معمای‌آیت الله

در دوران 40ساله انقلاب یکی از عجیب‌ترین اتفاقات در انتخابات سال 92رخ داد؛ صلاحیت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس 3دوره مجلس شورای اسلامی، رئیس‌جمهور 2دوره انقلاب، رئیس مجلس خبرگان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی احراز نشد

مقدمه ای برای انصراف آیت الله 

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیمه‌دوم سال91و تقریبا 8‌ماه پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92با اجرای حکم فرزند دخترش فائزه هاشمی و دستگیری فرزند پسرش مهدی هاشمی مواجه شده بود. مهدی هاشمی که بعد از انتخابات سال 88برای سرکشی به واحدهای بین‌المللی دانشگاه آزاد و اتمام تحصیلات خود از کشور خارج شده بود، مهرماه سال 91به کشور برگشت و در بدو ورود در فرودگاه دستگیر شد. پس از ارسال پرونده به دادگاه، ناصر سراج به‌عنوان قاضی پرونده، 15اردیبهشت سال 92را برای برگزاری جلسه محاکمه متهم تعیین کرد.  مهرماه سال 91حکم 6‌ماه زندان فائزه هاشمی هم اجرا شد. جرم وی فعالیت تبلیغی علیه نظام اعلام شده بود. پرونده اتهامی فائزه هاشمی به مصاحبه با سایت روز آنلاین ارتباط داشت. او در این مصاحبه مدعی شده بود که با «اراذل و اوباشی که به نام اسلام، انقلاب و ارزش‌ها» دیگران را هدف حمله قرار می‌دهند برخورد نمی‌شود. مصاحبه، بعد از جریان فحاشی رکیک سعید تاجیک در شهرری به او، انجام و حکم، 13دی‌ماه سال90 صادر شده بود. غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضاییه فروردین سال91 گفته بود که «حکم قطعی درباره آن صادر شده که ان‌شاءالله اجرا خواهد شد.» در نهایت مهرماه سال 91حکم اجرا شد.

ثبت نام آیت‌الله

شاید در تاریخ 40ساله نظام جمهوری اسلامی کسی را نتوان یافت که مثل آیت‌الله هاشمی رفسنجانی خود را در معرض رأی مردم قرار داده باشد. او در طول حیات خود در تمام انتخاباتی که در جمهوری اسلامی برگزار شد یا بازیگر بود یا بازیگردان. در انتخابات مجلس اول تا سوم و مجلس ششم شرکت کرده بود، در انتخابات ریاست‌جمهوری پنجم و ششم، نهم و یازدهم نامزد شده بود و در انتخابات خبرگان در همه ادوار حضور داشت. با چنین سابقه‌ای او در 79سالگی در آخرین روز ثبت‌نام‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92حضور پیدا کرد. تیم محمود احمدی‌نژاد که اسفندیار رحیم مشایی را برای نامزدی در انتخابات برگزیده بودند تا آخرین لحظه صبر کردند که همزمان با حضور آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در وزارت کشور حاضر شوند؛ چه آنکه محمود احمدی‌نژاد در 2 دوره 84و 88توانسته بود از نام آیت‌الله هاشمی برای خود رأی دست و پا کند و این بار هم طرح مشابهی را داشتند. غلامعلی رجایی، از نزدیکان هاشمی رفسنجانی درباره تصمیم آیت‌الله برای ثبت‌نام می‌گوید: «ساعت ۱۶:۳۰ آخرین روز ثبت‌نام، ۳ نفر از مشاوران هاشمی به دفترش آمدند و در ملاقات با وی اظهار کردند شب گذشته درخواستی به دفتر رهبری داده‌اند و هنوز منتظر جواب از جانب آنها هستند. ساعت ۱۷:۳۰ ایشان (هاشمی) از دفتر بیرون آمدند و اعلام کردند به سمت وزارت کشور حرکت می‌کنیم. درست ۵ دقیقه به پایان مهلت ثبت‌نام مانده بود که به وزارت کشور وارد شدیم».

وب‌سایت آیت‌الله رفسنجانی در بخش تاریخ‌نگار درباره تصمیم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برای ثبت‌نام در انتخابات اینگونه نوشته است: «21اردیبهشت 1392اکبر هاشمی به‌دلیل درخواست‌های متعدد مردم و برخی علما و سیاسیون که از او برای ثبت نام در انتخابات ریاست‌جمهوری  دعوت شد، سرانجام تصمیم به ثبت‌نام گرفت و بعد از ثبت‌نام هم از انصراف‌دادن حسن روحانی جلوگیری کرد. 2پیغام از سوی شورای نگهبان توسط حسن روحانی و علی لاریجانی به او رسید که از انتخابات انصراف بدهد اما حاضر نشد انصراف بدهد و گفت درصورت رد صلاحیت اعتراض نمی‌کند».

