داده‌های فضایی درخدمت زندگی مردم
قرار است به‌زودی داده‌های فضایی برای نخستین‌بار در اختیار شرکت‌های خصوصی و استارتاپ‌ها قرار بگیرد
آینده کشورها به فضا و توانایی پردازش داده‌ها گره خورده است؛ از اقتصاد فضاپایه که می‌تواند زندگی مردم عادی، کشاورزی و استارتاپ‌های مرتبط را به‌شدت تغییر بدهد تا اعمال قدرت با استفاده از دانش بومی‌شده که یکی از بااهمیت‌ترین بخش‌ها در قدرت کشورها خواهد بود. روز گذشته به مناسبت 14بهمن‌ماه، روز ملی فناوری فضایی در ایران، همایشی با حضور محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران، پژوهشگران و مسئولان دیگر برگزار شد. وزیر ارتباطات در این نشست با اشاره به اینکه فناوری فضایی آنقدرها که به‌نظر می‌رسد، پرهزینه نیست، تأکید کرد: «دانش فضایی را سر سفره مردم آورده‌ایم. از طریق آن، شفافیت ایجاد می‌شود اما درعین حال، هزینه زیادی ندارد و آورده‌اش بالاست.» مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران نیز با اشاره به اینکه رشد اقتصاد فضایی شش‌‌ونیم برابر اقتصاد جهانی است، در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد: اقتصاد فضاپایه طی 10سال گذشته 139درصد رشد داشته و پیش‌بینی می‌شود همین روند تا 20سال آینده ادامه داشته باشد. او در گفت‌وگو با همشهری درباره تأثیر فناوری فضایی بر زندگی مردم عادی می‌گوید و اینکه آزادسازی داده‌های فضایی با چه مکانیسمی صورت خواهد گرفت.
200 گیگابایت عکس در روز
هم‌اکنون داده‌های فضایی با دقت قابل توجه، از 10ماهواره دریافت شده و برای پردازش به‌دست متخصصان ایرانی می‌رسد. این عکس‌ها روزانه 200گیگابایت حجم دارند و قرار است دقت‌شان در آینده بالاتر نیز برود. مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران در این‌باره می‌گوید: «مناقصه‌ای برگزار کرده‌ایم تا داده‌هایی با دقت یک متر نیز خریداری شود که امیدواریم به نتیجه برسد.»
آزادسازی API فضایی به نفع استارتاپ‌ها
آزادسازی بایگانی 40ساله داده‌ها یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که در آینده نزدیک به‌طور رسمی رخ‌می‌دهد و می‌تواند باعث توسعه بخش‌های مهمی از بازیگران فعال در حوزه اقتصاد فضاپایه ازجمله استارتاپ‌ها شود. اینطور که مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران می‌گوید: «داده‌های مشابه در کشورهای پیشرفته در اختیار شرکت‌های مشاوره قرار می‌گیرد که می‌توانند این اطلاعات را به‌صورت داده‌های قابل فهم برای مردم عادی در‌بیاورند. این داده‌ها عموما در مواردی مثل پایش محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شرکت‌ها بخشی از افزایش بهره‌وری زمین زراعی را به‌عنوان درآمد خود برمی‌دارند.» این اطلاعات در داخل ایران هم وجود دارد و اینطور که براری می‌گوید، «تا اوایل سال آینده این داده‌ها به‌صورت API و به‌طور رایگان در اختیار کسب‌‌وکارها قرار می‌گیرد تا بتوانند با استفاده از آن بخشی از اقتصاد فضاپایه را شکل بدهند.» او این بخش را در کشور ما بسیار درآمدزا دانست و تأکید کرد: «فرض کنید به واسطه این فناوری، در هر هکتار 100هزار تومان افزایش درآمد داشته باشیم. اگر فقط 20درصد از این مبلغ به شرکت مشاور اختلال داده شود، درآمد قابل توجهی خواهد بود. با توجه به اینکه ما هم‌اکنون 16میلیون هکتار زمین قابل کشت در کشور داریم، می‌توان گفت درآمدزایی بزرگی در این حوزه صورت خواهد گرفت.»
عضویت ایران در «کوپوس»
روز گذشته اعلام شد که ایران برای اولین‌بار توسط گروه77 به‌عنوان هماهنگ‌کننده موضوعات فضایی در کمیته «استفاده صلح‌آمیز از فضا» سازمان ملل متحد (کوپوس) انتخاب شده است. این گروه با هدف تقویت منافع اقتصادی جمعی کشورهای عضو و ایجاد ظرفیتی برای گفت‌وگو با حضور 77کشور در سال 1964 تشکیل شد و براساس اطلاعات پایگاه اطلاع‌رسانی این گروه، از نوامبر 2013مشتمل بر 134عضو به علاوه چین بوده است. مقر آن در نیویورک قرار دارد، فلسطین ریاست دوره را برعهده دارد و ایران نیز عضو این گروه است. کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضا یا کوپوس نیز در سال 1959و کمی بعد از پرتاب ماهواره روسی اسپوتنیک تاسیس شد. این کمیته از ابتدا به‌عنوان واحدی تخصصی در دبیرخانه سازمان ملل متحد و براساس قطعنامه 1479مجمع عمومی در 13دسامبر 1958 تشکیل شد. هدف از تاسیس این کمیته، بازبینی و بررسی محدوده همکاری‌های بین‌المللی در استفاده صلح‌آمیز از فضا، طراحی برنامه‌ها در این زمینه و تشویق انجام تحقیقات مستمر، همچنین اطلاع‌رسانی در زمینه موضوعات فضایی و بررسی و ارائه راه‌حل برای مشکلات حقوقی ناشی از تحقیقات و کشف‌ها در فضاست.
