صنایع دستی
صنایع دستی کردستان در تکاپوی دیده شدن
معاون صنایع دستی استان: اجرای برنامه‌های مشترکی بین کردستان و سلیمانیه تدارک‌دیده شده که نخستین آنها برپایی نمایشگاه صنایع دستی در شهر سلیمانیه است
لیلا علیبیگی| سنندج- خبرنگار:
صنایع دستی بخشی از میراث فرهنگی و نمادی از سبک زندگی یک جامعه است و به علت ویژگی زندگی سنتی در بسیاری از نقاط کردستان، صنایع دستی استان از لحاظ زیبایی هنری، کیفیت و گستردگی در کشور مطرح است، به گونهای که فرش و گلیم کردستان و کلاش شهرت جهانی پیدا کرده است.
از دیگر رشتههای صنایع دستی می‌توان نازک‌کاری، البسه محلی یا کُردی‌دوزی، گلیم‌بافی، سازهای عرفانی، کلاش‌بافی، شال‌بافی، نساجی سنتی شامل موج‌بافی و سجاده‌بافی، زیورآلات سنتی، خراطی، معرق چوب، منبت، رودوزی‌های سنتی، سفالگری سنتی، رنگرزی گیاهی، بافتنی‌های سنتی و سراجی را نام برد. با وجود این همه ظرفیت در این استان، تولیدکنندگان محصولات صنایع دستی با مشکلات و کمبودهایی مواجهند و از طرفی افرادی در حوزه صنایع‌دستی فعالند و با سرمایه اندک خود قدم‌هایی هرچند کوچک برمی‌دارند بلکه گوشه‌ای از کار را بگیرند و صنایع دستی وطنشان را از خطر افول نجات دهند.
برپایی نمایشگاه‌هایی فراتر از محدوده استان
یکی از فعالان حوزه صنایع دستی در سنندج می‌گوید: 15 خانم علاقه‌مند به صنایع دستی را در حاشیه شهر سنندج و در روستاهای اطراف مریوان یافته‌ام و با سرمایه خودم وسایل لازم را تهیه کرده‌ام و با سررشته‌ای که از صنایع دستی اصیل و کهن منطقه اورامان دارم، آموزش‌های لازم را در زمینه جاجم‌بافی، نمدبافی، میخک‌بافی و سایر رشته‌ها به آنها داده‌ام. خودم برای محصولات ساخته شده بازاریابی می‌کنم تا هم کسب درآمدی برای خودم و آنها باشد و هم صنایع‌دستی وطنم را به جاهای مختلف کشورمعرفی کنم.
«علی سرداری» میافزاید: مغازه‌ام کوچک است، اما کارکرد یک نمایشگاه صنایع دستی را دارد. دلم می‌خواهد شعبه‌های دیگری برای معرفی و فروش این صنایع اصیل در سطح شهر و حتی در استان‌های دیگر بزنم، اما چنین سرمایه‌ای ندارم.
وی اظهار می‌کند: در کارهای سوددهی مانند ساخت‌و‌ساز می‌توانستم سرمایه‌گذاری کنم، اما دست روی صنایع‌دستی گذاشتم، چون صنایع دستی کردستان غریب و به طور صحیح و کامل شناخته نشده است. سرداری به سبدهای بافته شده که در زبان کُردی به «نانه‌شان» معروفند و بر دیوار مغازه‌اش آویزان شده، اشاره می‌کند و می‌گوید: این سبدها مختص اورامان و مهد پیدایشش در آنجاست، هرچند در برخی از استان‌های دیگر هم ساخته شده‌اند اما به کیفیت و اصالت اینها نیستند.
وی اضافه می‌کند: این سبدها از چوب درخت ارغوان ساخته می‌شوند. درخت ارغوان آب زیاد می‌خورد و در کناره‌های رودخانه سیروان می‌روید و همین اورامان را در صنعت این سبدهای کهن منحصر به فرد کرده است؛ این سبدها علاوه بر کاربرد تزیینی، برای نگهداری پیاز، سیب‌زمینی و میوه‌ها استفاده می‌شوند و چوب ارغوان از فاسد شدن آنها جلوگیری می‌کند.
