بندر چابهار، مسیر امن تجارت

سیدامیرحسین عظیمی| خبرنگار:


برای توسعه فاز اول بندر شهید بهشتی چابهار 4 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده و بیش از 203 هکتار زمین جدید از دریا با استفاده از لایروبی استحصال شده است؛ همچنین 300 هکتار حوضچه آرامش با 1470 متر موج‌شکن و عمق 16/5 متر ایجاد شده که قابلیت پهلوگیری بزرگ‌ترین کشتی‌های اقیانوس‌پیما در هر فصل از سال را دارد. این اعداد و ارقام در تاریخ پروژه‌های عمرانی ایران کم‌نظیر هستند. کارشناسان عمران، دریا و بندر و اقتصاد گواهی می‌دهند پروژه توسعه فاز اول بندر شهید بهشتی اگر در میان پروژه‌های عمرانی 100 سال اخیر ایران بی‌نظیر نباشد، حتماً کم‌نظیر است. 

بندر چابهار توسعه پیدا کرده تا سوپاپ اطمینان بنادر کشور شود و ایران از نقل و انتقالات خلیج فارس عقب نماند. هزینه‌های حمل‌و‌نقل و تحولات و اتفاقات چند دهه اخیر و در یک کلام تحولات اقتصادی‌سیاسی نگاه‌ها را به خلیج فارس عوض کرده و بهانه‌‌ای شده برای کشورها تا از خلیج فارس نقل مکان کنند. عربستان با یک برنامه ویژه در حال توسعه بنادر خود در خارج از خلیج در دریای سرخ و انتقال صادرات نفت خود به آن‌جاست؛ بنادر کنار گذرعمان نیز خود را آماده می‌کنند تا جایگزین مناسبی برای بنادر خلیج فارس و بزرگ‌ترین آن جبل‌علی باشند. 


چابهار ارزان‌ترین بندر ایران 

طرح توسعه بندر چابهار 4 فاز را در بر می‌گیرد که ظرفیت نهایی تخلیه و بارگیری در آن‌ به 77 میلیون تن در سال خواهد رسید. فاز اول آن حالا ظرفیت 5/8میلیون تن تخلیه و بارگیری کالا را دارد. 
مدیر کل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: بعد از افتتاح فاز اول در آذرماه 96 توسط ریاست محترم جمهوری، تمرکز و تاکید ما بر جذب صاحب سرمایه و کالا برای توسعه‌ پسکرانه‌های بندر و برندینگ و مارکتینگ آن است. 

 «بهروز آقایی» در گفت‌وگو با همشهری می‌افزاید: از زمان افتتاح فاز اول بندر چابهار تاکنون، بیش‌از 20 هیأت داخلی و خارجی و 70 شرکت، متقاضی سرمایه‌گذاری در بندر چابهار بوده‌اند. از ابتدای سال گذشته تاکنون بیش‌از هزار میلیارد تومان از سرمایه بخش خصوصی در بخش‌های پسکرانه بندر نظیر ساخت پایانه‌ها و انبارها و پالایشگاه جذب و کارهای عملیاتی آغاز شده است. 
وی می‌گوید: مهم‌ترین پروژه‌های سرمایه‌گذاری بندر، احداث ترمینال مواد معدنی، انبار و پایانه‌های پتروشیمی، ترمینال غلات و راه‌اندازی خط‌های دریایی بار و مسافر است. 


مشوق‌هایی برای صاحبان کالا

جذب سرمایه‌گذار و صاحب کالا راهبرد توأمان بندر چابهار است؛ معاون بندری و اقتصادی اداره کل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: علاوه بر جذب سرمایه‌گذار برای توسعه پسکرانه باید با ارائه مشوق‌هایی این بندر را برای صاحب کالا هم جذاب کنیم. 

