واکسن‌هایی که از نان شب واجب‌تر است

زهرا رفیعی/ روزنامه‌نگار

هفته گذشته دستور خرید 2واکسن سینه‌پهلو و عفونت کودکان با برداشت 100میلیون دلار از صندوق توسعه ملی از سوی رهبر معظم انقلاب صادر شد. این دو بیماری سالانه بخش عمده‌ای از اشغال تخت‌های بیمارستانی توسط کودکان را به‌خود اختصاص داده است. جدول تبصره4 لایحه بودجه97 که یکی از بندهای آن مربوط به برداشت 100میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای خرید واکسن سینه‌پهلو و عفونت کودکان است، پس از تأیید مقام معظم رهبری در کمیسیون تلفیق تصویب شد.

منصور بهرامی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با همشهری گفت: اختصاص این بودجه برای این دو بیماری خطرناک، یکی از پیشرفت‌هایی است که هزینه‌های وزارت بهداشت را به‌شدت کاهش می‌دهد. سال‌ها این وزارتخانه به‌دنبال خرید این واکسن‌ها بود ولی به‌دلیل مشکلات مالی توان خرید آن را نداشت. تهیه این واکسن برای همه کشور‌ها اهمیت دارد ولی شاید بتوان گفت که ایران جزو آخرین کشور‌های آسیایی است که بالاخره بودجه مشخص برای خرید واکسن درنظر گرفت. «پنوموکوک» جزء خطرناک‌ترین میکروب‌‌هایی است که کودکان و بزرگسالان را از پای درمی‌آورد. کودکان با این میکروب عفونت ریه و سپس گوش و مغز می‌گیرند. پس از سال2000 میلادی کم‌کم اکثر کشور‌ها به سمت اجرای برنامه واکسیناسیون رایگان و همگانی پنوموکوک رفتند و شاید بتوان گفت که به تعداد انگشتان دست به مانند ایران کشوری وجود دارد که تا‌کنون چنین برنامه‌ای در آن اجرا نشده است. تولید این واکسن نیاز به تکنولوژی بالایی دارد؛ بنابراین بیشتر کشور‌ها آن را از شرکت‌های محدود تولید‌کننده خریداری می‌کنند.

وی که عضو کمیته کشوری ایمن‌سازی است افزود: از دید متخصصان اطفال تهیه این واکسن‌ها از آب مصرفی شهری نیز واجب‌تر است. اجرای این برنامه موج شادی را در میان متخصصان و دانشگاهیان و بالطبع خانواده‌ها ایجاد خواهد کرد. وی گفت: رقم درنظر گرفته شده به‌نظر مناسب می‌آید و می‌تواند نیاز یک‌سال کودکان و گروه‌های در معرض خطر را برطرف کند. البته وزارت بهداشت قطعا در ابتدای راه حساب و ‌کتاب‌های خود را طوری تنظیم خواهد کرد که برای تازه‌متولدین در 2، 4و 6 ماهگی و یادآوری 18ماهگی تزریق کنند.

این متخصص اطفال با اشاره به اینکه واکسن پنوموکوک برای گروه‌های در معرض خطر وجود دارد و افراد می‌توانند آن را تهیه کنند، گفت: واکسن مورد اشاره برای نوزادان است و وزارت بهداشت باید انتخاب کند که از کدام شرکت آمریکایی و یا انگلیسی آن را تهیه کند. اما قدر مسلم هر قراردادی منعقد شود باید پس از چند سال شرکت تولید‌کننده تکنولوژی آن را نیز در اختیار ما بگذارد.

وی در مورد اهمیت خرید واکسن روتاویروس (عفونت کودکان) گفت: شایع‌ترین عامل بیماری کودکان که در همه جای کشور بروز پیدا می‌کند و هزینه زیادی روی دوش خانواده‌ها و نظام سلامت می‌گذارد، روتاویروس است. اگرچه موارد مرگ‌ومیر ناشی از اسهال و استفراغ بسیار کم شده ولی تعداد موارد بروز اسهال بسیار بالاست. برای درمان هر مورد اسهال در کودکان هزینه زیادی می‌شود که فارغ از هزینه‌های غیبت کارمندان به‌علت بیماری فرزندان و اشغال تخت‌های بیمارستانی و... است. از نظر ما متخصصان تهیه، این واکسن از نان شب‌ واجب‌تر است. واکسن روتاویروس را می‌توان بسته به شرکت تولید‌کننده از 2 ماهگی تا 6 ماهگی 2یا 3بار تزریق کرد.

