پنج‌شنبه‌بازارهای صنایع دستی

مریم جباری |  اراک - خبرنگار :



سال‌هاست که هنرمندان صنایع دستی استان مرکزی مطالبه راه‌اندازی بازارهای تخصصی صنایع دستی را در این استان دارند. آنها بر این باورند که با معرفی و فروش هرچه بیشتر آثار صنایع دستی می‌توان به تداوم هنرهای دستی و فراموش نشدن هنرهای اصیل که در فرهنگ‌‏، آداب و رسوم مرکزی ریشه دارند، امیدوار بود. از سوی دیگر، همواره این استان یکی از خاستگاه‌های مهم هنرهای دستی همچون گلیم و قالی در کشور بوده و با ترویج این هنرهای سنتی و قدیمی و اضافه شدن آنها به سبد خرید مردم‏ می‌توان امیدوار بود که وضعیت اشتغال‌زایی در روستاها و شهرها نیز بهبود می‌یابد. هم‌اکنون 2 بازارچه دائمی صنایع دستی در اراک به منظور فروش و عرضه محصولات هنرمندان این عرصه ایجاد شده است. همچنین در طرح ملی «پنج‌شنبه‌های صنایع دستی» فروشگاه‌های صنایع دستی استان مرکزی، به منظور حمایت از هنرمندان این عرصه، آثار آنها را به فروش می‌رسانند. این کارها بارقه‌ امید را دل هنرمندان این رشته‌ها ایجاد کرده است.


نبود بازار فروش؛ مشکل اصلی‌

یکی از هنرمندان استان مرکزی که در زمینه منبت‌کاری فعالیت‌ می‌کند، می‌گوید: این روزها هنرمندان صنایع دستی با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. اما شاید مشکل اصلی آنها در زمینه فروش محصولاتشان باشد زیرا آنها زحمت زیادی برای تولید یک محصول می‌کشند. هزینه مواد اولیه هم بالاست به همین دلیل نیز قیمت‌ محصولات بالا می‌رود در حالی که قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند.

«بنفشه چراغی» با اشاره به اینکه جامعه به سمت هنرهای ارزان ماشینی می‌رود و خیلی‌ها هنوز نمی‌دانند برای یک کار هنری قابل قبول چه اندازه وقت و مواد اولیه صرف می‌شود، بیان می‌کند: دلیل این مساله در عدم شناخت مردم از ارزش و جایگاه صنایع دستی و زحمتی است که یک هنرمند در این زمینه متحمل می‌شود‏. بنابراین باید تدبیری برای فرهنگ‌سازی در این زمینه اندیشیده شود. علاوه بر این، باید تلاش شود آثار صنایع دستی از حالت تزئینی خارج شوند و به جنبه کاربردی خود بازگردند.


تدبیر دولت برای فروش صنایع دستی

معاون صنایع ‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی نیز در این رابطه می‌گوید: به منظور حمایت از هنرمندان و عرضه محصولات صنایع دستی برای فروش و درآمدزایی این قشر، هم‌اکنون در تعدادی از شهرستان‌های استان از جمله دلیجان، ساوه، آشتیان، خمین، شازند و... بازارچه‌های صنایع دستی راه‌اندازی شده است.«قاسم کاظمی» به همشهری بیان می‌کند: در شهرهایی که بازارچه‌های صنایع دستی وجود ندارد نیز برنامه‌هایی به منظور ساخت و راه‌اندازی آنها در دستور کار قرار دارد و به زودی در همه شهرستان‌های استان این بازارچه‌ها راه‌اندازی می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر، هنرمندان صنایع دستی باید بر اساس نیاز و سلیقه مخاطبان محصولات خود را تولید کنند تا بتوانند آنها را در زندگی‌های ماشینی امروز کاربردی و به همین واسطه مردم را به خرید محصولاتشان ترغیب کنند. علاوه بر این، با توجه به شرایط اقتصادی موجود، آنها باید محصولات تولیدی خود را با قیمت مناسب‌تری در بازار عرضه کنند که در این زمینه حمایت‌های لازم از هنرمندان باید مورد توجه قرار گیرد.

