خراسان فقط فردوسی و خیام نیست

 خراسان رضوی از دیرباز مهد پرورش شاعران و نویسندگان بسیاری بوده است. دیار خیام و فردوسی و عطار در طول سال‌ها، شاعرانی چون باذل مشهدی، مهدی اخوان ثالث، محمدتقی بهار و... در دامن خود پرورده است. این روزها بزرگان ادبیات خراسان رضوی، نگران جایگاه زبان فارسی و ادبیات خراسان هستند؛ ادبیاتی که در جریان ورود فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف دستخوش تغییر است. به گزارش ایرنا، جمعی از بزرگان و استادان شعر و ادب خراسان رضوی به بیان مشکلات و دغدغه‌های خود برای نجات زبان فارسی در مهد این زبان پرداختند و پیشنهادهایی برای صیانت از زبان فارسی و همچنین بهره‌گیری از مفاخر این عرصه ارائه دادند. استان خراسان رضوی ۱۶۰ انجمن ادبی و بیش از ۵۰۰ شاعر مطرح و دارای مقام کشوری در سبک‌ها و قالب‌های شعری مختلف مانند غزل، قصیده، مثنوی، شعر نو و شعر سپید دارد که تعداد قابل توجهی از آنان کمتر از ۳۰ سال سن دارند.


ماندگاری شاعران در خراسان 

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد درباره ماندگاری شاعران و ادیبان در خراسان رضوی گفت: مشهد و خراسان رضوی همواره مرکز شعر و ادب بوده است، اما تربیت‌شدگان این حوزه در این استان نمانده‌اند و این منطقه صادر‌کننده شعرا و ادبا بوده زیرا آنچه کرده‌ایم تنها دافعه‌ای برای ادیبان و شاعران بوده است. «محمدجعفر یاحقی» افزود: آنچه می‌تواند دلبستگی‌های سرزمینی را بیشتر کند، جاذبه‌های بومی است، لذا در این زمینه باید ارتباطات فرهنگی و ادبی بیشتر شده و انجمن‌های ادبی سر و سامان یابند. وی با بیان این‌که تشکیلات جدیدی مانند اداره کل شعر و ادب برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک بار اضافه برای دولت است اظهار کرد: باید دولت با دادن امکانات مختصر به دغدغه‌مندان، مدیریت شعر و ادب را به ملت بسپارد. استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: در حوزه فرهنگی و ادبی، جای نهادی مانند شهرداری خالی است. وظیفه شهرداری فقط شهرسازی و زیباسازی شهر نیست، بلکه مسئولیت سنگینی در حوزه فرهنگ و هنر نیز دارد زیرا آنچه شهر واقعی را ایجاد می‌کند، فرهنگ و مردم آن شهر هستند. 

یاحقی افزود: خراسان رضوی مملو از مفاخر و شخصیت‌های بزرگ ادبی و فرهنگی است، بسیاری از کشورها به دنبال اشخاص دسته سوم فرهنگ و هنر هستند که با بزرگ کردن آنها و زیر سایه آنان، کشور خود را معرفی کنند اما ما با این همه تاریخ و تمدن و شخصیت‌های برجسته از آنان غافلیم. وی اظهار کرد: خراسان رضوی فقط فردوسی، خیام و عطار نیست. هزاران هزار شخصیت ادبی و فرهنگی در این خطه رشد کرده‌اند که سزاوار بزرگداشت هستند، بارها خواسته‌ایم که یک دبیرخانه ثابت برای تجلیل از مفاخر این استان ایجاد شود تا هماهنگ‌کننده و زمینه‌ساز معرفی و بزرگداشت شخصیت‌های این حوزه باشد. وی گفت: خراسان رضوی سرزمین زبان و ادب فارسی است و هر قدمی که در این خطه در حوزه فرهنگ و ادب برداشته شود، خدمتی به زبان مادری ماست؛ لذا باید تشکل‌های مردم‌نهاد در این حوزه مورد حمایت قرار گیرند و در همه برنامه‌های این حوزه، شهرداری حضور داشته باشد. 



توجه به شاعران زنده

یکی دیگر از استادان شعر و ادب این استان نیز گفت: هرچند اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای رفتگان حوزه شعر و ادب درصدد ساخت مقبره‌الشعراست، اما بهتر است شاعران در قید حیات نیز خانه‌ای برای خود داشته باشند. «رضا اشرف‌زاده» افزود: ضروری است دفتر خاصی مربوط به مفاخر خراسان رضوی ایجاد شود و بودجه ویژه‌ای از سوی دولت به آن اختصاص یابد. یکی دیگر از شاعران خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: ذائقه ادبی در جامعه تغییر کرده است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت و ادبیات امروز نیازمند نوآوری است. 