حسن روحانی، علی اکبر ولایتی، سعید جلیلی، محسن رضایی، سیدمحمد غرضی، محمدباقر قالیباف، غلا معلی حداد عادل و محمد رضا عارف نامزدهایی بودند که در انتخابات 92تأیید صلاحیت شدند.

رد صلاحیت

هاشمی مطابق وعده‌اش به رد‌صلاحیت اعتراض نکرد و رد‌صلاحیت را دلیلی بر رفع‌شدن مسئولیت از خودش و باعث رضایت خویش دانست. او در دیدار اعضای ستادهای انتخاباتی‌اش با اشاره به وضعیت ایجاد شده و ردصلاحیتش توسط شورای نگهبان گفت: «از همه مردم می‌خواهم که مأیوس نشوند. امید خود را حفظ کنند و نگذارند یأس و ناامیدی به آنها غلبه کند. روزی می‌رسد که باز فرصتی فراهم شود تا افراد دیگری بیایند و کاری که لازم است را انجام دهند». دلیل رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی کهولت سن اعلام شد. علی مطهری که رئیس ستاد اصولگرایان حامی هاشمی بود در واکنش به این دلیل شورای نگهبان برای ردصلاحیت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گفت: «ببینید، درباره ردصلاحیت آقای هاشمی2 دلیل آورده‌اند که هر دو باطل است؛ یکی ناتوانی جسمی و دوم نقش داشتن در فتنه سال 88». مطهری ادامه داد: «بنده پیشنهاد می‌کنم برای ارزیابی توان جسمی آقای هاشمی، یک مسابقه دوی صدمتر بین ایشان و آقای جلیلی و یک مسابقه کشتی بین آقای هاشمی و آقای حداد برگزار کنند».

نقش وزیر اطلاعات دولت احمدی‌نژاد

مجید انصاری از فعالان ستاد هاشمی در سخنانی گفته بود اکبر هاشمی رفسنجانی با ۵۷درصد رأی قطعی و ۱5–۱0درصد رأی احتمالی، برنده قطعی انتخابات در دور اول بوده‌ و همین دلیل ردصلاحیت او بوده‌ است. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی 2سال بعد از ردصلاحیتش می‌گوید: «آقای مصلحی، وزیر وقت اطلاعات با معاونانش به آنجا (شورای نگهبان) رفته بودند. آیین‌نامه آنها اجازه نمی‌دهد که در بحث‌های انتخاباتی کسی از خارج باشد. با حضور مصلحی مخالفت شده بود که نباید او باشد. خیلی اصرار شده بود که گفتند پس معاونان نباشند و خود مصلحی باشد. یکی از اعضای خبرگان به من خبر داد که مصلحی در جلسه آنها گفته که ما صبح و ظهر و شب به‌طور مرتب آرای آقای هاشمی را رصد می‌کنیم که ساعت به ساعت بالا می‌رود و الان به 70درصد رسیده است و در این چند روز تا انتخابات اگر همینطور بالا برود، ایشان از 90درصد بالاتر می‌رود و ما مصلحت نمی‌دانیم. چون اگر ایشان بیاید، همه رشته‌های دوره‌های ما را پنبه می‌کند».

حضور مصلحی در جلسات شورای نگهبان تأیید می‌شود اما عباسعلی کدخدایی در دی‌ماه سال 97در یک گفت‌وگو درباره نقش مصلحی در مجاب‌کردن اعضای شورای نگهبان برای رد‌صلاحیت هاشمی رفسنجانی می‌گوید: «من هم این مطالب را شنیدم. خیلی ساده‌انگارانه است که فرض کنیم مقامی به شورای نگهبان می‌آید و می‌گوید ایشان رأی می‌آورد و شورای نگهبان هم او را ردصلاحیت کند.»

فائزه هاشمی، دختر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اظهارات کدخدایی را بازی با لغات دانسته و گفته بود: «یک تناقض در صحبت‌های آقای کدخدایی وجود دارد، به‌نحوی که ایشان می‌گوید معمولاً وزرای اطلاعات از گذشته به شورای نگهبان می‌آمدند و این یک رسم بوده که از گذشته وجود داشته و تنها مختص به آقای هاشمی نبوده، اما در توضیح خود اشاره می‌کند که در گذشته کارشناسان وزارت اطلاعات می‌آمدند و در مورد کاندیداها یا مسائل دیگر صحبت می‌کردند ولی این بار وزیر آمده و درباره مسائل کلان کشور حرف زده است.» با این تفاسیر می‌توان گفت معمای رد صلاحیت هاشمی در انتخابات 92 هنوز حل نشده باقی مانده است.