«حسین شهدادی» با تشریح مشوق‌ها برای صاحبان کالا تأکید می‌کند: بندر چابهار هم‌اکنون ارزان‌ترین بندر ایران در هزینه‌های تخلیه و بارگیری، انبارداری و پهلوگیری کشتی است. در این بندر 30 درصد تخفیف هزینه تخلیه و بارگیری به ازای هر کانتینر وارداتی نسبت به دیگر بنادر اعمال می‌شود؛ همچنین برای کانتینرهای ترانزیتی به افغانستان و کشورهای آسیای میانه نیز علاوه بر این 30 درصد 30 درصد دیگر نیز تخفیف اعمال خواهد شد. 

وی بابیان این‌که رقم جالب توجهی از هزینه‌های حمل‌و‌نقل صرف انبارداری مطرح می‌شود، می‌افزاید: برای انبارداری هم بندر چابهار تخفیفات ویژه‌ای در نظر گرفته که تخفیف 85 درصدی نسبت به سایر بنادر ایران در انبارداری از جمله آن است. برای کاهش هزینه‌های دریایی هم که عمدتاً هزینه توقف کشتی در کنار اسکله است، تخفیفات ویژه‌ای در بندرچابهار به صاحبان کالا اعطا می‌شود که مهم‌ترین آن تخفیف 80 درصدی توقف کشتی در کنار اسکله چابهار نسبت به سایر بندرهاست. 


مجهزترین ترمینال مواد معدنی 

دسترسی‌های ویژه، کوتاه، امن، به‌صرفه و مطمئن چابهار به مسیرهای اصلی تجارت دریایی از یک طرف و کشورهای آسیای میانه و افغانستان از طرف دیگر موجب شده این بندر چشم امیدی برای صادرات، تجارت و ترانزیت 5 کشور آسیای میانه و به‌ویژه افغانستان باشد و سرمایه‌گذاری و حجم عملیاتی برای توسعه فاز اول آن را توجیه کند. 

افغانستان و 5 کشور مستقل مشترک‌المنافع شامل ترکمنستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان در آسیای میانه منابع طبیعی بی‌بدیلی دارند که برای صادرات آن‌ها چشم به تنها بندر اقیانوسی ایران به عنوان بندری مطمئن و اقتصادی دوخته‌اند؛ ابرقدرت‌های نوظهور اقتصادی چین و هند نیز به منابع طبیعی بی‌بدیل این کشورها برای تامین نیاز پایدار آینده خود نگاه ویژه‌ای دارند. 

یکی ‌از مهم‌ترین منابع طبیعی که قرار است از راه‌ چابهار ترانزیت و صادر شود سنگ معدن است؛ بنا به برآوردهای جهانی، افغانستان یکی‌ از غنی‌ترین منابع معدنی منطقه و جهان را دارد. مهندسان معدن و هیدروژئولوژی آمریکایی ذخایر معادن افغانستان را یک تریلیون دلار تخمین زده‌اند. این ذخایر عمدتاً مس هستند، اما شامل مواد معدنی دیگری از جمله طلا، آهن، اورانیوم و سنگ‌های قیمتی مانند زمرد نیز می‌‌شوند. 

با استقرار مجتمع فولاد مکران در چابهار با ظرفیت نهایی 10 میلیون تن در سال زیرساخت‌های بندر چابهار برای تبدیل شدن به یک هاب ترانزیت و صادرات سنگ معدن و محصولات فولادی با امضای قرارداد ساخت بزرگ‌ترین ترمینال تمام‌مکانیزه معدنی کشور در حال آماده شدن است. 

مدیر کل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: قرارداد احداث بزرگ‌ترین ترمینال تمام‌مکانیزه معدنی ایران در بندر چابهار با هدف دپو، صادرات و تزانزیت سنگ معدن و محصولات فولادی ایران و افغانستان مردادماه سال گذشته با بخش خصوصی به ارزش بیش ‌از 280 میلیارد تومان امضا شد. 

