یادداشت
گذر صنایع‌دستی
احمدمسجدجامعی/ عضو شهر تهران
خیابان ویلا سابقه‌ای چندان طولانی ندارد، اما گذرگاه مهمی است؛ پس از آنکه خیابان انقلاب فعلی یا همان خندق شمالی تهران در زمان پهلوی اول شکل و شمایل خیابان یافت با شکل‌گیری دانشگاه تهران و بعدها کالج البرز رویکرد فرهنگی-آموزشی بر آن پهنه غالب شد. زمانی شمال این خیابان، شمالی‌ترین منطقه شهر بود و تأسیسات شهری در آن گسترش می‌یافت. ازجمله ساختمان اتاق بازرگانی که در دهه 40در خیابان ویلا یا استاد نجات‌اللهی امروزی ساخته شد و در ادامه، حضور مستمر تجار ایرانی و خارجی زمینه‌ساز ساخت هتل‌ها و شکل‌گیری دفاتر هواپیمایی گشت. رفت‌وآمد تجار و شکل‌گیری این پاتوق بازرگانی- گردشگری به تمرکز مغازه‌های صنایع‌دستی و آنتیک‌فروشی منجر شد. از آنجا که صنایع‌دستی، هم نماد اندیشه و زندگی ایرانی را با خود داشت و هم تولید و تجسم هنر ملی شمرده می‌شد و هویت ما را با نام و نشان خود تعریف می‌کرد می‌توانست از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد. در حقیقت با اهدای محصولی از این جنس، مدخلی از یک دایره‌المعارف در اختیار مخاطب قرار می‌گرفت و هرکس به اندازه دانش و بینش خود از آن بهره می‌برد. پیوستگی فرهنگ و گردشگری، موجب پویایی و رونق خرید و فروش صنایع‌دستی در آن خیابان است. در سال‌های دور در برج آزادی نمایشگاهی از صنایع‌دستی 18 استان روی نقشه بزرگ ایران به شیوه‌ای بدیع و با بهره‌گیری از تکنیک‌های نوین سمعی و بصری وجود داشت و هر استانی با صنایع‌دستی و یا اثر معماری شاخص خود شناخته می‌شد. خوب است در فضای جدید نیز با استفاده از آن تجربه، کاری نو ارائه کرد.
در توسعه بی‌قواره تهران هر چند شکل و شمایل و کارکرد و عملکرد گذرها و حرفه‌ها به هم ریخت اما برخی از مراکز چون گذشته، نشانه‌هایی را حفظ کردند و گهی تند و گهی خسته کار را زمین نگذاشتند. ایده گذر صنایع‌دستی گرچه اشاره‌ای مستقیم بر تاریخ شکل‌گیری دکان‌های صنایع‌دستی در این خیابان دارد اما به واقع آغازی دوباره است تا بتواند به شکل‌دهی روش‌های نوین در عرضه و معرفی صنایع‌دستی و تبادل تجربیات حوزه اقتصاد بومی تبدیل شود چرا که اقتصاد ایران هرگاه با هنر پیوند خورده شکوفایی دو‌چندان یافته است. از این روست که هنوز هم فرش ایران در کنار صنایع فرهنگی و خلاق از ظرفیت‌های مهم اقتصادی می‌توانند باشند. بی‌شک صنایع‌دستی مکمل این زنجیره است که مغفول مانده و می‌تواند با حمایتی نه‌چندان، چرخه هنر، اقتصاد وگردشگری را تکمیل کند و بر غنای همه آنها بیفزاید.