ترسالی در کار نیست

پروفسور پرویز کردوانی/ چهره ماندگار علمی
زمین گرم شده و سال‌هاست که این پدیده سرزمین ما و دیگر نقاط زمین را تحت تاثیر قرار داده است. همچنان که کاهش بارندگی‌ها در اقلیم‌های کم‌باران از تبعات گرم شدن زمین است، بی‌نظمی بارش‌ها را نیز باید از عوارض آن به‌شمار آورد. از سوی دیگر این گرما موجب می‌شود بیشتر نزولات جوی به شکل باران باشد و کم‌کم برف فقط در نقاط مرتفع ببارد. درواقع همه اینها از عوامل بروز سیل و ازجمله سیل‌های اخیر کشور ما به‌شمار می‌رود.
یعنی بارش‌ها به‌جای تدریجی بودن، یکباره اتفاق می‌افتد و به‌شکل باران است، بنابراین نه به‌طور طبیعی ذخیره می‌شود و نه تأثیر مخرب آنها کاهش می‌یابد. همچنین بارش‌های بی‌سابقه را نمی‌توان به حساب آغاز دوره ترسالی و پایان دوران خشکسالی گذاشت. جمله‌ای در این‌باره به دروغ از من نقل شده بود که تکذیب کردم و می‌کنم.
باران‌های یک‌باره که با بی‌نظمی حاصل از گرمای زمین در این نقطه از جهان باریده نتیجه بی‌بارانی یا کم‌بارشی در جای دیگری از زمین است. مثلا در یک‌ماه و نیم گذشته در ایتالیا باران نباریده‌است.
ناگفته نماند که این باران‌ها در صورت آمادگی ما، پیش‌بینی بموقع، مدیریت علمی و کارآمد و وجود بسترها می‌توانست یک شانس و اتفاقی فوق‌العاده باشد؛ اتفاقی که درنهایت منجر به پرشدن منابع تهی از آب و تقویت کشاورزی و ذخیره آب شود.
درواقع بی‌توجهی به تخصص در این‌باره - چنانکه در اخبار تلویزیون برای گرم یا سرد شدن هوا عبارت تغییرات آب و هوا به‌کار می‌رود - موجب کاستی‌های فراوانی شد.
اکنون هم باید در نظر داشته باشیم که علت همه این سیل‌ها گرچه باران است اما عوامل اقلیمی و جغرافیایی هر جایی نیز در بروز آن دخیل و سهیم است. جلوگیری از سیلاب یا رفع آثار آن در آق‌قلا با خوزستان فرق دارد. به هر روی متأسفانه این سیل‌ها و سیلاب‌ها آثار زیانباری داشته‌اند و در مناطقی خانمانسوز بوده‌اند. سخن آخرم تأکید بر این نکته است که می‌توانستیم جلوی آثار زیانبار سیل را بگیریم یا آن ‌را به حداقل برسانیم؛ چنانچه می‌توانیم مشکلات احتمالی از این دست را جدی بگیریم و برای مقابله با آنها آماده باشیم.