 «بهروز آقایی» می‌افزاید: این ترمینال تمام‌مکانیزه معدنی که به‌دلیل مکانیزه و هوشمند بودن در انباشت، تخلیه و بارگیری با حداقل آسیب به محیط زیست، ترمینالی سبز از نظر زیست‌محیطی از سوی سرمایه‌گذار عنوان شده، قرار است در مدت 2 سال در بندر شهید بهشتی چابهار ساخته شود. 

وی با بیان این‌که 100 میلیارد تومان از حجم پروژه را تجهیزات هوشمند و مکانیزه ترمینال تشکیل می‌دهد، می‌گوید: تجهیزات تمام‌مکانیزه، هوشمند و سبز این ترمینال به‌گونه‌ای خواهد بود که عملیات بارگیری کشتی‌های 100 هزار تنی، تخلیه کشتی‌های 30 هزار تنی و تخلیه تریلرهای 50 هزار تنی را در روز به‌صورت کاملاً مکانیزه و با حداقل خطای انسانی و آسیب به محیط ‌زیست دارا باشند. 


ظرفیت صادرات

مدیر کل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان با بیان این‌که این ترمینال ظرفیت صادرات و ترانزیت 15 میلیون ‌تن سنگ معدن را در سال دارد، می‌گوید: تجهیزات این ترمینال قابلیت بارگیری، دپو و تخلیه انواع مواد و محصولات معدنی و فولادی نظیر سنگ ‌آهن خردشده، کنسانتره آهن و مس، گندله، آهن اسفنجی، بریکت آهن، کلینکر و کرومیت را خواهد داشت. 

آقایی می‌افزاید: علاوه بر افغانستان چابهار به 2 دلیل بهترین و باصرفه‌ترین مسیر برای صادرات و ترانزیت محصولات معدنی کشور است. اول آن‌که سالانه بیش از 22 میلیون تن مواد معدنی از کشور صادر می‌شود و خریدار عمده این محصولات با بیش از 14 میلیون محصولات معدنی کشور چین است. دوم آن‌که بیشتر معادن در شرق کشور واقع‌اند. چابهار هم به مسیرهای اصلی تجارت دریایی برای صادرات به کشورهایی چون چین و شرق آسیا نزدیک است و هم به معادن شرق کشور نسبت به بنادر خلیج فارس فاصله کوتاه‌تری دارد.


صادرات و ترانزیت کالاهای اساسی 

صادرات و ترانزیت کالاهای اساسی از آسیای میانه و افغانستان و احداث سیلوها و انبار‌های مکانیزه برای دپو و ترانزیت‌های کالاهای اساسی شرق ایران و کشورهای آسیای میانه از دیگر راهبردهای بندر چابهار است. 
سالانه افزون ‌بر40 میلیون تن غله از کشورهای آسیای میانه به حوزه خلیج فارس و شرق آفریقا صادر می‌شود که چابهار بهترین و اقتصادی‌ترین مسیر و بندر برای انتقال آن‌هاست. 

علاوه بر آن برآوردهای وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید سالانه 14 میلیون تن کالای اساسی به کشور وارد می‌شود که سهم کالای اساسی استان سیستان و بلوچستان و استان‌های هم‌جوار آن‌ همچون خراسان جنوبی، کرمان و یزد حدود 3 میلیون تن یعنی 20 درصد کل کالای اساسی کشور است که باز هم بندر چابهار به سبب نزدیکی به این استان‌ها بهترین مسیر برای انتقال آن‌هاست. 

 «حسین شهدادی»، معاون اقتصادی بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان، می‌گوید: به منظور تبدیل چابهار به مرکز تخلیه و بارگیری و انتقال کالای اساسی، احداث سیلوی 150 هزار تنی ترمینال غلات به صورت کاملاً مکانیزه با سرمایه‌گذاری 130 میلیارد تومان، در بندر چابهار شروع شده است و هم‌اکنون 4 دستگاه مکنده غلات با استانداردهای روز دنیا در قالب توسعه فاز اول از آلمان وارد بندر چابهار شده و در حال بهره‌برداری است.