ریه‌های غبار‌آلود مردم خوزستان

زهرا رفیعی/ خبرنگار:

ریزگردها، امان مردمان خوزستان را بریده است. آنها چند سالی است که وقتی به روزهای تیره و خاک‌آلوده می‌رسند، در خانه می‌مانند تا شاید کمتر خاک به حلقشان وارد شود؛ هرچند ریزگردها پشت در خانه‌ها نمی‌مانند و روی همه‌‌چیز لایه‌ای از خاک را پهن می‌کنند. افزایش بیماری‌های تنفسی و طولانی شدن طول درمان سایر بیماری‌ها از عوارض جدایی‌ناپذیر ریزگرد‌ها در خوزستان است.

همزمان با بارش برف در استان‌های شمالی کشور، شبکه‌های اجتماعی ساکنان خوزستان پر از تصاویر طوفان خاک و ریزگرد است؛ تصاویری محو از حضور اشیا و آدم‌ها. عطسه و سرفه کمترین علائم جسمی خوزستانی‌هاست. دکتر سیدمحمد علوی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور در گفت‌وگو با همشهری، گفت: ریزگرد‌ها معضلی است که از سال86 به خوزستان وارد شده و هر سال روزهای بیشتری از سال چهره شهر غبارآلود است. 2روز است که میزان ریزگردها 32برابر حدمجاز است. برای ریزگرد‌ها خاستگاه‌های مختلفی درنظر گرفته‌اند و معتقدند بسته به منشأ آن آلاینده‌های مختلف به هوا اضافه شده است اما هنوز هیچ آزمایش جامعی در مورد تأثیرات آلاینده‌های همراه با ریزگرد‌ها انجام نشده است.

وی با اشاره به تحقیق خود در مورد تأثیر ریزگرد‌ها در درمان بیماران سل گفت: گرچه گردوخاک اثر مستقیمی در بروز موارد سل ندارد اما روی درمان، مقاومت میکروبی و طول درمان در این بیماری مؤثر است. وقتی بیمار داروی مؤثر برای سل مصرف می‌کند، انتظار می‌رود که با داروهای موجود ظرف مدت 2هفته قدرت واگیری آن کم شود و بعد از 2ماه با کشت خلط منفی روبه‌رو شویم. اما این تحقیق مقایسه‌ای نشان داد ریزگرد‌ها زمان این فرایندها را افزایش می‌دهد. سیلیس موجود در ریزگرد‌ها باعث بروز فیبروز ریوی می‌شود که خود زمینه بروز عفونت در ریه را به‌مراتب بیشتر می‌کند.

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری با اشاره به سرفه‌های مکرر و تغییر صدا گفت: حداقل تأثیر این ریزگرد‌ها افزایش سرفه و عطسه مردم خوزستان است. کما اینکه گردوخاک می‌تواند روی سایر ارگان‌های بدن مؤثر باشد. امروزه موارد حساسیت‌‌ها، سوزش چشم، ریزش مو و... در خوزستان زیاد شده است. این بیماری‌ها علاوه بر خسارات تعطیلی چند روزه مدارس و ادارات شهر‌ها و افزایش تصادفات در اثر کاهش دید در جاده‌ها و خیابان‌ها را به دنبال دارد. از سوی دیگر کسانی که بیماری زمینه‌ای قلبی، ریوی دارند یا مبتلا به فشار خون و دیابت هستند کمیت و کیفیت زندگیشان با ریزگرد‌ها بسیار پایین آمده است. ما خوزستانی‌ها بسیاری از ایام سال را باید در خانه‌هایمان بمانیم درحالی‌که ریزگرد‌های کمتر از 2.5میکرون از شکاف پنجره‌ّهای دوجداره هم وارد خانه می‌شوند. بی‌گمان به همان نسبت که روی وسایل خانه خاک می‌نشیند، این آلودگی به مواد غذایی نیز منتقل می‌شود و تحقیقات باید نشان دهد که چه میزان از این ریزگرد‌ها بر ارگان‌های مختلف بدن مؤثر است.

براساس تحقیقات معاونت توسعه پژوهش و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور مطالعه نسبت جمعیت میکروبی (باکتری و قارچ) محیط داخل به محیط خارج در شرایط عادی و گردوغبار در هوای شهر اهواز، نشان داد که میزان جمعیت قارچی محیط داخل به محیط خارج در شرایط عادی نسبت به شرایط گردوغبار پایین بود یعنی در زمان وقوع پدیده گردوغبار میزان باکتری‌ها و قارچ‌هایی همچون آسپرژیلوس‌ها، کلادوسپوریوم و آلترناریا که باعث آلرژی و تشدید علائم تنفسی می‌شود افزایش می‌یابد.

در مطالعه‌ای دیگر درباره ارتباط بین میزان PM10 (ذرات کمتر از 10میکرون) با غلظت کل باکتری‌های بیماری‌زا، تحقیق این دانشگاه نشان داد که 23گونه باکتری برای انسان و 5گونه پاتوژن برای گیاهان در زمان گردوغبار وجود دارد. تعداد 4گونه از گونه‌های شناسایی شده برای نخستین بار در این مطالعه از گردوغبار شهر اهواز جداسازی و تعیین هویت شده است. همچنین تعدادی گونه باکتریایی در این مطالعه شناسایی شدند که تاکنون در دنیا مورد شناسایی قرار نگرفته‌اند و لازم است به‌صورت دقیق هویت واقعی آنها با استفاده از روش‌های پیشرفته موجود مورد شناسایی قرار گیرد.

تاثیر گرد و غبار بر بیماری‌ها

مطالعه مشخصات فیزیکی و شیمیایی گردوغبار استان خوزستان نیز نشان داد که غلظت عناصر و فلزات سنگین موجود در ذرات (TSP) در روزهای گردوغباری نسبت به روزهای عادی 2.3برابر افزایش می‌یابد. همچنین غلظت عناصر آهن، کلسیم، آلومینیوم، سرب، منگنز، نیکل و روی در مقایسه با روزهای عادی افزایش قابل توجه داشته است.

به گزارش مرکز توسعه پژوهش و فناوری مطالعه، مقایسه تعداد مراجعان با شکایات پوستی به مراکز درمانی در دوره‌های گردوغبار با شرایط معمولی شهر اهواز نشان داد که در این روزها فراوانی بیماری اگزما و خارش بیشتر شده است. همچنین بیماری پسوریازیس در دوره‌های گردوغبار نسبت به شرایط عادی حدود دو برابر افزایش می‌یابد.

در هر دقیقه 5 تا 6 لیتر هوا وارد شش‌های هر فرد می‌شود، توصیه‌های وزارت بهداشت بر استفاده از ماسک‌های N95 و فیلتردار است. این در حالی است که ریزگرد‌ها به خانه‌ها راه پیدا کرده و روی همه اشیا و آدم‌ها را پوشانده است.