گزارش
استفاده مجدد از درختان شکسته تهران
مدیرعامل سازمان فضای سبز تهران در دفاع از هرس درختان می‌گوید: این کار کارشناسی هر سال براساس سرشت درخت‌ها انجام می‌شود
عباس ثابتی راد/ خبرنگار
برف آمد و رفت، درختان بسیاری قد خم کردند و زیر یورش زمستان، شانه‌شان کج شد. برخی درختان کهنسال‌تر تاب برف را نیاوردند و شاخه‌هایشان فروریخت و برخی هم افتادند. برخی دیگر نیز همچنان به یادگار از گذشته برجای ماندند تا برفی دیگر و شاید افتادنی شکوهمندتر.
حالا مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز از اقدامات گسترده پیش از بارش برف می‌گوید. علی‌محمد مختاری از 2اقدام برای حفظ این سرمایه‌های زیستی پایتخت می‌گوید. باغبان پیر شهر می‌گوید که مثل هر سال هرس درختان در تهران اجرا شد و پس از بارندگی و با حمایت شهردار تهران، برف تکانی درختان با برنامه مدیریت بحران به‌اجرا درآمد.
علی‌محمد مختاری می‌‌افزاید: «در رابطه با موضوع هرس، هر‌ساله دستورالعمل هرس درختان معابر و بوستان‌ها به مناطق 22گانه ابلاغ و با توجه به شرایط فصل این عملیات از آذرماه آغاز شده و تا اواخر بهمن‌ماه ادامه می‌یابد؛ بر پایه دستورالعمل‌های موجود که توسط سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران تهیه می‌شود و ناظران عالی سازمان بر آن نظارت می‌کنند.» براساس این دستورالعمل «به‌طور کلی میزان و شدت هرس هر درخت در فضای سبز شهری به عوامل متعددی بستگی دارد. ازجمله این عوامل می‌توان به مواردی نظیر نوع گونه گیاهی، سن درخت، موقعیت و استقرار مکانی آن، درجه میزان سلامت درخت، زمان هرس، وضعیت فرم دهی اولیه، تربیت درخت در سال‌های اولیه و شدت و میزان هرس در سال‌های گذشته و... اشاره کرد.
او معتقد است که «هرس درختان و درختچه‌ها در فضای سبز، براساس سرشت درختان و شرایط زمانی و مکانی استقرار آنها سالانه طبق دستورالعمل‌های فنی و نظارت کارشناسان آموزش دیده در 2نوبت زمستان (هرس سیاه) و تابستان (هرس سبز) انجام می‌شود.»
«یکی از اهداف مهم هرس در محیط‌های شهری، که متناسب با سرشت درختان و نیازهای زیستی آنها ممکن است به‌صورت سبک یا سنگین اجرا شود، حذف شاخه‌های اضافی به‌منظور مدیریت زیستی و حفظ «تاج پوشش» گیاهی است. بدیهی است در پاره‌ای از موارد به‌دلیل الزاماتی نظیر انحراف درختان از فرم طبیعی خود و ایجاد مزاحمت‌هایی برای تردد شهروندان، ایجاد معضلات ترافیکی، احتمال سقوط درختان به‌دلیل حجم تاج، زیباسازی منظر و ساماندهی بلندی درختان در ترکیب با سایر گونه‌های کاشته شده در مجاورت آنها، فعالیت‌های هرس اجتناب‌ناپذیر است.»
مختاری می‌گوید که «حفظ موجودیت درختان و بقای آنها در اولویت قرار دارد. همچنین در مواردی، هرس با هدف کنترل آفات و امراض، کاهش حجم و تراکم شاخه‌های درختان که بالقوه درصورت بارش برف سنگین یا وزش باد شدید، ناپایدار و شکننده خواهند بود صورت می‌گیرد.»
باغبان پیر شهر که سال‌هاست درختان پایتخت را شاخه به شاخه می‌شناسد، می‌گوید: «اصولاً درختان پهن برگ در فصل بارش برف فاقد برگ هستند و در نتیجه سطح برفگیر و قابلیت انباشت برف روی آنها کمتر است، در نتیجه احتمال شکستن شاخه‌ها یا سقوط آنها کاهش می‌یابد.»
برف اخیر اما اتفاقی دیگر داشت. مختاری معتقد است که «البته شواهدی در دست است که حتی در برف اخیر هم مواردی از درختان پهن برگ خزان شونده، بر اثر سنگینی برف سقوط کرده‌اند. در مورد آن دسته از سوزنی برگانی که اصولاً بنا به دلایل متعددی هرسی روی آنها صورت نمی‌گیرد، انباشتن برف می‌تواند سبب افزایش وزن شاخه‌های آنها شده و به این دلیل در پاره‌ای از موارد منجر به شکستن شاخه‌ها شود.»
او می‌گوید: «متأسفانه در مسئله بارش برف اخیر که طی دهه گذشته بی‌سابقه بوده، شاهد شکستن یا انحراف تعدادی از درختان خصوصاً سوزنی برگان بوده‌ایم که این ناشی از مورفولوژی درختان و نوع شبکه ریشه‌ای آنها بوده‌است. درخصوص درختان خوابیده و خم شده بلافاصله اقدامات ترمیمی انجام و بسیاری از آنها مجدداً احیا شدند. درخصوص درختان پهن برگ نارون و اقاقیا که خسارات آنها در رتبه‌های بعدی بود بلافاصله اصلاح ساختار شاخه‌ها و ترمیم آنها آغاز شده‌است؛ همچنین از شاخه‌های شکسته آنها برای تولید کمپوست و بهره‌گیری مجدد در فضای سبز استفاده شده است.»
