اصلاحات برای چه شرط می‌گذارد؟

سعید حجاریان، تئوریسین اصلاحات معتقد است: مشارکت مشروط اصلاح‌طلبان در دو بعد می‌تواند منجر به تقویت جایگاه پارلمان باشد؛ بعد اول از طریق امکان حضور گزینه‌های غنی و قوی و بعد دوم از طریق فیلتریزاسیون اصلا‌ح‌طلبان برای مسدودشدن رانتخواری در جریان اصلاحات.

آنچه از سخنان حجاریان برداشت می‌شود این است که او با تعیین این دو شرط تلویحا نظارت استصوابی شورای نگهبان برای احراز صلاحیت کاندیداهای اصلی اصلاحات را از یک سو و از سوی دیگر چگونگی فهرست‌بندی شورای‌عالی اصلاحات و بروز و ظهور رانت‌های اجتناب‌ناپذیر در آن را مورد انتقاد قرار داده و خواستار توقف تضعیف موقعیت اصلاح‌طلبان از طریق این دو کانال شده است.

حجاریان در این یادداشت خود تلویحا اشاره کرد که رد صلاحیت کاندیداهای اصلاح‌طلبان در انتخابات گذشته موجب تضعیف مجلس شده است. بازنگری در مسئله نظارت استصوابی خواسته‌ای است که اخیرا مکررا از سوی چهره‌های شاحض جریان اصلاح‌طلب مورد مطالبه قرار گرفته است و آنها عنوان می‌کنند در انتخابات پیش رو حضور اصلاح‌طلبان با کاندیدای دست چندمی این جریان اشتباه راهبردی غیرقابل جبرانی است. حالا مضاف بر تأیید این نگرانی از سوی حجاریان او بحث فیلتریزاسیون اصلا‌ح‌طلبان برای مسدودشدن رانتخواری در جریان اصلاحات را مطرح کرده است، بحثی که به‌دلیل دایره فعالیت‌های شورای‌عالی اصلاح‌طلبان و کارکرد این شورا آن را نشانه گرفته است.

حجاریان اگرچه شروط فوق را برای تشکیل پارلمان قوی ضروری دانسته است اما او بلافاصله موضوعی را طرح می‌کند که بحث مشارکت مشروط اصلاحات را زیر سؤال می‌برد و با یأس جدی روبه‌رو می‌کند. حجاریان در یادداشت جدیدش به نام «کدام اصلاح‌طلبی؟ کدام بقا؟» آورده است که این نوشته پاسخی به برخی نقدها و واکنش‌هایی است که درپی نشر یادداشت «اصلاح‌طلبی و مسئله بقا» مطرح شده است. او پاسخ به نقدهای مطرح شده به یادداشت قبلی‌اش را در 4 محور خلاصه کرده و چرایی طرح ایده مشارکت مشروط اصلاحات در انتخابات اسفندماه 98را تبیین کرده است.

«عدالت، اپوزیسیون، تغییرخواهی و مشارکت مشروط» چهار گامی است که حجاریان برای حضور مؤثر اصلاحات در انتخابات پیش رو را ضروری دانسته و چرایی‌شان را شرح داده است.

از شروط تکمیلی تا مشارکت مشروط
 حجاریان با انتشار یادداشتی به طرح قبلی خود یعنی مشارکت مشروط پرداخته و آورده است که شماری از نقدها- به یادداشت قبلی - بیانگر یک پرسش اساسی بود؛ «اصلاح‌طلبان برای چه‌کسی شرط می‌گذارند؟» و بر مبنای همین پرسش، مشارکت مشروط به‌عنوانی غیرعقلایی و انتزاعی تفسیر شد. واقعیت آن است، در مقطعی که دست‌اندرکاران انتخابات در خلوت و جلوت، علاوه بر قوانین منصوص از شروط تکمیلی سخن می‌گویند، طرح «مشارکت مشروط» عجیب به‌نظر نمی‌رسد. به زعم این تئوریسین جبهه اصلاحات، تجربه ادوار اخیر مجلس، از ضعف جدی پارلمان حکایت می‌کند و تعدد فیلترها پیام مثبتی به ما مخابره نمی‌کند. از این‌رو باید گفت، سویه اول مشارکت مشروط اصلاح‌طلبان نه معطوف به‌خود و حضورشان در قدرت، بلکه از سر دغدغه برای تشکیل پارلمان قوی و غنی در راستای منافع مردم است.هر چند نباید از سویه دوم که همان فیلتریزاسیون اصلا‌ح‌طلبان باشد، غافل شد تا در پرتو آن راه‌ قدرت‌طلبی و رانت‌خواری در پوشش‌ اصلاح‌طلبی مسدود شود.