داستان کشف مزرعه خشخاش
شناسایی زمینی به وسعت 70هکتار که در آن خشخاش کشت می‌شود، یکی از کشفیات مهمی است که اخیرا به واسطه فناوری فضایی و داده‌های ماهواره‌ای اتفاق افتاد. علی صادقی، سرپرست معاونت توسعه کاربرد و خدمات فضایی سازمان فضایی ایران در گفت‌وگو با همشهری، در این باره می‌گوید که چطور می‌توان از چند‌صد‌کیلومتری زمین خشخاش‌های ریز روی زمین را با دقت شناسایی کرد. او می‌گوید: «هر پدیده زمینی نور تابیده شده را به شکل، رنگ و با طیف خاصی بازتاب می‌دهد که به نوعی اثرانگشت آن محسوب می‌شود. ما با استفاده از طیف نوری که از هر برگ به‌دست می‌آید، همزمان با بررسی شکل هندسی و ابعاد آن می‌توانیم ویژگی پدیده‌ها را از یکدیگر تفکیک کنیم. ضمن اینکه با استفاده از تقویم زراعی می‌توانیم با اطمینان بیشتری بگوییم هر عکس دقیقا چه پدیده‌ای را روی زمین نشان می‌دهد.»
شمارش معکوس برای پرتاب «دوستی»
ماهواره‌های آینده ایران در گروه‌های مختلفی طبقه‌بندی شده و در آینده نزدیک به فضا پرتاب خواهند شد. ماهواره دوستی که قرار است در آینده نزدیک به فضا پرتاب شود، در مدار حدود 300کیلومتری زمین قرار خواهد گرفت و هدف از پرتاب آن توسعه و دستیابی به فناوری‌هایی است که برای اولین‌بار در ماهواره‌های بومی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعد از آن، نوبت ناهید1 است که هم‌اکنون در مرحله تست سازگاری با پرتابگر قرار دارد. ظفر، پارس1 و ناهید2 ماهواره‌های بعدی ایران هستند که مرتضی براری امیدوار است تا سال آینده تکمیل شوند. مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران درباره انواع ماهواره‌هایی که ایران توانایی ساخت و پرتاب آنها را دارد، به همشهری این توضیحات را ارائه داد:
ماهواره‌های سنجشی: این ماهواره‌ها در مدار بالای 500کیلومتر زمین قرار خواهند گرفت و کارشان سنجش وضعیت زمین از راه دور است. «پیام» که پیش‌تر برای پرتاب آن تلاش شده بود، جزو همین ماهواره‌های سنجشی بود. ظفر، پارس1 و پارس2 ماهواره‌های سنجشی بعدی ایران هستند.
ماهواره‌های مخابراتی: این ماهواره‌ها در مدار 36هزار کیلومتری زمین قرار می‌گیرند و در یک مکان ثابت نسبت به زمین گردش می‌کنند. این ماهواره‌ها برای پخش تلویزیون‌های ماهواره‌ای، تبادل اطلاعات بانکی و... استفاده می‌شوند. ناهید1 و ناهید2 ماهواره‌های مخابراتی ایران خواهند بود.
فناوری فضایی؛ کلید پیشرفت کشور
فناوری فضایی از راه‌های گوناگونی می‌تواند باعث رونق و پیشرفت کشورها شود. این بخشی از فواید مهم فناوری فضایی است:
برای رونق کشاورزی
با استفاده از عکس‌های ماهواره‌ای وضعیت رطوبت زمین، نوع محصولات و وضعیت آب و هوا کاملا پایش می‌شود. در نتیجه می‌توان به کشاورز گفت که با توجه به میزان غلظت آب در خاک، چه زمانی برای آبیاری مناسب‌تر است. با این عکس‌ها می‌توان بخش‌هایی از زمین کشاورزی یا باغ را که آفت‌زده هستند، شناسایی کرد و در نتیجه، فقط جاهایی را سمپاشی کرد که واقعا به این کار نیاز دارند.
برای حفاظت از محیط‌زیست
از طریق عکس‌های هوایی می‌توان منشأ تولید گردوغبار یا ریزگردها را در داخل یا خارج کشور بررسی کرد و راه‌حل بهتری برای مدیریت این مشکل پیدا کرد. ضمن اینکه منابع سطحی آب، حوضچه‌های آبریز و... نیز قابل شناسایی و بررسی هستند.