معاون صنایع ‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی می‌افزاید: این روزها صنایع دستی چینی با قیمت مناسب و مشابه محصولات ایرانی از نظر ظاهر و با قیمت و کیفیت پایین وارد بازار می‌شود و مخاطب به دلیل اینکه در شناسایی تبحر لازم را ندارد قطعا جنس چینی را خریداری می‌کند که این به ضرر هنرمند داخلی است.

کاظمی اظهار می‌کند: باید با تلاش و همدلی در جهت رشد و توسعه صنایع دستی گام برداریم و از این مهم به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی استفاده کنیم، تا این هنر- صنعت نیز بتواند در شرایط ایجاد شده، با اشتغال‌زایی، زمینه‌ساز رشد و توسعه اقتصادی شود.


فرهنگ‌سازی برای خرید صنایع دستی

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی نیز با توجه به اهمیت این استان با تعداد و تنوع بسیار زیاد محصولات صنایع دستی می‌گوید: از 370 رشته صنایع دستی فعال در کشور 110 رشته آن در مرکزی است و شرایط فعلی اقتصادی هنرمندان در شأن و زیبنده این استان نیست. باید در زمینه ارتقای جایگاه هنرمندان صنایع دستی استان تلاش مضاعفی انجام شود.

«علیرضا ایزدی» بیان می‌کند: در همین زمینه طرح ملی «پنج‌شنبه‌های صنایع دستی» به منظور حمایت از هنرمندان و بازاریابی محصولاتشان در استان مرکزی در حال اجراست. در این طرح، فروشگاه‌های صنایع دستی نیز می‌توانند از این فرصت به ‌منظور فرهنگسازی برای استفاده از این تولیدات بین مردم استفاده کنند، زیرا صنایع دستی هم‌اکنون بیشتر جنبه تزئینی دارد و از حالت کاربردی خارج شده است.

وی می‌افزاید: فروشگاه‌های صنایع دستی دارای مجوز به افرادی که از این فروشگاه‌ها خرید می‌کنند، تخفیف‌های ویژه‌ای را ارائه خواهند داد.ایزدی اظهار می‌کند: به منظور حمایت از هنرهای اصیل و کهن و همچنین احیای صنایع دستی استان، در این طرح هدایا و جوایزی نیز در نظر گرفته شده است که براساس فاکتور فروش و قرعه‌کشی به برندگان اهدا خواهد شد.


پیشینه صنایع دستی در مرکزی

همواره استان مرکزی مرکز تولید مصنوعات دستی و قطب تولید انواع زیرانداز و فرش در کشور بوده و قالی ‌دستباف آن با نام تجاری «قالی ساروق» و «لیلیان» از شهرت جهانی برخوردار است. گلیم ساوه نیز از دوران صفوی با سابقه درخشان تولید می‌شده و هم‌اکنون نیز در این منطقه رواج دارد. از گذشته‌های دور مناطق شازند و خمین مهد جاجیم بافی بوده و در حال حاضر نیز چند کارگاه از این هنر اصیل در اراک و خمین مشغول به کار است.

مجموعه تاریخی بازار اراک و حجره‌های بازار قدیمی تفرش هنوز ضرباهنگ‌ چکش مسگران را در خاطر دارند. رودوزی‌های سنتی با رنگ‌های مختلف از هنرهای دستی است که طی سالیان دراز بین زنان رواج داشته است. تولید گیوه نیز از دیرباز به صورت سنتی در سنجان اراک، محلات، وفس و ساوه جریان داشته است. هنرهای چوبی استان مرکزی نیز منبت‌، کنده‌کاری و قلم‌زنی روی چوب‌، معرق، مشبک‌، محرق، ساخت سازهای سنتی، خراطی، حجم‌سازی و پیکرتراشی را شامل می شود. آثار چوبی به جا مانده از هنر گذشتگان را در این منطقه می‌توان در پنجره‌های گره‌چینی‌، درهای منبت‌کاری‌، منبر و ضریح امامزاده سهل بن علی در آستانه‌، خانه‌های اربابی در تفرش‌، خمین و آشتیان مشاهده کرد.