عطر لیمو و بهارنارنج‌ها

زهرا رستگارمقدم

سری به بازار وکیل شیراز بزنید. شیرازی‌ها می‌گویند در سفر به شیراز حتما فالوده و یوخه و مسقطی شیرازی را بچشید. برای رسیدن به بازار سنتی شیراز و خرید سوغات، ساده‌ترین راه، رفتن به چهارراه زند است. پس از آنکه از میدان شهرداری و از کنار ارگ کریمخانی گذشتید، به بازار وکیل می‌رسید. سمت راست، بازار جنوبی و سمت چپ، بازار شمالی است. بیشتر گردشگرانی که قصد دیدن و خرید از بازار وکیل را دارند قسمت جنوبی بازار را ترجیح می‌دهند؛ همان بازاری که به حرم شاهچراغ(ع) ختم می‌شود. ما در این گزارش به شما می‌گوییم که برای خرید سوغات کجا بروید و چه بخرید؟
 
نان فسا

کماج یا نان فسا که در گذشته‌ مردم از آن استفاده می‌کردند، سوغات شهر شیراز است. این نوع نان ماندگاری بالایی دارد و امروزه در نوروز این نان شیرین و خوشمزه تهیه می‌شود که در پخت آن از موادی چون هل سبز، تخم خرفه، روغن نباتی جامد، خشخاش، گلاب، شکر و آرد ستاره استفاده می‌کنند.

فالوده شیرازی

اغلب مکان‌های دیدنی شیراز، سفره‌خانه یا کافه‌ای دارند که می‌توانید در آنها فالوده مخصوص شیرازی را بخورید. شاید خوشمزه‌ترین فالوده را در سعدیه، حافظیه، بازار شیراز و... تجربه کنید. بستنی‌فروشی‌ها، مخزنی از عرقیجات دارند که می‌توانید از آن روی فالوده شیرازی بریزید. اگر بخواهید فالوده شیراز را برای دوستان خود سوغات بیاورید می‌توانید از شیرینی‌فروشی‌ها رشته‌های آماده و خشک‌شده آن را تهیه کنید.

عرقیجات 

عرقیاتی که در گرمای تابستان عطش را فرو می‌نشانند، هر کدام خواص مختلفی دارند. معروف‌ترین عرقیات شیراز، نسترن، کاسنی و بیدمشک هستند که روی آنها نوشته شده؛ آوند. یکی از مرغوب‌ترین گلاب‌ها در ایران، گلاب شیراز است. ابوریحان بیرونی می‌نویسد: «گُلی را که از وی گلاب گیرند، اهل فارس به آن آزادگل گویند. سرزمین فارس در سراسر دوران غزنویان، به گرفتن گلاب از گل شهرت داشت. اگر‌چه در گذشته، گلاب یزد و بصره، اسم و رسمی داشتند ولی سرزمین فارس مهم‌ترین مرکز تولید گلاب و عطرهای گوناگون بوده است». اگر در فصل بهار به شیراز سفر کنید، تمام شهر را عطر بهار نارنج فراگرفته است. برای تهیه‌ عرق بهار نارنج، شکوفه‌های نارنج را جمع‌آوری و آن را با دستگاه، تقطیر می‌کنند. بیدمشک درخت یا درختچه‌ای از خانواده بید است. از این گیاه اسانسی خوش‌عطر تهیه می‌شود. نسترن هم گلی خوشبو و زیباست که از آن عرقی معطر و مفید، تهیه و مصرف آن اغلب در روزهای گرم تابستان برای آرامش و نشاط‌بخشی توصیه می‌شود.

