پرواز پراید در 25سال

مائده امینی 

سال72 که پای پراید با قیمت 5میلیون تومان به‌عنوان خودروی ارزان به بازار خودرو باز شد، هیچ‌کس نمی‌توانست پیش‌بینی کند که این خودرو روزهای 45میلیون‌تومانی شدن را به‌خود ببیند. 25سال گذشته و قیمت خودرویی که قرار بود خریدن آن در توان همه دهک‌های درآمدی جامعه باشد، حالا 9برابر شده است.

تولید پراید، به‌صورت رسمی از سال1372 در شرکت سایپا آغاز شد؛ خودروی جمع‌وجوری که با نام‌های نسیم (هاچ بک)، صبا (سدان)، سایپا 132، سایپا 131، سایپا 111، سایپا 141 و سایپا 151(پراید وانت) با شعار همه می‌توانند خودرو داشته باشند، به ایران رسیده بود.

خودروی استراتژیکی که هر سال وعده‌های بی‌حاصلی نسبت به توقف تولید آن داده می‌شود و بارها و بارها نسبت به پایین بودن امنیت بدنه آن هشدار داده شده است این روزها در مرزهای 45میلیون تومانی ایستاده تا دومین جهش قیمتی خود را تجربه کرده باشد.

بررسی تاریخچه قیمت پراید می‌گوید هر بار که تحریمی علیه ایران توسط آمریکا وضع شده، این خودروی ارزان همگانی از رسالت اصلی خود گام‌ها و گام‌ها دورتر شده است.

روزهای رؤیایی پرایدهای کره‌ای 

 نخستین نرخ رسمی پراید صفرکیلومتر، بین 5تا 6میلیون تومان بود. بررسی جراید سال 73 نشان می‌دهد که پرایدهای کم‌کارکرده و کره‌ای، نهایتا 6میلیون و 500هزار تومان قیمت داشتند. پراید، فارغ از غوغای جهان تا سال‌های سال در ثبات قیمتی به‌سر می‌برد. این خودرو از آغاز ورودش به کشور تا سال90 در بازه‌ای بین 5تا 8میلیون تومان رشد کرده بود. سایپا که بازار مناسبی برای فروش این محصول پیدا کرده و امتیاز آن را از خودروسازان کره‌ای- آمریکایی خریده بود، در این 8سال با سیاست تیراژ بالا و قیمت پایین، هم خود به نان و نوایی می‌رسید و هم مردم را از پراید راضی نگه می‌داشت.

اولین جهش قیمت پراید 

سال، سال سخت تحریم بود. آمریکا در سال‌های 90و 91، تحریم‌های نفتی تازه‌ای علیه ایران وضع کرد. دلار به 3برابر نرخ سال گذشته خود رسید و طلا رکوردهای تازه‌ای در کارنامه‌ خود ثبت کرد. کم‌کم بازار، ‌مردم و مسئولان به شرایط جدید عادت کرده بودند که بازار خودرو و به تبع آن خودروسازان دست به‌کار شدند.

نگاهی به روند تغییرات قیمتی پراید نشان می‌دهد که در طول سال1390حدود 15درصد بر قیمت خودرو افزوده شد؛ به‌عبارتی درحالی‌که در تیر‌ماه برای مثال، خودروی پراید 8میلیون و 700هزار تومان بود اما قیمت آن در پایان دی‌ماه به بیش از 9میلیون تومان افزایش پیدا کرد. اما قیمت پراید در پایان سال90 به 10میلیون تومان رسید تا بعد از 8سال، مردم بالاخره این خودروی محبوب را با نرخ دورقمی شده بخرند.

سال1391 سال جهش قیمت خودرو در ایران بود. خودروسازان مثل همین روزها مدام مدعی زیاندهی می‌شدند. سایپا در سال91 بارها و بارها اعلام کرد که تحریم‌ها تیراژ پراید را 50درصد کاهش داده است. چند‌ماه بعد، بنابر آماری که وزارت صنعت، معدن و تجارت در مهر‌ماه سال1391 اعلام کرد، 3خودروساز بزرگ کشور تنها 430هزار و 946 دستگاه انواع محصول سواری را در 7‌ماه سال1391 به تولید رساندند و با این حساب تولید خودرو نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از آن، 5/46درصد افت را تجربه می‌کرد.

