گزارش
کاهش فاصله شهروندان و مدیران شهری
نشست تخصصی «شورایاری؛گام پنجم» با حضور مدیران و کارشناسان در مؤسسه همشهری برگزار شد
مجید جباری/ خبر‌نگار
سلسله نشست‌های تخصصی چهارشنبه‌های همشهری، این هفته به‌دلیل در پیش بودن انتخابات شورایاری‌های محله‌های تهران عصر روز دوشنبه با عنوان «شورایاری؛ گام پنجم» در سالن همایش‌های همشهری برگزار شد. دراین نشست مجید فراهانی عضو شورای شهر تهران، نعمت احمدی حقوقدان، علیرضا فدوی فعال شهری و سیدچمران موسوی، کارشناس پایش اجتماعی و جمعی از خبرنگاران حضور داشتند. در این نشست، مجید فراهانی از نگاه ویژه قانون اساسی به مشارکت مردم و ضرورت توسعه پایدار پایتخت از پایین‌ترین سطح شهر یعنی محله‌ها سخن گفت. نعمت احمدی به جایگاه قانونی شورایاری‌ها اشاره کرد. علیرضا فدوی اما مشارکت بالای نسل جوان تحصیل‌کرده به‌ویژه بانوان در انتخابات شورایاری محله‌ها را مورد تأکید قرار داد و از کاهش فاصله میان شهروندان و مدیران شهری سخن به میان آورد و در نهایت سیدچمران موسوی با اشاره به حجم عظیم مسائل و مشکلات کلانشهر تهران، بر ضرورت رفع این مشکلات با تمرکززدایی و بهره‌گیری از نظرات و دیدگاه‌های مردم و مشارکت عام و همه‌جانبه شهروندان تأکید کرد. آنچه در زیر می‌آید، بخشی از سخنان حاضران در نشست تخصصی «شورایاری؛ گام پنجم» است:
علیرضا فدوی، فعال شهری
شورایاری‌ها به‌دلیل اینکه از میان اهالی محل انتخاب می‌شوند، می‌توانند طرح‌های کاربری را به شورای شهر و مدیریت شهری ارائه کنند. در این دوره از انتخابات شورایاری‌ها، شاهد مشارکت بالای نسل جوان تحصیل‌کرده به‌ویژه بانوان در انتخابات شورایاری محله‌ها هستیم. این قشر تحصیل‌کرده و نخبه به این دلیل می‌توانند در اداره امور شهر مؤثر باشند که شناخت زیادی از نیازهای محله‌ها دارند. به همین سبب و با توجه به اشراف این قشر به مسائل و مشکلات، طرح‌هایی را به مدیریت شهری ارائه خواهند داد که دربرگیرنده خواسته‌های اهالی محل است. همچنین تشکیل این نهاد اجتماعی محله‌محور کارکرد مثبتی که دارد این است که قشر نخبه مطالبه‌گری را گسترش می‌دهد و همین موضوع در آینده‌ای نه‌چندان دور فاصله میان شهروندان و مدیران شهری را کم خواهد کرد. از طرف دیگر برگزاری تمام الکترونیکی انتخابات شورایاری‌ها در پنجمین دوره خود یکی دیگر از محاسن این دوره به‌حساب می‌آید.
مشارکت حداکثری مردم در انتخابات برای اداره هوشمند پایتخت آن هم با استفاده از جدید‌ترین سیستم‌های الکترونیکی رأی‌گیری گام مهمی در جهت تحقق اداره امور شهر توسط شهروندان خواهد بود. ضمن اینکه کاهش تخلفات و ممانعت از رأی‌های اصطلاحا اتوبوسی در کنار شمارش آرا در کمترین زمان ممکن از دیگر محاسن انتخابات چهارم مرداد است.
مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران
براساس نگاه ویژه قانون اساسی، مردم در تعیین سرنوشت خود فعال مایشاء هستند. همچنین قانون اساسی به صراحت اداره امور کشور را مبتنی بر آرای عمومی می‌داند و بر این اساس، همه اراده‌ها در کشور چه مستقیم و چه غیرمستقیم همواره مبتنی بر آرای مردم است. از این‌رو صراحتا در قوانین جمهوری اسلامی عنوان می‌شود که امور کشور با اتکا به آرای عمومی و از راه انتخابات باید اداره شود. اما متأسفانه به‌رغم اینکه تشکیل شوراها در اداره کشور از طریق مراجعه به افکار عمومی و جمهور جزو مهم‌ترین مطالبات مردم بود اما تشکیل شوراها ۲۰ سال به تعویق افتاد. با این حال پس از شکل‌گیری شوراها در دولت اصلاحات، باز هم این نهاد به شکل هرمی و به شکلی که در قانون اساسی آمده بود، شکل نگرفت. یعنی شورای شهر و پس از آن شورای شهرستان و شورای‌عالی استان‌ها تشکیل شد، اما شورای محله شکل نگرفت. درصورتی که قرار بود شورای محل و سپس شورای شهر شکل بگیرد که متأسفانه این اتفاق نیفتاد. اما نمایندگان مردم در نخستین دوره شورای شهر متوجه این نقیصه شدند و از طریق تشکیل شورایاری محله‌ها این امر را جبران کردند. شورای شهر پنجم هم در راستای تقویت این نهاد مدنی اقداماتی را در رأس برنامه‌های خود قرار داده است که تشکیل کارگروه‌های تخصصی در سطح مناطق و در میان شورایاری‌ها یکی از این اقدامات بوده است. از سوی دیگر عدم‌ارتباط شورایاری‌ها با بدنه شهرداری یکی دیگر از این اقداماتی بود که در اصلاح اساسنامه و با هدف سالم‌سازی فعالیت شورایاری‌ها صورت گرفت. به هر حال اکنون در آستانه برگزاری پنجمین دوره شورایاری‌ها هستیم. شورایاران، یار و یاور شورای شهر در راستای تحقق وظایف شورا به شمار می‌آیند و به این دلیل که به‌دنبال افزایش مشارکت مردم از محله‌هاست، می‌تواند با مشارکت شهروندان در اداره امور شهر، توسعه پایدار پایتخت را رقم بزند.