مسعود مردانی، کارشناس سازمان جهانی بهداشت در مقاومت میکروبی در گفت‌وگو با همشهری گفت: این واکسن‌ها برای کودکان به اندازه شیر مادر اهمیت دارد. مطالعات کنترل‌شده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد این واکسن‌ها بسیار مؤثر بوده و جان بیماران به‌خصوص کودکان را نجات می‌دهد؛ به‌طوری که حتی کشورهایی که منابع مالی محدودی دارند از بسیاری از هزینه‌های خود کم می‌کنند تا این دو واکسن را برای گروه‌های در خطر به‌خصوص کودکان تأمین کنند. این دو واکسن می‌تواند جان بسیاری از کودکان شیرخوار را نجات می‌دهد. ‌ای کاش به جای اختصاص هزینه‌های کلان به طرح تحول سلامت زودتر این واکسن‌ها را تهیه می‌کردیم؛ هرچند همین که شروع کرده‌ایم بسیار خوب است و امیدوارم تداوم داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از کشور‌ها این واکسن‌ها را در طرح گسترش ایمن‌سازی خود به‌صورت معمول استفاده می‌کنند، گفت: واکسن روتاویروس از بروز بیماری گاستروآنتریت (بیماری التهاب معده‌ای- روده‌ای) به‌شدت می‌کاهد. شایع‌ترین علت ویروسی اسهال و استفراغ در دوره شیرخواری روتاویروس است. مطالعات نشان داده که شاید بهترین راه کنترل عفونت‌های ویروسی در کودکان، استفاده از این واکسن باشد. درصد عمده تخت‌های بخش‌ اطفال بیمارستان‌های سراسر کشور را افرادی تشکیل می‌دهند که با این ویروس بیمار شده‌اند. وقتی این واکسن را به کودکان تزریق کنیم نیاز به بستری‌شدن، تجویز سرم، تجویز داروهای متعدد، سرگردانی پدر و مادر و هزینه‌های درمان بسیار کاهش می‌یابد؛ البته تزریق سراسری این واکسن به برنامه‌ریزی وزارت بهداشت بستگی دارد.

این متخصص بیماری‌های عفونی در مورد واکسن پنوموکوک یا همان سینه پهلو گفت: شایع‌ترین میکروبی که در بخش‌ اطفال بیمارستان‌ها (در علل میکروبی ایجاد‌کننده عفونت‌ها) کودکان و نوجوانان را بیمار می‌کند، باکتری پنوموکوک است. در اهمیت این واکسن همین بس که همه کشورهای حوزه خلیج‌فارس و اخیرا افغانستان این واکسن را جزو واکسن‌های معمول و اجباری کودکان قرار داده‌اند. این واکسن قیمت بالایی دارد و یک دوز آن حدود 140هزار تومان است و همه خانواده‌ها نمی‌توانند آن را تهیه کنند. رایگان شدن این واکسن برای کودکان در طرح گسترش ایمنی‌سازی می‌تواند ذات‌الریه را مانند سیاه‌سرفه، فلج اطفال، سرخک و بسیاری دیگر از بیماری‌ها ریشه‌کن و کنترل کند. کنترل این بیماری نیاز به توسعه تخت‌های بیمارستانی در بخش اطفال را به‌شدت کاهش خواهد داد و می‌توانم بگویم دیگر بچه‌ها مریض نمی‌شوند که بخواهیم آنها را به بیمارستان ببریم.

800 میلیارد تومان برای ریشه‌کنی هپاتیت

پیشگیری از بیماری‌ها از هزینه‌های نظام درمان در درازمدت می‌کاهد. مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری‌های واگیردار در این‌باره گفت: ما می‌توانیم با 800میلیارد تومان، هپاتیت‌های B وC را ریشه‌کن کنیم. به‌نظر می‌رسد اگر در این صندوق هنوز پولی باقی‌مانده است، برای درمان این بیماری در کسانی که پیش از سال 72به دنیا آمده‌اند، هزینه شود.