برجام
دوگانه تعلیق و دیپلماسی
ظریف: اعضای اتحادیه اروپا که در اجرای تعهدات خود ذیل برجام ناکام مانده‌اند باید دست‌کم در سطح سیاسی، ازتدابیر جبرانی ایران حمایت کنند
عراقچی: درکنار مسیر گام به گام، رایزنی‌های دیپلماتیک و سیاسی در جریان است و این دو مسیر را همزمان با هم پیگیری می‌کنیم
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه از ضرب الاجل 24 تیرماه برای از سرگیری گفت وگوها استقبال کرد
اسماعیل سلطنت‌پور/ خبرنگار
ایران روز گذشته گام دوم کاهش تعهدات برجامی را برداشت و درصد غنی‌سازی خود را از ۳.۶۷ که در برجام پیش‌بینی شده بود، فراتر برد. مقامات ایران هشدار داده‌اند اگر اروپایی‌ها برای تامین خواسته‌های ایران اقدام جدی انجام ندهند، 60روز دیگر یعنی نیمه مهرماه گام سوم را بر‌می‌دارد، این اقدام ایران جریمه‌ای برای اروپاست که در یک سال گذشته از اقداماتی که بتواند ایران را از مواهب برجام برخوردار کند، خودداری کرده است. ایران البته مسیر دیپلماسی را باز گذاشته است. نشان به آن نشان که سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه دیروز در نشست خبری خود با انتقاد از رفتار اروپا در یک سال گذشته گفت: در طول یک سال پس از خروج آمریکا از برجام ۴ کمیسیون مشترک تشکیل دادیم که در همه آنها کشورهای باقیمانده در برجام خودشان را دست‌کم به ۱۱ حوزه مختلف اقتصادی و رفع تحریم‌ها متعهد کردند. نخستین حوزه بانکی، بعد نفت و گاز و پتروشیمی، حمل‌ونقل، تجارت، بیمه، سرمایه‌گذاری و... است. عراقچی اضافه کرد: قرار ما با کشورهای باقیمانده در برجام این بود که اگر بتوانند، در این حوزه‌ها راه‌حل‌های عملیاتی ایجاد کنند که ایران بتواند از مزایای رفع تحریم‌ها بهره‌مند شود و در برجام بماند. از این ۱۱حوزه، کشورهای اروپایی فقط در حوزه نخست که بانکداری است راه‌حل عملیاتی به نام اینستکس معرفی کردند که آن هم در وضعی است که ملاحظه می‌کنید. ظریف دیروز در نامه به موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جزئیات گام دوم را اعلام کرد. گزارش‌ها حاکی است به‌زودی رفت‌وآمد‌های دیپلماتیکی با هدف نجات برجام شروع خواهد شد. ساختمان کوثر نهاد ریاست‌جمهوری دیروز میزبان 3مقام مسئول دولتی و خبرنگاران بود؛ علی ربیعی سخنگوی دولت، سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه و بهروز کمالوندی سخنگو و معاون بین‌الملل سازمان انرژی اتمی در مقابل دوربین رسانه‌ها جزئیات اقدامات تازه ایران را اعلام کردند، درحالی‌که ساعاتی قبل از این اتفاق امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران تلفنی بیش از یک ساعت گفت‌وگو کرده بودند.
به گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی، روز یکشنبه ایران رونوشت اقدامات تازه را به نماینده آژانس در ایران تحویل داده تا پس از ساعاتی، مراحل غنی‌سازی بیش از ۳.۶۷ درصدی شروع شود. او گفته بود: پیش‌بینی ما این است که صبح دوشنبه که گزارش ما به آژانس داده شود، ما از ۳.۶۷ درصد فراتر رفته‌ایم و این اقدامی بوده که جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده و در وضعیتی که ما قرار داریم، گفته شده که همه نیازهای کشور باید مدنظر باشد. نیازی که در کشور وجود دارد، یک نیاز نیروگاه‌های قدرت است و در بلندمدت هم نیاز برای پیشران اتمی که هر‌کدام درصدهای مختص خود را دارند. وی افزود: آنچه در مورد آن تصمیم گرفته شده، تأمین سوخت برای نیروگاه‌های قدرت است که مورد نیاز کشور است. همچنین شیب غنی‌سازی ما براساس دستوری که می‌گیریم می‌تواند به سمت بالا باشد. در واقع شیب ذخایرمان با توجه به اقدام گام اول رو به بالاست و سرعت آن افزایش پیدا می‌کند. پیش از این علی‌اکبر ولایتی، عضو هیأت نظارت بر برجام به‌طور ضمنی گفته بود که درصد غنی‌سازی ایران تا 5درصد افزایش می‌یابد. علی ربیعی، سخنگوی دولت هم در این رابطه در توییتر نوشت: افزایش سطح غنی‌سازی، تابعی است از نیازهای توسعه اقتصادی و سرشتی عمیقا صلح‌آمیزدارد. فتوای رهبری درخصوص ممنوعیت قاطع همه اشکال سلاح کشتار جمعی در همه مراحل(داشت، انباشت و تکثیر) راهنمای عمل ماست.
عراقچی در این رابطه با اشاره به مواد 26 و 36 برجام که به ایران اجازه می‌دهد درصورت بازگشت تحریم‌های هسته‌ای همه یا بخشی از تعهدات خود را متوقف کند، تأکید کرد: حرکت ما داخل برجام و مشروع است و این اقدامات از نظر ما نقض برجام نیست بلکه برای حفظ برجام است. همزمان ما هم شکایات خود را از آمریکا و اروپایی‌ها ارائه می‌دهیم. آنها هم در اجرای تعهداتشان کوتاهی کردند و باید پاسخگو باشند.
اگر کشورهای باقیمانده در برجام روند باز‌طراحی را اصلاح نکنند، برمی‌گردیم به رآکتور قبلی اما در 2ماه گذشته پیشرفت‌های خوبی انجام شده و جلسات کاری متعددی داشتند و برخی قراردادها امضا شده و برخی در حال انجام است، از این‌رو کماکان روند پیشرفت امور در اراک را رصد می‌کنیم و اگر به جدول زمانی مطلوب ما برگردد، ادامه می‌دهیم و الان چون خوب بوده، به این روند زمان می‌دهیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سؤالی در رابطه با برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران، بیان کرد: شورای حکام مسئول رسیدگی پادمانی است البته از الان می‌شود نتیجه را دید. افزایش ذخایر مواد غنی‌شده و بالا‌رفتن از مرز ۳.۶۷درصد هیچ‌کدام موضوع پادمان نیست. حتی موضوع پروتکلی وجود ندارد، در ارتباط با برجام هم که سازوکار خودش را دارد. بنابراین به‌نظر ما نتیجه شورای حکام از قبل مشخص است.
علی ربیعی، سخنگوی دولت در رابطه با توقیف نفتکش حامل نفت ایران توسط انگلیس در جبل‌الطارق گفت: شواهد نشان می‌دهد که اقدام انگلیس مرتبط با اتحادیه اروپا نیست، بلکه این دزدی دریایی ناشی از همسویی انگلیس با سیاست‌های آمریکاست.
عراقچی نیز با اشاره به احضار دوباره سفیر انگلیس به وزارت خارجه، تأکید کرد: این نفتکش حامل نفت ایران بوده و یک سوپرتانکر بوده و چون ظرفیتش بالا بوده، از جبل‌الطارق رفته و برخلاف ادعای انگلیس مقصد سوریه نبوده و از آبراه بین‌المللی عبور می‌کرده و هیچ قانونی اجازه نمی‌دهد که دولت انگلیس آن را متوقف کند و خواستار آزادی آن هستیم. در تماس مستمر با دولت انگلیس هستیم. دیروز مجدد سفیر انگلیس به وزارت خارجه آمد و پیگیری حقوقی هم داریم. برای استیفای حقوق‌مان از همه امکانات استفاده می‌کنیم. سفیر اسپانیا در تهران را نیز دعوت کردیم و با دولت اسپانیا مشورت‌هایی را داریم.
