روزهای التهاب در الجزایر

صدای پای انقلاب الجزایر اکنون با وضوح بیشتری به گوش می‌رسد. مردم الجزایر در حالی صبح یکشنبه را آغاز کردند که برخی مراکز تجاری و حتی آموزشی دست به اعتصاب زده‌اند. از سوی دیگر، روز گذشته سرانجام بعد از گذشت چند ماه، اخباری مبنی بر بازگشت عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس‌جمهور الجزایر به این کشور منتشر شد؛ رئیس‌جمهوری 82ساله که طی 5سال گذشته صرفا سوار بر صندلی چرخ‌دار قادر به حرکت بوده و برخی منابع از حیات نباتی او سخن می‌گویند، اما با وجود این برای پنجمین‌بار نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شده است!
اگرچه طی روزهای گذشته موج اعتراضات مردمی در الجزایر وارد فضای بی‌سابقه‌ای طی دهه‌های اخیر شده، اما به‌نظر نمی‌رسد دست‌کم تا این لحظه اراده‌ای در حاکمیت برای عقب‌نشینی مقابل مردم شکل گرفته باشد، چرا‌که جبهه آزادی‌بخش ملی (حزب حاکم بر الجزایر) با صدور بیانیه‌ای بر حمایت خود از کاندیداتوری بوتفلیقه تأکید کرده و نیروهای امنیتی هم خواستار برگزاری انتخابات در موعد مقرر هستند.
در این زمینه ژنرال قاید صالح، رئیس ستاد ارتش الجزایر در سخنرانی در جمع فرماندهان نیروی نظامی این کشور ضمن تأکید بر رابطه تاریخی ارتش با ملت گفت: به هیچ‌کس اجازه بر‌هم‌زدن نظم و امنیت الجزایر را نخواهیم داد. قاید صالح علاوه بر موقعیت مهم در نظام الجزایر ازجمله قدیمی‌ترین متحدان بوتفلیقه به شمار می‌رود که همراه با سازمان اطلاعات نقش ویژه‌ای در حفظ قدرت او داشت.
شبکه الجزیره که بخش مهمی از برنامه‌های خود طی روزهای گذشته را به الجزایر اختصاص داده در توصیف وضعیت پایتخت این کشور می‌گوید: آغاز اعتصابات در برخی پایگاه‌های انرژی منجر به شکل‌گیری صف‌های طولانی مقابل پمپ بنزین‌ها شده است درحالی‌که بخش عمده مدارس ابتدایی و دبیرستان‌ها نیز تعطیل هستند. از سوی دیگر می‌توان پیش‌بینی کرد درصورت ادامه روند فعلی در پایتخت، شهرهای دیگر الجزایر نیز به موج اعتصابات بپیوندند، به‌ویژه شهرهایی مانند قسطنطنیه که فعالیت احزاب مخالف دولت در آنها بیشتر است.
در چنین شرایطی روز گذشته برخی رسانه‌های عربی که خبرنگاران‌شان در مقابل بیمارستان محل نگهداری بوتفلیقه مستقر شده‌اند، از احتمال بازگشت رئیس‌جمهور الجزایر به کشورش خبر دادند. روسیا الیوم در این زمینه نوشت: هواپیمای اختصاصی رئیس‌جمهور صبح امروز در فرودگاه کویینترین ژنو بر زمین نشسته است، بر این اساس احتمال می‌رود بوتفلیقه به‌زودی از سوئیس به الجزایر برگردد.

نگرانی مردم از آشوب گسترده
اگرچه موج اعتراضات روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود، اما بخشی از مردم الجزایر نسبت به شکل‌گیری آشوب در این کشور به‌طور جدی نگران هستند؛ نگرانی که می‌توان بازتاب آن را به‌طور جدی در شبکه‌های اجتماعی این کشور مشاهده کرد. شبکه الجزیره در این زمینه می‌نویسد: بخشی از مردم نسبت به خروج اعتراضات از چارچوب مسالمت‌آمیز نگرانند و بر این اساس موافق افزایش اعتصاب‌ها نیستند؛ چرا‌که در این صورت احتمال مداخله ارتش در امور بیشتر می‌شود. ریشه این نگرانی بدون‌شک به حوادث دهه‌90 الجزایر بازمی‌گردد؛ کودتای ارتش بعد از پیروزی اسلامگرایان در انتخابات و جنگی داخلی که 200هزار کشته بر جای گذاشت. این تحولات خونین طی سال‌های گذشته به عاملی برای خودداری جامعه الجزایر از ایجاد هرگونه تنش سیاسی تبدیل شده تا جایی که در سال 2011، برخلاف بیشتر کشورهای عربی در شمال آفریقا، الجزایر شاهد کمترین اعتراضات مردمی بود.


موضع فرانسه نسبت به تحولات الجزایر

شرایط داخلی الجزایر به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور در آفریقا و صاحب یکی از اصلی‌ترین منابع انرژی در این قاره همواره از اهمیت بالایی برای تمام جهان، به‌ویژه کشورهای اروپایی برخوردار بوده است. این اهمیت را به‌طور خلاصه می‌توان در 3محور زیر خلاصه کرد:
1ـ صادرات گاز: الجزایر طی دهه‌های گذشته منبع مهمی برای تأمین گاز برخی کشورهای اروپایی، به‌ویژه اسپانیا، ایتالیا و در درجه بعد فرانسه بوده است، از این بابت، حفظ امنیت داخلی الجزایر ارتباط مستقیمی با امنیت اقتصادی اروپا دارد.
2ـ مقابله با اسلامگرایان: حاکمیت الجزایر که تا حد زیادی به نیروهای نظامی این کشور وابسته است، طی دهه‌های گذشته سابقه موفقی از خود برای مقابله با گروه‌های اسلامگرا به نمایش گذاشته است؛ سابقه‌ای که نقطه اوج آن به جنگ داخلی در دهه‌90 بازمی‌گردد. از این بابت استقرار نظام فعلی در الجزایر برای دولت‌های اروپایی که موضع مثبتی نسبت به اسلامگرایان ندارند، مهم است.
3ـ کنترل مهاجران: مواضع اتحادیه اروپا نشان می‌دهد مقابله با موج پناهجویان آسیا و آفریقا جایگاه مهمی در سیاست‌های این اتحادیه دارد. بر این اساس، حمایت از نظام‌های مستقری همچون الجزایر که مانع از حرکت پناهجویان به سمت سواحل اروپا شوند، از اولویت‌های این اتحادیه است تا به این ترتیب، از تکرار سناریوی لیبی جلوگیری شود.