به سوی آرامش با پای پیاده

سمیرا رحیمی


شهرهایی که با توسعه شدید و رشد سریع مواجهند، هرچه وسیع‌تر و پیچیده‌تر می‌شوند، با چالش‌های متنوع‌تری دست به گریبان خواهند‌ شد. ترافیک یکی از اصلی‌ترین این چالش‌هاست. خیابان‌های قفل شده با خودروهای عموما آلاینده، به محیط‌زیست، اقتصاد و کیفیت کلی زندگی شهری آسیب وارد می‌کنند. از این‌رو است که یافتن شیوه‌هایی هوشمندانه برای حفظ روند توسعه شهرها برای آینده شهرنشینی نقشی حیاتی دارد. شهرهای مختلفی تاکنون در مسیر یافتن این راه‌حل‌های هوشمند، در راستای کاهش تردد خودروها، کاهش استفاده از خودروها برای سفرهای درون شهری، کنترل ترافیک و کاهش آلودگی هوا قدم گذاشته‌اند.
طرح دریافت حق تردد الکترونیک از شهروندانی که در روزهای آخر هفته به مرکز شهر استکهلم سفر می‌کنند، یکی از این راه‌حل‌هاست. شهرداری استکهلم در ازای تردد شهروندان به مناطق مرکزی شهر بین ساعات 6:30 تا 18:30مبالغی را دریافت می‌کند. اجرای این طرح پس از 2 سال منجر به کاهش 25درصدی تعداد خودروها - حدود یک میلیون خودرو- در خیابان‌های استکهلم شد و مبالغ دریافتی از این طرح صرف بهبود سامانه حمل‌و‌نقل عمومی شهر شد. شهر لندن نیز از سال 2003 طرحی مشابه را به اجرا گذاشت. علاوه بر دریافت حق تردد از خودروهایی که قصد ورود به مرکز شهر را داشتند، خودروهای سنگینی مانند اتوبوس، کامیون یا ون‌های بزرگ نیز برای ورود به شهر باید خود را با استاندارد آلایندگی تعیین شده توسط شهرداری وفق می‌دادند.
شهر هانگژو در چین رویکردی متفاوت به کنترل ترافیک دارد. این شهر یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های اشتراک‌گذاری دوچرخه در جهان را به اجرا گذاشته ‌است، و این به معنی وجود 67هزار دوچرخه عمومی و ایجاد 3هزار ایستگاه برای تحویل گرفتن یا تحویل دادن دوچرخه‌ است. میانگین اجاره روزانه از این دوچرخه‌ها در شهر بیش از 200هزار بار است. هزینه کم اجاره دوچرخه و ساده بودن استفاده از آن باعث شده است که دوچرخه‌سواری هم برای شهروندان و هم برای توریست‌ها به فعالیتی محبوب تبدیل شود و جایگزین مناسبی برای خودروهای آلوده باشد.
پاریس، شهری که متعهد شده‌ تا سال2025 تردد خودروهای دیزلی را ممنوع کند، برای کنترل آلودگی هوا، خودروها را مجبور به استفاده از برچسب‌هایی کرده‌ است که میزان آلایندگی آنها را تعیین می‌کند. براساس این برچسب‌ها، تردد گروهی از خودروها در مناطق ویژه‌ای از شهر به کل ممنوع می‌شود. تردد کامیون‌ها و وسایل نقلیه سنگین در روزهایی خاص، مانند صبح‌های دوشنبه و عصر‌های جمعه در شهر پاریس ممنوع است و شهرداری در روزهای اوج آلودگی، ‌علاوه بر اجرای طرح زوج و فرد، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی را نیز رایگان اعلام می‌کند تا شهروندان به استفاده نکردن از خودروهای شخصی ترغیب شوند. همچنین در روزهای خاصی در ماه، تردد هر نوع خودرو در آلوده‌ترین خیابان‌های پاریس، مانند شانزه‌لیزه ممنوع اعلام می‌شود. طرح‌ آینده‌نگرانه هلند در راستای کاهش ترافیک و آلودگی هوا از سال2025 به اجرا درخواهد ‌آمد. سیاستمداران هلندی قصد دارند فروش هرنوع سوخت خودرو، بنزین، گاز و دیزل را ممنوع اعلام کنند. این به آن معنی است که از 6سال دیگر، تنها خودروهای برقی و هیدروژنی اجازه تردد در هلند را خواهند ‌داشت. تشویق به استفاده از دوچرخه در تمامی شهرهای هلند بخش دیگری از این طرح خواهد بود. شهر فرایبرگ در آلمان نیز در کنار بهبود و ارزان‌سازی حمل‌ونقل عمومی و ایجاد 500کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری، پارک کردن خودروهای شخصی در کنار خانه‌های شهروندان را ممنوع اعلام کرده‌است و هر شهروند برای استفاده از فضای پارکینگ در حاشیه شهر باید سالانه 18هزار یورو اجاره پرداخت کند. در ازای زندگی بدون خودرو، شهروندان از مسکن ارزان‌تر، حمل‌ونقل عمومی رایگان و فضاهای دوچرخه‌سواری بی‌شمار بهره می‌برند.