«محمدباقر کلاهی‌اهری» افزود: زبان امروز جامعه، زبان ترجمه است که از مفاهیم و فناوری‌های جدید کشورهای دیگر برآمده است، لذا ادبیات را باید با تحولات امروز همراه کرد. وی اظهار کرد: همان‌طور که اقتصاد نیازمند مقاوم‌سازی است و سیاست‌هایی در این زمینه با عنوان اقتصاد مقاومتی تدوین و اجرایی شده است، جامعه امروز نیاز به ادبیات مقاومتی نیز دارد و باید سیاست‌هایی در این زمینه تدوین شود. بسیاری از شاهکارهای ادبی مانند کلیله و دمنه امروز به فراموشی سپرده شده است. گنجینه‌های بزرگ ادبی این سرزمین نباید فراموش شوند. این استاد ادبیات افزود: ادبیات بطن بزرگی دارد که به آن کمتر پرداخته شده است، کتاب‌های ادبیات در مدارس کسل‌کننده شده و محتوای برخی از آنها به گونه‌ای است که دانش‌آموزان را از فلان شاعر یا نویسنده منزجر کرده است، لذا باید به درون ادبیات رجوعی دوباره داشته باشیم. وی اظهار کرد: تاکید بر دستور زبان در مدارس به شیوه کنونی، دانش‌آموزان را از درس گریزان می‌کند، در حالی که باید زیبایی‌های این زبان در کتاب‌ها منعکس شود تا دانش‌آموزان در دانشگاه انگیزه برای انتخاب رشته زبان و ادبیات فارسی را پیدا کنند. 


ارتباط موثر بین شاعران خراسانی و افغانستانی

در افغانستان به‌ویژه شهر هرات مردم علاقه بسیاری به ادبیات فارسی و بازیابی نیمه‌های گمشده خراسان دارند، زیرا افغانستان و خراسان از تاریخ و تمدن مشترک برخوردارند. «محمدکاظم کاظمی» یکی از شاعران مهاجر افغانستان گفت: به دلیل ناامنی‌های موجود در افغانستان، تاکنون ارتباط موثری بین ادبا و شاعران افغانستانی و خراسانی ایجاد نشده است، این در حالی است که بسیاری از خراسانی‌ها و همچنین بسیاری از افغانستانی‌ها تمایل بسیاری به شناخت بیشتر از فرهنگ و ادب یکدیگر دارند. وی اظهار کرد: مهاجران افغانستانی که سال‌ها در خراسان رضوی زندگی کرده‌اند، نیازمند فرهنگسرایی برای خود هستند که این مهم حمایت برنامه‌ریزان در سطح عالی کشور را می‌طلبد. یکی دیگر از شاعران گفت: جفا به ادبیات خراسان است اگر فقط آن را محدود به خراسان رضوی کنیم زیرا خراسان فشرده‌ای از زبان و فرهنگ سرزمین ایران است و به‌اندازه تمام دنیا فرهنگ و ادبیات را در خود جای داده است. «حسن نصیری» افزود: خراسان فقط مشهد نیست؛ بهتر است به ظرفیت ادبی شهرستان‌های دیگر خراسان بزرگ و همچنین کشور افغانستان به‌ویژه هرات توجه ویژه‌ای شود، شاید طرح خواهرخواندگی مشهد و هرات در این بین مناسب باشد. 


زبان فارسی در خطر است

رئیس حوزه هنری خراسان رضوی گفت: توسعه انجمن‌های ادبی از برکات انقلاب اسلامی است و ارتقای این انجمن‌ها نخبگان را امیدوار می‌کند. «میثم مرادی» افزود: امروز زبان فارسی در خطر است و رهبر معظم انقلاب بر صیانت و پاسداشت زبان فارسی تاکید کرده‌اند لذا اگر بخواهیم برای پاسداشت این زبان حرکتی ماندگار انجام دهیم، باید شعر را دوباره به عرصه عمومی بازگردانیم. امروزه انتقال پیام در ساحت ارتباطات در قالب زبان انگلیسی انجام می‌گیرد و واژه‌های بیگانه جایگزین بسیاری از شعرها و ضرب‌المثل‌های بومی مناطق شده است. بهتر است برای صیانت از زبان فارسی محافل ادبی در شهرهای خراسان راه‌اندازی کنیم؛ به عنوان مثال در مشهد، محفل فردوسی‌خوانی، در نیشابور محفل عطارخوانی یا در سبزوار محفل سبزواری‌خوانی و امثال آن ایجاد کنیم تا ظرفیت‌های ادبی و شعری هر منطقه دوباره معرفی شوند. وی اظهار کرد: ذائقه شعری در بین نسل چهارم انقلاب هنوز زنده است، حتی در حاشیه شهر مشهد با ذوق شعری مواجه هستیم لذا اگر پیوندی بین جامعه نخبگان و این افراد انجام گیرد، می‌توان هم از زبان فارسی صیانت کرد و هم از ثروت‌های حوزه شعر و ادب فارسی پاسداری کرد.