دیدگاه
شورایاری‌ها راهی برای بهبود‌و ارتقای سطح زندگی
ابراهیم شیخ/ معاون توسعه منابع انسانی شهرداری تهران
مدیریت شهری مفهوم گسترده‌ای است که الگوی اجرایی آن در کشورهای مختلف جهان براساس مدل حاکمیت سیاسی و فرهنگ اجتماعی هر کشور تعریف می‌شود. امروزه اهمیت فاکتور مشارکت اجتماعی شهروندان در توسعه و مدیریت شهری به جهت ایجاد هم‌افزایی و به حداکثر رساندن اثربخشی و بهره‌گیری از توان و ظرفیت اقشار مختلف جامعه در سطحی قابل توجه در کشورهای توسعه‌یافته قرار گرفته است. در ایران نیز شورایاری‌ها به‌عنوان حلقه واسط میان شهروندان و نهادهای عمومی و دولتی، نقشی مهم را در ایجاد زیرساخت مناسب در هر چه مردمی‌تر کردن حکومت بر بستر دمکراسی ایفا می‌کنند به‌ویژه آنکه با توجه به شرایط و ضوابط قانونی مصوب تأیید صلاحیت شرکت‌کنندگان در این انتخابات در فضایی بازتر نسبت به سایر انتخابات‌ها انجام می‌گیرد که امکان حضور افراد، فارغ از گرایش‌های سیاسی را فراهم می‌آورد.
در اهمیت نقش شوراها در حکومت به تأسی از مرحوم آیت‌الله طالقانی که نام شورا در قانون اساسی به نام ایشان گره خورده، باید گفت نهادی برای تامین خواست همه اقشار، اقوام، گروه‌ها و مشارکت آنها در اداره و تصمیم‌گیری‌های کشور هستند. به عقیده ایشان با حضور مردم در شوراها (از روستا تا استان) و اداره آنها به وسیله مردم اهداف حکومت تضمین می‌شود. شوراها تحقق‌بخش و تضمین‌کننده آزادی هستند و حضور مردم را به‌مثابه صاحبان حکومت نهادینه می‌کنند.
آنچه مسلم است اینکه تشکیل شورایاری‌ها از طریق برگزاری انتخابات عمومی میان شهروندان موجب تحقق جامعه مدنی و رعایت اصول حقوق شهروندی می‌شود که 4 مسئله اساسی را به نمایش می‌گذارد؛ اول آنکه اثبات می‌شود مردم از حیث حق حکومت برابرند و در روندی دمکراتیک با رعایت اصل برابری در انتخاب کردن و انتخاب شدن در اداره امور محل زندگی مشارکت می‌کنند. دوم با تاسیس شورایاری‌ها درواقع کار ویژه‌ای در جهت ایجاد نظم، اجرای قانون، تامین رفاه، توزیع عادلانه ثروت‌ها، حل منازعات، ایجاد همبستگی، تطبیق با شرایط جدید و پاسخگویی به نیازها و خواسته‌ها برقرار می‌شود که با ماهیت مردمی به این نیازها و خواسته‌ها جامه‌عمل می‌پوشاند.
سومین مسئله آن است که با تشکیل شورایاری‌ها از انواع شیوه‌های حکمرانی، شیوه حکومت مبتنی بر جلب رأی و نظر شهروندان و شیوه حکومت دمکراتیک برگزیده می‌شود و تضمین‌های لازم جهت پاسخگویی نسبت به مسئولیت حکام به‌وجود می‌آید و چهارم آنکه یکی از ویژگی‌های ذاتی و معرف دمکراسی مدرن توزیع نهادی و جلوگیری از تمرکز و انحصار قدرت است.
بنابراین می‌توان مدعی بود که تشکیل شورایاری‌ها، موجب تحقق شهروندمداری، تحقق عملی حقوق شهروندی و تحقق قانونمندی و عقلانی کردن رابطه شهروندان و مدیریت شهری به شرح ذیل است: 1-بسط توانایی‌های شهروندان؛ 2- تقویت حس تعلق اجتماعی شهروندان به شهر و زندگی شهری؛ 3- تقویت حس همکاری میان شهروندان و مدیریت شهری؛ 4- تقویت حس اعتماد اجتماعی شهروندان به نظام مدیریت شهری و به‌طور کلی افزایش سرمایه اجتماعی شهروندان؛ 5- حل مشکلات شهری از طریق مشارکت شهروندان با مدیریت شهری؛ 6- تقویت سازوکارهای دمکراتیک شهری از طریق تحقق وظایف حقوق شهروندی و مدیریت شهری.
درمجموع شورایاری‌ها نهادهای مدیریتی محلی و منتخبی هستند که مدیریت اجرایی کشور را به سمت مردم‌سالارانه شدن سوق می‌دهند و مشارکت شهروندان را در اداره امور و تصمیم‌گیری درباره مسائل مختلف مرتبط با محیط زندگی‌شان تسهیل می‌کنند تا در نهایت راهی باشند برای بهبود و ارتقای سطح زندگی شهروندان.
در این میان نقش کارکنان شهرداری تهران به‌عنوان مجریان طرح از یک‌سو و از سویی دیگر در جایگاه شهروندان تهرانی که جمعیت قابل‌توجهی را به همراه خانواده و وابستگان خود تشکیل می‌دهند، حائز اهمیت است. هیأت اجرایی انتخابات شامل شهردار تهران و معاونان و برخی از مدیران ارشد شهری به‌عنوان اعضای هیأت و در همین نسبت هیأت‌های اجرایی مناطق شامل شهردار منطقه به‌عنوان رئیس هیأت اجرایی منطقه و برخی از معاونان به‌عنوان اعضا از ماه‌ها قبل شروع به فعالیت کرده‌اند.
1700شعبه رأی‌گیری با همراهی تیم اجرایی 6 نفره مستقر در هر شعبه متشکل از کارکنان شهرداری جمعیتی بالغ بر 10هزار و 200نفر را در اجرای عملیاتی درگیر می‌کند که این تعداد توان بالایی از کار را در سطوح مختلف کارکنان شهرداری به نمایش گذاشته است. اما آنچه این انتخابات را از سایر انتخابات‌ها متمایز ساخته، شکل برگزاری انتخابات با شیوه الکترونیکی برای نخستین‌بار در کشور است که با همت و تلاش بی‌وقفه همکارانم در سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در حال آماده‌سازی است. بی‌گمان انجام چنین اقدامی برای نخستین بار مسئولیت و توان اجرایی بالایی را می‌طلبد که با ایمان بر توانمندی همکارانم در شهرداری تهران یقین دارم که در سایه الطاف الهی با بهترین کیفیت، به انجام خواهد رسید و درنهایت نقش سایر کارکنان در نهادهای سازمان برای بسترسازی و تبلیغات با هدف اطلاع‌رسانی و آگهی شهروندان در افزایش و نحوه مشارکت، که به‌شکل وسیعی در حال اجراست.
در پایان، نکته ضروری و درخور توجه که نباید از آن مغفول ماند آن است که همانگونه که تلاش داریم نقش شورایاری‌ها را به سمت مشروعیت مردمی آن نزدیک‌تر کنیم، لازم است چاره‌ای برای دستیابی به الگویی موفق و مؤثر در کارآمدی و حضور مؤثر آنان بیندیشیم؛ امری که هنوز به نقطه مطلوب نرسیده و ضروری است مدیریت شهری در این دوره به ترسیم و تحکیم آن بپردازد.
