گزارش
بازپیرایی راه‌آهن تهران - تبریز، سیمان ری، شهر آفتاب، بوستان ولایت و مجموعه تجارت جهانی تهران از طرح‌های تحول‌آفرین تهران خواهد بود
طرح‌هایی که چهره پایتخت را تغییر می‌دهد
مجید جباری/ خبر‌نگار
فرهنگ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه شهر جای خود را در برنامه‌ریزی‌های مدیران شهری پایتخت پیدا کرده است. پیش‌بینی و اجرای طرح‌های مختلف فرهنگی در مناطق مختلف تهران توانسته این عامل را به‌عنوان یکی از محرک‌های قدرتمند شهر برای کم کردن فاصله طبقاتی شمال و جنوب پایتخت تثبیت کند و همه مناطق شهر را به‌طور یکنواخت برای شهروندان توسعه دهد. در گذشته نه چندان دور ایجاد فرهنگسراها در مناطق جنوبی شهر تا حد زیادی در انجام ماموریت کاهش فاصله طبقاتی شمال و جنوب تهران تأثیر‌گذار بود، اما تغییر رویکردهای فرهنگ‌محور در یکی دو دهه اخیر بار دیگر محرک‌های توسعه را به سمت روش‌های منسوخ شده‌ای مانند ساخت بزرگراه‌ها هدایت کرد و سبب ایجاد وقفه طولانی‌مدت در روند قابل‌قبول پیشین شد. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر محرک‌های توسعه شهری از ساخت‌وساز بزرگراه‌ها به سمت عناصر فرهنگی تغییر جهت داده است، می‌توان اینطور نتیجه گرفت که اجرای طرح‌ها و محرک‌های فرهنگی توسعه در مناطق مختلف شهر توسعه پایدار پایتخت را تضمین می‌کند.
در این زمینه پیروز حناچی، شهردار تهران پروژه خط راه‌آهن تهران - تبریز واقع در منطقه17 را به‌عنوان یک پروژه کم‌نظیر برای توسعه منطقه ارزیابی می‌کند و معتقد است: « این طرح می‌تواند به موتور محرک اقتصاد و فرهنگ منطقه تبدیل شود و قطار توسعه شهری تهران را به مقصد هدایت کند. برای این پروژه یک مناقصه رقابتی تعریف شده است و حدود ۱۰۰شرکت طرح‌های خود را ارائه داده‌اند. حتی برخی از شرکت‌های خارجی نیز در این مناقصه شرکت کرده‌اند که یکی از این شرکت‌ها تجربه اجرای پروژه مشابهی را در بارسلونای اسپانیا دارد. سال آینده ۳۰شرکتی که از میان ۱۰۰شرکت انتخاب شده‌اند، پیشنهادهای خود را ارائه می‌دهند و بهترین از میان آنها انتخاب و اجرا خواهد شد. همچنین بخش‌هایی از منطقه۱۷ و مناطق ۹، ۱۰، ۱۵، ۱۸ و ۱۹ جزو مناطقی است که ابتدا بافت در آن ایجاد شد و بعد به اصول مهندسی و شهرسازی توجه شد. باید مشکل بافت فرسوده در این منطقه را هرچه زودتر حل کنیم چراکه خطر زلزله در تهران جدی است و باید کاری کنیم که حتی یک واحد هم در شهر تخریب نشود. البته برای ساخت‌وساز در بافت فرسوده مشوق‌هایی درنظر گرفته شده است که به‌نظر می‌رسد باید این مشوق‌ها بیشتر شود.»
اجرای طرح‌های اینچنینی در مناطق مختلف شهر نشان از اراده مدیریت شهری جدید برای تمرکز روی محرک‌های فرهنگی توسعه پایتخت دارد. در همین زمینه شهردار منطقه20 تهران، محدوده پیرامونی حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، برج طغرل و ناحیه صنعتی شمال واقع در خیابان فدائیان اسلام را 3موقعیت اقتصادی و محرک توسعه در شهرری معرفی می‌کند که به‌عنوان یکی از محرک‌های توسعه تهران، می‌تواند اقتصاد این کلانشهر را متحول کند.