ضعف در صنایع دستی کردستان
سرداری با ابراز نگرانی از افول و از بین رفتن این صنعت در کردستان می‌گوید: هزینه کافی از سوی مسئولان میراث فرهنگی برای بقا و معرفی این هنر کهن نشده و به همین دلیل مردمان این منطقه دیگر «نانه‌شان» نمی‌بافند. در صورتی که اگر فرصت معرفی آن در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی فراهم شود، علاوه بر معرفی تمدن چندین هزار ساله کُردها، اشتغال چشمگیری را برای مردمان این دیار فراهم می‌کند. این فعال حوزه صنایع دستی با ابراز تاسف از بی‌بضاعتی فعالان حوزه صنایع دستی برای شرکت و حضور در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی اظهار می‌کند: مسئولان سازمان میراث فرهنگی کردستان نیز تاکنون اقدام به برپایی نمایشگاهی در سطح ملی و مثلا در پایتخت نکرده اند تا فعالان این حوزه بتوانند صنایع اصیل کردستان را در معرض نمایش بگذارند.
نیاز به نمایشگاه‌های بین المللی
فارغ‌التحصیل رشته صنایع دستی که به مطالعه و پژوهش در زمینه صنایع دستی اورامان مشغول است، اظهار می‌کند: با برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در کشور می‌توان صنایع دستی بومی کردستان و به‌ویژه منطقه اورامان را به همگان معرفی کرد و موجب شکوفایی و رونق اقتصادی آن‌جا شد. «نگار حسینی» میافزاید: همسایگی استان ما با اقلیم کردستان عراق فرصت مناسبی برای ایجاد نمایشگاه‌هایی در سطح بین‌المللی برای صنایع دستی استان است که تاکنون از این ظرفیت
استفاده نشده.
وی در ادامه با اشاره به ضعف برپایی نمایشگاه‌های استانی صنایع دستی و نبود نظارت متولیان میراث فرهنگی می‌گوید: در همین نمایشگاه‌های کوچک و موقت نیز افرادی هستند که صنایع اصیل کردستان را ارائه نمی‌کنند و اجناس چینی و نامرغوب را به جای صنایع دستی اورامان جا می‌زنند و باعث لطمه‌زدن به وجهه اصیل و کهن صنایع ایندیار می‌شوند.
نبود اعتبار برای برگزاری نمایشگاه‌های ملی
معاون صنایع دستی اداره میراث فرهنگی کردستان می‌گوید: اگر بخواهیم به‌طور مستقل و اختصاصی یک نمایشگاه صنایع‌دستی در محدوده خارج از استان برپا کنیم، مستلزم هزینه بالایی است و در حال حاضر نیز با اعتبارات موجود که به استان اختصاص داده شده، چنین امری امکان‌پذیر نیست. «اسعد ساعدپناه» با بیان اینکه برای برگزاری یک نمایشگاه بزرگ در استان نیز با مشکل مواجهیم، میافزاید: کردستان جزو معدود استان‌هایی است که فضای نمایشگاهی ندارد. این در حالی است که استان‌های همجوار همچون کرمانشاه، همدان و آذربایجان غربی از فضای نمایشگاهی برخوردارند.
معاون صنایع دستی استان کردستان با بیان اینکه بخش عمده‌ای از هزینه شرکت در نمایشگاه‌ها را خود صنعتگران می‌پردازند، اظهار می‌کند: نمایشگاه‌هایی در سال‌های اخیر در شهرهای دیگر از جمله تهران، شیراز، زاهدان، ارومیه و زنجان برگزار شده و تعدادی از غرفه‌های آن در اختیار صنایع دستی استان کردستان قرار گرفته است.
وی با اشاره به سفر اخیر استاندار سلیمانیه به استان و انعقاد تفاهم‌نامه بین اداره میراث فرهنگی کردستان با بخش گردشگری سلیمانیه عنوان می‌کند: برنامه‌های مشترکی بین استان‌های کردستان و سلیمانیه عراق در حوزه گردشگری تدوین شده است؛ اولویت برپایی نمایشگاه در شهر سلیمانیه گذاشته شده است و بخش عمده‌ای از آن مربوط به صنایع دستی است.
ساعدپناه میافزاید: در سال جاری نمایشگاهی در سلیمانیه برپا می‌شود و فعالان صنایع دستی کردستان در صورت شرکت در نمایشگاه، مشمول 50 درصد تخفیف در اجاره غرفه‌ها می‌شوند.وی در مورد احداث بازارچه دائمی صنایع دستی در سنندج اضافه می‌کند: مکان مناسب از لحاظ دسترسی و سایر پارامترهای لازم برای ساخت بازارچه دائمی در این شهر وجود ندارد.ساعدپناه ادامه میدهد: با این حال مشغول آماده‌سازی محدوده‌ای در خیابان فیض‌آباد به‌منظور راه‌اندازی بازارچه دائمی هستیم که حداقل 20 تا 25 کارگاه صنایع‌دستی در آن جای خواهد گرفت.
