‌های شهرستان‌ها در اردبیل طی این هفته خبر می‌دهد، اما آیین ارجمند معتقد است چنین رویکردی باز هم حق همه شهروندان را ادا نمی‌کند. او هم مانند مرادی اهل گرمی است؛‌ شهرستانی که یک شب اختصاصی در این هفته ندارد و به همین دلیل هنرمندان و اهالی آن معترض هستند. ارجمند تاکید می‌کند: مسئولان باید توجه می‌کردند که هفته اردبیل یا باید در همه شهرستان‌ها و برای همه مردم برگزار شود یا این‌که اهالی همه شهرستان‌ها حق حضور در آن را داشته باشند.

ارتباطی که نباید فراموش کرد
احسان ریاحی، کارشناس مدیریت و برنامه‌ریزی شهری، هم می‌گوید: برگزاری برنامه‌های عمومی در مکان‌های عمومی می‌تواند سهم یکسانی از شادی به همه شهروندان بدهد و البته حس تعلق نسبت به شهر را هم افزایش می‌دهد.
وی با بیان این‌که شهرهای ایران معمولا بسیار شبیه هم هستند و کمتر شهری را سراغ داریم که همه سیما و منظر و معبر آن برخاسته از ویژگی‌های بومی طراحی شده باشد، ‌می‌افزاید: هفته‌ اردبیل فرصت مغتنمی برای مدیران شهری است تا طی سال‌ها سیمای شهر را به هویت بومی و تاریخی و دانش بومی نزدیک کنند. در این صورت شهر نه به عنوان محلی برای عبور و مرور از خانه تا بازار یا محل کار بلکه به عنوان بخشی از همان هویتی که دلیل نام‌گذاری روز اردبیل شده، ادامه حیات می‌دهد. این گونه پیوند شهر و شهروند بیشتر می‌شود و شعار «شهر؛ جایی برای زندگی» هم محقق خواهد شد.
وی با تاکید بر این‌که تاریخ ویژه‌ای مانند هفته بزرگداشت اردبیل یا هر استان دیگر باید به مثابه کارناوال یا جشنواره در نظر گرفته شود،‌ می‌افزاید: برای ارتباط با شهروندان ایجاد فضایی آراسته و مفرح نخستین گام خواهد بود.

کمک به رشد گردشگری 
سیدهمام عمادی‌راد، کارشناس ارشد جغرافیای گردشگری، هم اهمیت چنین روزی را تایید می‌کند. او معتقد است این برنامه‌های فرهنگی چشم‌اندازی برای توسعه گردشگری باز می‌کند و با تعریف و ارائه آداب و سنن، تاریخ و مناسک اردبیل به تکمیل بسته گردشگری آن کمک خواهد کرد. عمادی‌راد منظور خود را از بسته گردشگری مجموعه خدمات، جاذبه‌ها و همه آن چیزی می‌داند که یک گردشگر را به محلی راهنمایی و در آن منطقه ماندگار می‌کند.
این کارشناس گردشگری با بیان این‌که تاریخ صفوی، دوره‌ای پرشکوه از تاریخ کشور است و آنچه در قالب این تاریخ اتفاق افتاده حتی در نقل شفاهی به سبک نقالی هم می‌تواند به عنوان یک جاذبه به کار گرفته شود.
او ادامه می‌دهد: اردبیل سرزمین طبیعت و تاریخ است. جشنواره‌ها، داستان‌گویی‌ها و برنامه‌های مفرح در هفته یا روز اردبیل می‌تواند در تقویم گردشگری کشور ثبت شود و گردشگران زیادی را به این منطقه بکشاند به شرط آن‌که با کار کارشناسی تعریف و وارد پروسه بازاریابی و تبلیغ شود.
به گزارش همشهری، استفاده از ظرفیت انجمن‌های مردم‌نهاد و برنامه‌ریزی برای قشر کودک و نوجوان با هدف آشنایی نسل آینده با هویت اردبیل بخشی از ابتکارهایی است که با هدف مردمی بودن این رویداد در دستور کار قرار گرفته. با وجود این، شهروندان همچنان بر آمادگی دیرهنگام سیمای شهر برای برگزاری این رویداد و همین‌طور برنامه‌هایی تشریفاتی که اغلب هیچ خروجی مشخصی برای شهروندان ندارند به عنوان مهم‌ترین ضعف‌های هفته اردبیل تاکید می‌کنند؛‌ انتقادهایی که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.


   برنامه‌های مردمی در هفته اردبیل 

بهره‌برداری از طرح پیاده‌راه اسفریس به عنوان تجلیگاه حضور مردمی در قلب شهر، تور رایگان اردبیل‌گردی ویژه بانوان، ورک‌شاپ نقاشی کودکان و پیاده‌روی دور شورابیل، اجرای مهرواره صفویه‌شناسی از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بازدید از موزه‌های استان با عنوان کودک و میراث صفویه در اردبیل بخشی از برنامه‌های شهروندمحور هفته اردبیل محسوب می‌شود.