آبلیمو

طبق آمار ۲۵درصد از لیمو‌ترش کشور در شهرهای شیراز تولید می‌شود. وجود این باغ‌های لیمو، شیراز را به قطب لیموی ایران تبدیل کرده است؛ لیمویی آبدار که به آن لیموی آب می‌گویند، از نیمه دوم شهریور تا آخر اردیبهشت برداشت می‌شود و برای سوغات مناسب است. بهترین آبلیموی شیراز را می‌توانید از سه‌راه احمدی بخرید و اگر می‌خواهید مراحل تولید را رصد کنید باید به تولیدی عرقیات و آبلیموی ژاله بروید؛ جایی گوشه‌ یک باغ بزرگ که به‌جای شیشه‌های کوچک، ظرفتان را زیر مخزن‌های بزرگ آبلیمو یا عرقیات می‌‌گیرید و هرقدر خواستید آن را پر می‌کنید. تولیدی ژاله در خیابان باغ ارم، کوچه استاد دیرین، روبه‌روی انجمن خوشنویسان شیراز است.

مسقطی و کلوچه شیرازی

مسقطی که به آن حلوای شیراز هم گفته می‌شود، طعم‌ها و شکل‌های مختلفی دارد و با چای بهترین عصرانه است. اگر بخواهید مسقطی خوب بخرید باید به قسمت چارسوق بازار وکیل بروید. معروف‌ترین مسقطی شیراز، مسقطی لارستان است. کلوچه‌ شیرازی هم معمولا در کنار مسقطی به فروش می‌رسد و شبیه شیرینی برنجی است که به آن کلوچه می‌گویند. معمولا این دو سوغاتی لذیذ را در کنار هم سرو می‌کنند. این شیرینی لطیف و خوشمزه با تخم خرفه تزئین می‌شود.

رنگینک و حلوا کاسه‌ای

رنگینک با آرد و روغن درست می‌شود و روی آن خرما و گردو می‌گذارند. پس از آن باقی خمیر را روی مواد می‌ریزند و درنهایت آن را با پودر نارگیل و مغز پسته تزئین می‌کنند و برش می‌زنند. حلوای کاسه‌ای نیز از آرد برنج، شکر، آب، گلاب، روغن و زعفران تهیه می‌شود. از این حلوا قدیم‌ترها در پذیرایی مراسم مختلف استفاده می‌شد و دلیل نامگذاری این حلوا این بود که برای سرو آن از کاسه استفاده می‌کردند و به هر کسی برای پذیرایی، کاسه‌ای کوچک از حلوای آماده شده می‌دادند.

بادام سوخته

بادام سوخته از شیرینی‌های سنتی ایران است که با بادام کامل تهیه می‌شود. برای تهیه بادام سوخته، بادام و شکر و آب را با هم مخلوط می‌کنند و حرارت می‌دهند تا جایی که شکر آب شود، با این کار پوششی شیرین روی بادام را می‌گیرد.

صنایع‌دستی

شیراز از مهم‌ترین شهرهای ایران در تولید صنایع‌دستی است. هرچند بسیاری از این صنایع‌دستی فقط مختص شیراز نیست، اما اگر به صنایع‌دستی علاقه‌مند هستید می‌توانید از این شهر، خاتم‌کاری، سفال، معرق، منبت، قلم‌زنی، مینا‌کاری، شیشه‌گری، زیرانداز نمدی، گلیم، جاجیم و قالی، گیوه و سرامیک برای سوغات بخرید. اگر به خرید گبه یا همان فرش دستباف معروف عشایر علاقه دارید، به چهارسوق بازار بروید، البته قیمت گبه کمی گران است و اگر پول خرید گبه را ندارید، گلیم عشایر بخرید. از بازار وکیل می‌توانید پارچه‌های رنگارنگ عشایر فارس را هم بخرید. از سمت چارسوق به سمت سرای مشیر بروید، سمت راست شما بازاری وجود دارد که به بازار و راسته «شمشیرگرها» معروف است. پارچه و خیاط هم کنار هم هستند. در حمام وکیل هم غرفه‌ای وجود دارد که می‌توانید بخشی از صنایع‌دستی شیراز مثل خاتم و منبت را از آنجا تهیه کنید.