از فورد تا سایپا

شبنم سیدمجیدی

پراید را نخستین بار شرکت معروف فورد در سال1986 یعنی همان سال1365 خودمان تولید کرد. اسمش هم بود «فورد فستیوا». تا سال 2002 هم 3 نسل از این خودرو روانه بازار شد و نسل اول آن همان پرایدی است که در ایران ما می‌شناسیم. البته فورد ساخت آن را به کمپانی مزدا در ژاپن سفارش داد. این خودرو در کره هم با نام پراید از سوی کمپانی کیا تولید شد و از سال1993 یعنی 1372 شرکت سایپا در ایران واردات آن را آغاز کرد. در سال ۲۰۰۰ کیا خط تولید نسل نخست این خودرو را به‌طور کامل به سایپا فروخت. نسل اول فورد فستیوا یا همان مزدا 121برای مدت کمی روی خط تولید بود و در آمریکا نیز عرضه می‌شد و بعد به‌دلیل اینکه ایمنی کمی داشت، تولید آن متوقف شد. اما 26سال است که ایران با قدرت این خودرو را در صحنه نگه‌داشته است. البته در سال‌های اول و با ورود خودروهای پراید کره‌ای از کمپانی کیا و درحالی‌که پیکان تنها خودروی با قیمت مناسب در بازار ایران بود، پراید با آن ظاهر جمع و جور و اسپرت و هیجان‌انگیز، برای خود انقلابی به پا کرد. در همان سال72 پراید صندوقدار با قیمت یک‌میلیون و 800هزار تومان و کمی گران‌تر از پیکان به فروش می‌رسید. پس بازار را از آن خود کرد و هنوز نیامده، ملی شد. سایپا بالاخره توانست بر رقیب همیشگی خود ایران‌خودرو که واردات پژو405 را از مدتی قبل، آغاز کرده بود، پیروز شود. تا سال79 سایپا فقط این خودرو را مونتاژ می‌کرد، اما آن‌قدر پراید برای این شرکت نان و آب‌دار بود که از سال79 خط تولید آن را از کیا خریدند.

تولید پراید در ایران تا سال۸۹ براساس همان پلتفرم قبلی صورت می‌گرفت و پس از آن به‌دلیل مشکلات امنیتی، سایپا تولید این محصولش را براساس پلتفرمی جدید با نام X100  ادامه داد. به‌این‌ترتیب پراید صندوقدار با پلتفرم قبلی تا سال۸۹ یعنی پیش از توقف تولیدش در چند مدل به بازار ایران عرضه شد. مدل‌هایی که کاملا تولید کیا و وارداتی بودند به پراید کیا معروفند. مدل‌هایی که مونتاژ ایران با قطعات کره‌ای بودند هم به پرایدهای MD معروفند و مدل‌های تولید ایران پراید صبا نامیده می‌شدند.

از آن به بعد سایپا شروع کرد به تولید مدل‌های مختلف پراید، آن‌قدر مدل‌های مختلف با تغییرات بسیار جزئی بیرون داد که شاید حتی گاهی تفکیک آنها از همدیگر حتی برای خود تولیدکنندگان آن هم گیج‌کننده باشد. پراید 111، پراید 141، پراید 131، پراید 132، پراید 151، پراید هاچ‌بک و پراید وانت 151 انواع مدل‌های پراید هستند که هر کدام تیپ‌های مختلفی هم دارند.

بعد از نسیم و صبا، سایپا همه توان خود را جمع کرد تا ماشینی را رونمایی کند و همه را انگشت به دهان بگذارد، اما نتیجه که پراید141 بود همه را ناامید کرد. تغییرات آنچنان زیاد نبود و حتی خیلی‌ها می‌گفتند از نسخه قبلی زشت‌تر است. کم فروش‌ترین نسخه پراید الان دیگر تولید نمی‌شود. سایپا 131 هم همان سایپا صباست که داشبوردش عوض شده و چراغ‌هایش کریستالی شده. سایپا 111همان پراید هاچ‌بک است که فقط کمی تغییرات در مدل چراغ‌ها و فرم شیشه‌های عقب آن ایجاد شده است. سایپا 132 هم نسخه سدان 111 است. سایپا 151هم که دیگر برای همه آشناست؛ همان وانت کوچک که برای حمل بارهای تا 400کیلو مناسب است.

 پراید همان پراید است. فقط در طول سال‌ها کمی موتور آن تقویت شد و مثلا از قدرت 50 اسب بخار اولیه به قدرت 69 اسب بخار رسید. پراید همان پراید است و با آنکه در سال‌های اولیه تولید با داشتن قطعات کره‌ای و چهره نو در بازار خودروی ایران توانست دلبری کند، اما همچنان از نظر ایمنی یکی از ضعیف‌ترین خودروهاست. پراید همواره یا مقاوم اول یا در نهایت دوم بی‌کیفیت‌ترین خودروهای بازار داخلی را از آن خود می‌کند. وقتی اخبار تصادفات جاده‌ای را هم نگاه می‌کنید، بیشتر ماشین‌های له شده و درب‌و‌داغان که سرنشینانش هم به دیار باقی شتافته‌اند، همین پراید نزدیک 50میلیون تومانی امروز است.

اما همچنان این خودرو بیش از همه خودروهای دیگر می‌فروشد. همه به آن اعتراض دارند، و باز تا سایت‌ها برای پیش‌فروش این خودرو باز می‌شوند، همه نسخه‌های آن در عرض نیم ساعت تمام می‌شود. پراید سال‌هاست که خودروی بی‌رقیب و پر از تناقض بازار ایران است و همچنان می‌فروشد.