آبشاری از کتاب

کتابخانه‌های جهان- کتابخانه تیانجین چین

لیلا دلارستاقی

دولت چین در یک برنامه آینده‌نگر قصد دارد با ساخت مراکز آموزشی و فرهنگی در کشور چین از طرفی باعث رشد فکری جامعه شود و از سوی دیگر؛ موجب افزایش جذب گردشگر به شهرهای غیر از پکن و شانگهای شود. از این‌رو یکی از جدیدترین پروژه‌های فرهنگی دولت چین که چند ‌ماه پیش به بهره‌برداری رسید، کتابخانه‌ای به نام «تیانجین بینهای» است که در همین مدت کم چنان مشهور شده که جمعیتی در حدود 10 هزار نفر در روزهای عادی و 18 هزار نفر در روزهای آخر هفته از آن بازدید می‌کنند. بندر تیانجین با جمعیتی در حدود 15 میلیون نفر در شرق چین و در 115کیلومتری شهر پکن قرار دارد و با کمک قطارهای تندرو مسافر بری این فاصله تنها 35دقیقه به طول می‌انجامد. پروژه فرهنگی شهر تیانجین بسیار گسترده‌تر از یک کتابخانه است و فضای ‌ حدود 90هکتار را در منطقه‌ای به نام « بینهای» در برگرفته است و شامل چند ساختمان فرهنگی دیگری همچون مرکز هنرهای نمایشی بینهای، موزه هنرهای معاصر و.. می‌شود. در واقع تنها فاز یک این پروژه بزرگ که شامل کتابخانه بوده به اتمام رسیده و به روی عموم باز شده است.

طراحی و معماری این کتابخانه بر عهده یک شرکت معماری هلندی با نام <MVRDV» بوده و یک شرکت معماری چینی نیز در انجام کارها با آنها همکاری داشته است. ساخت این بنا ‌ حدود سه سال به طول انجامیده که باتوجه به حجم کارهایی که باید انجام می‌شد خود به نوعی رکورد محسوب می‌شود. کتابخانه تیانجین ساختمان پنج طبقه‌ای به علاوه یک زیرزمین بزرگ است که مجموعاً وسعتی ‌ حدود 33، 700هزار مترمربع را در برگرفته است. ارتفاع این ساختمان از سطح زمین ‌ حدود 30 متر و نمای آن کاملا شیشه‌ای است. این کتابخانه ظرفیت نگهداری 1.2میلیون کتاب را خود دارا است‌ اما هم‌اکنون تنها 200 هزار جلد کتاب دارد.

نام مستعار این کتابخانه «چشم» است؛ زیرا نمای خارجی آن از دور همانند یک چشم به‌نظر می‌آید. سالن اصلی این کتابخانه فضای بزرگ و سفید رنگی است که قفسه‌های کتاب در آن به‌ صورت موج‌دار طراحی شده‌اند و تمام دیوارها را از زمین تا سقف پر کرده‌اند. این اتاق همانند کوهی از کتاب است و بازدید‌کننده برای دست یافتن به قسمت‌های بالایی باید از پله‌هایی که خود بخشی از مجموعه قفسه‌های کتاب را تشکیل می‌دهند، استفاده کند. در نتیجه جابه‌جایی در این مکان برای کسانی که مشکل زانو دارند یا خانم‌های که کفش‌های پاشنه بلند می‌پوشند مشکل خواهد بود. در بخش‌هایی از این فضا صندلی‌هایی برای بازدیدکنندگان تعبیه ‌شده است.

علت اینکه قفسه‌های کتاب موج‌دار طراحی شده‌اند آن است که طراحان می‌خواستند مفهوم یک آبشار از کتاب را القا کنند.این فرم موجدار در حقیقت همانند یک کرکره عمل می‌کند و نور ورودی به داخل کتابخانه را تنظیم می‌کند تا نور بیشتر از نیاز به داخل نتابد. این حجم زیاد از کتاب و همچنین تضاد رنگ کتاب‌ها با رنگ سفید باعث شده که عظمت کتابخانه بیشتر به چشم آید. در مرکز این اتاق یک کره بزرگ قرار دارد که در واقع همان عنبیه چشمی است که از دور دیده می‌شود. سطح کره با ورقه‌های آلومینیوم و لامپ‌های LED پوشانده شده و با روشن شدن لامپ‌ها در شب می‌درخشد. این کره جنبه تزئینی ندارد و یک آمفی‌تئاتر کوچک است و می‌تواند 110 نفر را در خود جای دهد.

کتابخانه تیانجین علاوه بر این فضا، قسمت‌های مختلف دیگری هم دارد. بایگانی و محل ذخیره‌سازی‌ کتاب‌ها و داده‌ها در زیرزمین این کتابخانه قرار دارد و در طبقه دوم و سوم آن‌، سالن‌های مطالعه، محل بازی کودکان و اتاق‌هایی برای افراد مسن. در طبقه‌های آخر هم به جز یک سالن کنفرانس بزرگ، دفترهای اداری، اتاق رایانه‌ها و... ساخته شده. هم‌اکنون براساس نظر سنجی‌های انجام شده این کتابخانه به‌عنوان زیباترین کتابخانه چین انتخاب شده است.