درخواست اصلی ایران از اروپا لغو همه تحریم‌هایی است که با خروج آمریکا از برجام بازگشته، در عین حال ایران 2 خواسته اولویت‌دار دارد شامل فروش نفت و نقل‌و‌انتقال مالی. اروپایی‌ها سازوکاری را موسوم به اینستکس ایجاد کرده‌اند اما عراقچی دیروز در این رابطه گفت اینستکسی که پول داخل آن نباشد، به درد نمی‌خورد و پول زمانی وارد اینستکس می‌شود که اروپا از ایران نفت بخرد یا در آن اعتبار قابل توجه قرار دهد. او تأکید کرد: اینکه طرف‌های اروپایی تلاش می‌کنند خوب است و امیدواریم راه‌حل‌هایی پیدا شود و این روند واقع‌بینانه است، از این‌رو رفت‌وآمدها بین ما جریان دارد و ان‌شاءالله به نتایجی برسیم در غیر این صورت بعد از ۶۰ روز گام سوم را هم برمی‌داریم.
قسمت هسته‌ای برجام دارای ۴رکن اساسی است که شامل میزان ذخایر، درصد غنی‌سازی و تعداد سانتریفیوژها و تحقیق و توسعه است که ایران در 2 گام میزان دخایر و درصد غنی‌سازی خود را از میزان تعیین‌شده در برجام عبور داده و گام سوم قاعدتا شامل افزایش تعداد سانتریفیوژ‌هاست.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در این‌باره تأکید کرد: در ارتباط با گام سوم در سازمان انرژی اتمی اجرا‌کننده هستیم، تصمیم‌گیرنده نیستیم، اطلاعات فنی را ارائه می‌دهیم، لیست مطولی داده شده است حتی قبل از ۱۸ اردیبهشت سال قبل و قبل از آن هم با توجه به اینکه خروج آمریکا از برجام را پیش‌بینی می‌کردیم، گزینه‌های مختلفی را ارائه دادیم تا به‌نحوی که صلاح می‌دانند، مسئولان بالای کشور عمل کنند.
مقام وزارت خارجه ایران در بخش دیگری از اظهارات خود تأکید کرد: برجام یک پرونده بسته شده است به‌نحوی که قابل مذاکره و گفت‌وگوی مجدد نیست. برجام بدون اینکه یک کلمه به آن اضافه و یا کم شود، باید اجرا شود.
براساس گفته‌های معاون وزیر خارجه ایران، روند کاهش تعهدات در راستای حفظ برجام است نه از بین‌بردن آن، اما این روند ممکن است به خاتمه حضور ایران در برجام منجر شود.
معاون وزیر خارجه در این رابطه گفت: درصورتی که آمریکایی‌ها بخواهند در گفت‌وگوهای ایران و ۱+۴ حضور داشته باشند، از نظر ما مانعی ندارد به شرط اینکه تحریم‌ها را بردارد و ما به شرایط قبل از تحریم‌ها برگردیم. درواقع برای حضور آمریکا در گفت‌وگوهای ۱+۴ مانعی وجود نخواهد داشت ولی به همان شرطی که اشاره کردیم. البته این به‌معنای تشکیل ۱+۵ نیست؛ چرا‌که آمریکا از برجام خارج شده و ما دیگر واحدی به نام ۱+۵ نداریم بلکه آنچه مطرح شد به این معنا‌ست که می‌تواند در مذاکرات حضور داشته باشد؛ به شرطی که تحریم‌ها را بردارد و ما به شرایط قبل از تحریم‌ها برگردیم.
مکرون ساعاتی قبل از اقدامات ایران با روحانی تماس گرفت که یک ساعت به طول انجامید. مهم‌ترین نکته این تماس توافق طرفین برای شروع مذاکراتی تازه تا 24تیر یعنی سالگرد برجام بود، با این حال عراقچی دیروز گفت که ایران موافق اقدامات نمایشی نیست. معاون وزیر خارجه این را هم گفت که تماس روحانی و مکرون سازنده بود و مشهود است که تمایل برای پیدا‌کردن یک راه‌حل وجود دارد. باید زمینه‌های ایجاد دور جدیدی از گفت‌وگوها ایجاد شود تا به راه‌حلی برسیم. در کمیسیون مشترک برجام بحث‌های خوبی داشتیم و قرار است نشست وزیران برگزار شود اما مهم است راه‌هایی پیدا شود تا خواسته‌های ایران محقق شود.
در همینه زمینه :
