اثرگذاری اخبار بر تحولات تاریخی

فرامرز قره‌باغی /نویسنده و روزنامه‌نگار


به جز 2 گروه حرفه‌ای دنبال‌کننده اخبار، یعنی کسانی که حرفه آنها به دلیل اشتغال در مطبوعات و نظایر آن با خبر مربوط است و کسانی که فعالیت و حرفه‌ آنها از تحولات متأثر است، خبر مخاطبان دیگری هم دارد؛ گروه سومی که از خبر آگاهی کسب می‌کنند و برآیند واکنش‌های آنها تحولات مهم را پی می‌ریزد. این گروه فاقد تعریف هستند و اگر درصدد ارائه تعریفی برای آنها باشیم، چنین تعریفی مبهم و ناروشن خواهد بود. دلایل شخصی، علایق و گرایش‌های آنها عامل مهم پیوندشان با اخبار است. در کشور ما با شکل‌گیری مطبوعات و ورود رسانه‌های جدید این لایه اجتماعی نازک شکل گرفت و به تدریج بر ضخامت آن افزوده شد. در دوران پیش از مشروطه، تحولات سیاسی و اجتماعی ناشی از هر عاملی، جز این دسته بود. اما در دوره مشروطه وجود این لایه به عنوان عاملی تأثیرگذار با رشد آگاهی‌ها تأسیس عدالتخانه را به عنوان یک مطالبه ملی مطرح کرد. بسط و رشد همین قشر اجتماعی در مخالفت با قرارداد وثوق‌الدوله، واکنش به اشغال و آزادسازی آذربایجان، تلاش برای ملی‌شدن صنعت نفت و مخالفت با روند سیاسی در دوره پهلوی دوم نقش فراگیر و گاه عمده‌‌ای بر عهده گرفت.
این دسته مرتبط با خبر همچنان در همه جوامع تأثیرگذار است و در جامعه ما نیز با انتشار هر خبری شاهد واکنش آن هستیم؛ از جمله مسائل زیست‌محیطی، کم‌آبی دریاچه ارومیه و تالاب گاوخونی، اختلاس 3 هزار میلیاردی و... . 
با نشت هر اطلاعاتی و کسب هر اخباری- موثق یا غیرموثق- این اخبار توسط این عده در فضای مجازی به اشتراک گذاشته می‌شود و چه بسا صحت داشتن یا نداشتن خبر در جریان مبادله آن مکشوف شود. به هر روی گرچه نمی‌توان انتظار آموزش‌های کلاسیک و مدون برای این قشر را که درواقع ممکن هم نیست، داشت اما آشنایی آنها با مفاهیم و ضرورت‌های خبری دست‌کم این حسن را دارد که از شیوع شایعه در جامعه تا حد زیادی می‌کاهد.