پاییز سال 91، سنگ بنای نخستین جهش‌ قیمت پراید گذاشته شد. در آبان سال مورد بحث، پراید 12میلیون تومان شد. اما قیمت‌ها خیال ایستادن در این نقطه نداشتند و کمتر از 2‌ماه بعد، خبر پراید 14میلیون تومانی تیتر یک روزنامه‌ها شد.

بازار خودرو غیرقابل کنترل‌تر از آن شده بود که خط و نشان‌های رئیس‌جمهور وقت -محمود احمدی‌نژاد- هم کاری از پیش ببرد. احمدی‌نژاد در همان سال به‌خودروسازان دستور کاهش قیمت خودرو را داد و در یکی از سخنرانی‌های خود عنوان کرد: چطور می‌شود یک خودروی پراید را از 8میلیون تومان به 18یا 20میلیون تومان برسانید و بعد بگویید داریم ضرر می‌کنیم؟ 

اما در نهایت نه‌تنها پراید ارزان‌تر نشد، بلکه سال 1391با پراید 17میلیون تومانی به‌سر رسید؛ البته نه فقط پراید که اغلب خودروهای تولید داخل در یک سال 5/1تا 2برابر گران‌تر شده بودند.

سال‌های رکود و افت تقاضا 

سال92 آمده بود و مردم در شوک پراید 17میلیون تومانی بودند. در سال 92 اگرچه قیمت اغلب خودروهای داخلی ثابت مانده بود اما توانی برای خرید آنها باقی نمانده بود. صنعت خودروسازی کشور حالا دیگر در رکودی عمیق ‌بر این اساس، در روزهای پایانی اسفندماه 92 پراید 132با افزایش ناچیز قیمت به حدود 18میلیون رسید. کاهش تقاضا باعث شد که سایپا در سال93 دیگر مانند سال 92 به جیب مصرف‌کنندگان فکر نکند و قیمت پراید در بازار به 20میلیون و 500هزار تومان هم رسید.

اما روزهای ابتدایی سال 1394 با یک اتفاق عجیب آغاز شد. درحالی‌که مردم منتظر کاهش قیمت خودرو پس از توافق لوزان بودند، خودروسازان قیمت محصولات خود را از 200تا یک میلیون تومان گران کردند تا خودرویی مانند پراید از 20میلیون تومان هم عبور کند.



دومین جهش قیمت پراید 

در سال‌های 94 تا 96، برجام لطف خود را به صنعت خودروسازی کرد. وارد کردن قطعات راحت‌تر و به‌تبع آن قیمت خودرو کنترل شده‌تر بود. در 2سالی که گذشت پراید به شکل منطقی سالی 5 الی 10درصد گران‌تر شد اما روی کار آمدن ترامپ و زیر پا گذاشتن توافق هسته‌ای ایران با اروپا و‌‌آمریکا، زهر تازه‌ای به قیمت پراید ریخت. درحالی‌که روند افزایش قیمت خودرو این بار هم با چندماه تأخیر نسبت به سکه و طلا در اوایل سال97 آغاز شده بود پراید هنوز به شکل رسمی گران نشده بود. در بازار آزاد پراید روزبه‌روز گران‌تر می‌شد و این در حالی بود که هنوز کارخانه تن به این افزایش قیمت نداده بود. اوایل سال97، قیمت پراید در کارخانه 21 الی 24میلیون تومان بود. اما تابستان سال 97، سالی بود که پراید با سرعت برق و باد به نرخ 30تا 35میلیون تومان رسید. جهش دوم قیمت پراید در اینجا متوقف نشده و کم‌کم کار به جایی رسیده که پرونده سال97 در حالی بسته می‌شود که قیمت پراید در فروش‌های فوری سایپا 37میلیون تومان و در حاشیه بازار به 45میلیون تومان رسیده است. آیا این خودرو هنوز هم قرار است خودرویی برای همه باشد؟ سال97 را قرار است در شرایطی تحویل کنیم که حداقل دستمزد کارگری یک میلیون و 100هزار تومان تعیین شده و نظارتی بر قیمت‌های حاشیه بازار وجود ندارد. دهک‌های پایین درآمدی و حتی متوسط جامعه حقوق چند‌ماه و چند سال خود را باید برای خرید خودرویی که هر سال هم تهدید به توقف تولید می‌شود، کنار بگذارند؟