همچنین شکل‌گیری محور تجارت جهانی در منطقه16 به‌واسطه همجواری این منطقه با بازار و سایر ویژگی‌های این منطقه به‌لحاظ کالبدی و زیرساخت‌ها، امکان اینکه طرح محور تجارت جهانی در این محدوده اجرایی شود را فراهم کرده است. ضمن اینکه طرح توسعه و تکمیل مجموعه فرهنگی تاریخی برج طغرل در منطقه20 تهران که هم‌اکنون بازسازی بنای آن در محوطه‌ای به‌وسعت ۲هکتار با هدف گسترش و ساختن فرهنگسرا، کتابخانه، موزه و رستوران در حال انجام است، از طرح‌هایی به‌شمار می‌آید که توسعه شهرری و جنوب تهران را در برخواهد داشت، همانطور که طرح تبدیل کارخانه سیمان ری به موزه صنعت، می‌تواند به‌عنوان موتور محرک دیگری در منطقه20 شهرداری تهران شکوفایی فرهنگی و اقتصادی شهر را به‌دنبال داشته باشد.
بوستان ولایت نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین پهنه یکپارچه سبز تهران قرار است در آینده نزدیک به تفرجگاهی طبیعی با رویکرد باغشهر تبدیل شود.
عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری در این‌باره گفت: «7طرح برای بوستان ولایت از سوی مشاوران مختلف و با رویکردهایی که تقریبا در چند وجه با هم مشترک بودند، تهیه شد که هریک از طرح‌ها ویژگی‌های خاص خودشان را داشتند، اما نیاز شهر تهران به فضاهایی است که در آن رویکرد باغشهر غالب باشد. سند راهبردی بوستان ولایت با پشتوانه اجماع عمومی مسئولان و کارشناسان ظرف 6 ماه آینده تهیه خواهد شد.»
مجموعه نمایشگاه‌های بین‌المللی شهر آفتاب، عظیم‌ترین پروژه نمایشگاهی کشور از دیگر پروژه‌های محرک توسعه شهر تهران به‌حساب می‌آید. این مجموعه بزرگ که با هدف ایجاد مرکز تجارت جهانی ایران در فازهای مختلف راه‌اندازی شده است، فرصتی را برای معرفی کالاهای ایرانی به جامعه هدف فراهم می‌کند. می‌توان با برگزاری نمایشگاه‌های مختلف، بازار مصرف را برای استفاده از کالاهای ایرانی آماده کرد و از این طریق نه‌تنها به توسعه شهر بلکه به توسعه کشور نیز کمک کرد.
مجید پاکساز،مدیرکل پیشین طرح‌های شهری معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران
طرح ساختاری - راهبردی تهران (طرح جامع تهران) مصوب1386 شورای شهرسازی و معماری ایران است و براساس آن طرح تفصیلی ملاک عمل در تهران شکل گرفته، برای کلانشهر تهران در مقیاس‌های فراشهری (ملی)، شهری، منطقه‌ای، ناحیه‌ای و حتی محلی محرک‌های فرهنگی، اجتماعی و کالبدی را درنظر گرفته که جهت‌های توسعه‌ای توسعه تهران مبتنی بر آن شکل خواهد گرفت. در این طرح‌ها برخی نقاط را ثابت و مشخصا اعلام کرده که باید اجرا شوند؛ مانند بوستان ولایت یا محور تجارت جهانی (محوری که شامل محور شوش و محور فداییان اسلام می‌شود) یا مثلا در شمال تهران در محدوده‌ای از بزرگراه شهید چمران که پیش‌تر شهربازی در آن مستقر بود، طرح رسانه‌ای را برای توسعه فرهنگی شهر تهران پیش‌بینی کرده است. همچنین در مرکز شهر احیای بافت تاریخی مانند احیای میدان امام‌خمینی(ره)، خیابان لاله‌زار دیده شده که همه این اقدامات محرک‌های توسعه فرهنگی اقتصادی در اندازه‌های مختلف به‌حساب می‌آیند.
در همینه زمینه :