نعمت احمدی، حقوقدان
قانون اساسی در اصل‌های 3و 6و همچنین در اصول 100تا 107فصل هفتم به صراحت بر وجود نهاد شوراها و شورایاری‌های محله تأکید می‌کند. همچنین اصل 100قانون اساسی اصل مادر قانون شوراها به شمار می‌آید. در این اصول قانونی که عنوان شد، بدون هیچ تردیدی بر تشکیل شوراهای استان، شهرستان، شهر، محله، بخش و روستا تأکید شده است. بنابراین حتی با نگاهی گذرا به این اصول قانون اساسی، کوچک‌ترین ابهامی در این زمینه باقی نمی‌ماند. این در حالی است که برخلاف صراحت قانون، تشکیل نهاد شوراها 20سال به تعویق افتاد و من معتقدم اگر دولت اصلاحات روی کار نمی‌آمد اساسا اراده‌ای برای تشکیل شوراها وجود نداشت. جالب است که بدانید برخی نگاه‌ها در مجالس قانونگذاری هم وجود دارد که به‌دنبال برگزاری انتخابات استانی است. این درحالی است که چنین رویکردی اساسا با مشارکت آحاد مردم در اداره امور خود در تقابل است؛ ضمن اینکه در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا مانند پاریس نهادهای اجتماعی همواره از پایین‌ترین سطوح جامعه شکل می‌گیرند؛ به همین دلیل است که کوچک‌ترین مشکلات و مسائل در این کشورها از کف محلات و مناطق به سطوح بالاتر منتقل و با برنامه‌ریزی مناسب برطرف می‌شوند. در این شهرها معمولا برای هر منطقه از شهر یک نماینده مجلس وجود دارد اما در شورای شهر تهران با 352محله تعداد نمایندگان در دوره‌های گذشته از 31عضو به 21عضو رسیده‌است. معتقدم پیدا کردن مسائل و مشکلات این شهر بزرگ با 21نفر امکانپذیر نیست؛ از این‌رو شورایاری محله‌ها به‌عنوان صدای مردم محلات می‌توانند به اعضای شورای شهر در حل مشکلات شهر کمک کنند. از سوی دیگر برگزاری انتخابات شورایاری که جمعه 4مرداد برگزار می‌شود راهی برای مشارکت نخبگان شهر در اداره امور شهر است. در عین حال انتخابات شورایاری‌ها ضمن اینکه یاران شهر را معرفی می‌کند، تمرینی برای نخبگان و جوانان برای ورود به عرصه‌های اجتماعی است و باید این موضوع را به فال نیک بگیریم.
سیدچمران موسوی، کارشناس پایش اجتماعی
با توجه به حجم عظیم و گسترده مسائل و مشکلات مختلف شهری در ابعاد کمی و کیفی خصوصا در کلانشهر تهران، رفع این مشکلات و بهبود شرایط مستلزم تمرکززدایی و بهره‌گیری از نظرات و دیدگاه‌های آحاد مردم و مشارکت عام و همه‌جانبه شهروندان است. در مباحث توسعه و برنامه‌ریزی‌های کلان مدیریتی در شهرها و ابرشهرها ضرورت پیوند مردم با دستگاه مدیریت شهری به‌منظور هم‌افزایی نیازها و اهداف اصلی مهم است که نشان می‌دهد، هر فعالیت شهری برای توفیق و به بار نشستن نیاز به مشارکت جدی مردم دارد. هرکجا این پیوست و پیوند و هم‌افزایی ایجاد نشده برنامه‌ها و سیاستگذاری‌ها با شکست روبه‌رو شده و یا دست‌کم نتیجه و دستاورد خاصی به‌دنبال نداشته است.شورایاری محله در حقیقت بنیان و اساس مدیریت شهری است. این نهاد با هدف ایجاد اجتماعات محلی و گروه‌های مردمی در جهت افزایش انسجام و مشارکت ساکنان محله در حل مسائل محله، مشورت و مشارکت در نیازسنجی، تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی محله‌ای، نظارت محله و جلب همکاری مردمی در چارچوب وظایف و اختیارات شکل گرفته است و راهبرد شورای شهر تهران در این دوره،کیفی‌سازی این نهاد مؤثر و کاهش شائبه و ارتقای تصویر شورای محله است.
