حیات وحش
جنوب دریاچه ارومیه، پناهگاه حیات وحش می‌شود
حفاظت از جمعیت در حال انقراض گوزن زرد ایرانی از مهم‌ترین برنامه‌های احیای زیست‌بوم در جزایر دریاچه ارومیه است
الهام مصدقی راد/خبرنگار
خشک شدن دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته، لطمه‌هایی به جزایر این دریاچه و گونه‌های جانوری و گیاهی موجود در آن وارد کرده است. هم‌اکنون با احیا شدن بخشی از این دریاچه بعد از بارش‌های بهاری امسال، سازمان محیط‌زیست 4طرح با هدف احیای زیست‌بوم در جزایر دریاچه را در دستور کار قرار داده تا وضعیت گونه‌های جانوری و گیاهی از بحران خارج شده و به ثبات نسبی برسد.هم‌اکنون مطالعات این طرح‌ها آغاز شده و بخشی از آن نیز حین مطالعه، اجرایی خواهد شد.
دو طرح از این مجموع به شناسایی عوامل تهدید گوزن زرد در جزیره اشک و کنترل قوچ و میش در جزیره کبودان اختصاص دارد. گوزن زرد ایرانی یکی از گونه‌های با اهمیت ایران والبته در معرض انقراض است که در دهه 60تعدادی از آن را به جزیره اشک انتقال داده و این جزیره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های گوزن زرد شناخته شد.اما با بحرانی شدن وضعیت دریاچه ارومیه و اتصال بخش‌هایی از جزیره به خشکی، جمعیت این‌گونه در معرض تهدید قرار گرفت. رئیس اداره حیات‌وحش محیط‌زیست آذربایجان غربی سال گذشته نیز در گفت‌وگو با همشهری از ابلاغ برنامه ملی عمل گوزن زرد ایرانی برای حفاظت از این‌گونه خبر داد. درطرح احیای زیست‌بوم جزایر دریاچه ارومیه نیز، حفظ جمعیت این‌گونه و کنترل عوامل تهدید آن در دستورکار قرارگرفته است. حمید ظهرابی، معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان محیط‌زیست به همشهری می‌گوید: «حدود 10سال قبل جمعیت گوزن زرد ایرانی به بیش از 200راس در جزیره رسیده بودکه براساس آخرین سرشماری که به تازگی انجام شده به 55راس رسیده است. بخشی از تلفات گوزن‌ها به‌دلیل خارج شدن از جزیره و بخش دیگری به‌دلیل ورود گوشتخواران بوده است.» منظور از گوشتخواران یک قلاده پلنگ و تعداد زیادی شغال است که در سال‌های اخیر با کاهش تراز آب دریاچه، به جزیره واردشدند. یک قلاده پلنگ شناسایی شده اخیرا به جزیره کبودان منتقل شده تا جمعیت قوچ و میش این جزیره را که هم‌اکنون فراتر از ظرفیت زیست و برد جزیره است، کنترل کند. اما به جز این، حدود 350راس قوچ و میش ارمنی نیز از کبودان به اشک وارد شده و به رقیبی برای گوزن‌های زرد تبدیل شده‌اند. به گفته ظهرابی، بخش مهمی از این طرح به حفظ جمعیت گوزن زرد معطوف می‌شود؛ چرا که گونه‌ای در معرض انقراض و دارای حساسیت است.
جمعیت قوچ و میش جزیره کبودان نیز درسال‌های اخیر با افزایش قابل توجهی مواجه شده و از ظرفیت برد منطقه هم عبور کرده است. آن‌گونه که ظهرابی می‌گوید: «براساس برآوردهای اولیه، ظرفیت کبودان 800راس بوده اما درحال حاضر، 1200راس را نیز رد کرده و این در حالی است که به‌طور حتم ظرفیت برد در سنوات اخیر، نسبت به برآورد اولیه هم با کاهش مواجه بوده است.» در طرح مطالعاتی نیز ظرفیت برد منطقه مورد مطالعه و بررسی مجدد قرار گرفته و براساس آن تصمیماتی اتخاذ خواهد شد.
پناهگاه حیات وحش ارومیه در 120هزار هکتار وسعت
به جز مطالعه و بررسی حفظ و کنترل عوامل تهدید گونه‌های جانوری، پوشش گیاهی جزایر دریاچه ارومیه هم در دستور کار قرار دارد.در کنار این‌ها، به‌دلیل پسروی آب دریاچه و تغییر مسیر رودخانه‌هایی که به جنوب این دریاچه وارد می‌شدند، بخش‌هایی از اراضی غرقابی، به اراضی مرتعی تبدیل شده‌اند که وجود آب شیرین و خاک مناسب آن می‌تواند فرصتی برای تصرف و تجاوز به آن را برای سودجویان فراهم کند. به همین دلیل یکی از برنامه‌های درنظر گرفته شده برای این بخش، تبدیل آن به پناهگاه حیات‌وحش است. معاون محیط‌زیست طبیعی می‌افزاید: «این محدوده حدود 120هزار هکتار است که می‌تواند به پناهگاهی در جنوب دریاچه ارومیه و در مجاورت محدوده شکار ممنوع، تبدیل شود.» زمان پایان مطالعات این طرح‌ها، پایان سال 98درنظر گرفته شده و قرار است بخش باقی مانده نیز درسال 99اجرایی شود.
