سرمای جانسوز به‌خاطر گرمای زمین

«اگر لاله گوش‌تان یخ زد و افتاد آن را در دهان‌تان بگذارید و به اورژانس مراجعه کنید!»؛ این پیام رادیویی به‌نظر عجیب برای ما این روزها در برخی از مناطق آمریکا که دمایی چندین درجه سردتر حتی از قطب جنوب را تحمل می‌کند خیلی عادی است. موج بی‌سابقه سرما در شمال و شرق آمریکا باعث شده در مناطقی مردم دمای هوا را تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد زیر صفر حس کنند و زندگی به‌طور کامل در این مناطق مختل شود. حداقل ۲۱ نفر به‌خاطر این موج سرما تاکنون کشته شده‌اند و عده بسیار دیگری درگیر این بحران همه‌جانبه هستند. این کوران یا گردباد قطبی زندگی حدود ۲۵۰ میلیون آمریکایی را طی 2 روز گذشته مختل کرده است.
موج سرما تاکنون باعث شده حدود ۶هزار پرواز لغو یا با تأخیر انجام شود و در برخی مناطق آمریکا برای آنکه قطارها بتوانند حرکت کنند به دستور مقام‌ها ریل‌های قطار برای جلوگیری از یخ زدن به آتش کشیده شده‌اند. بیش از ۹۰میلیون آمریکایی، حدود یک‌سوم جمعیت آمریکا، روز پنجشنبه (۳۱ ژانویه) را با دمای هوای ۱۷ درجه زیر صفر گذراندند.

کمترین میزان دما در پنجشنبه شب متعلق به ایالت مینه‌سوتا با دمای ۴۳ درجه زیر صفر بود؛ البته باید توجه داشت دمای اندازه‌گیری شده با آن سرمایی که به‌خاطر وزش باد حس می‌شود تفاوت دارد و دمای حس شده در مناطقی تا بیشتر از ۵۰ درجه زیر صفر بوده است. هر چند شاید افرادی مانند ترامپ که خیلی با منطق و دانش سر و کاری ندارند این سرما را دلیلی بر نقض گرمایش زمین توصیف کنند اما دانشمندان جهان می‌دانند که همه‌‌چیز زیر سر پدیده‌ای به نام «گرداب قطبی» است که عامل اصلی آن گرم شدن بیش از اندازه زمین است.



مکث
تفکرات ساده لوحانه


درحالی‌که آمریکایی‌ها از سرمای بی‌سابقه استخوان‌شان هم در حال یخ زدن است در سوی دیگر دنیا استرالیایی‌ها گرم‌ترین ‌ماه ژانویه تاریخ خود را ثبت کرده‌اند. به گزارش بی‌بی‌سی، برای نخستین‌بار میانگین دما در ژانویه امسال استرالیا ۳۰ درجه سانتی‌گراد بوده است. سرمای استخوان‌سوز و گرمای جانکاه نشان می‌دهد که اوضاع جهان دیگر درست نیست. قدیمی‌تر‌ها شاید بیشتر یادشان بیاید که سال‌ها قبل در فصل سرما به‌تدریج هوا سردتر می‌شد تا به چله زمستان برسد و تابستان‌ها کم‌کم گرما آن قدر بیشتر می‌شد تا دمای خرماپزان حس شود. وقتی از تغییرات اقلیمی یا گرمایش جهانی حرف زده می‌شود خیلی‌ها مثل دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تصور می‌کنند که قرار است همه‌جا گرم‌تر باشد. گرم‌تر شدن هوا اما تنها بخشی از تغییرات اقلیمی است که روی دیگرش موج‌های شدید و ناگهانی سرماست که زندگی خیلی‌ها را فلج می‌کند. ترامپ با همین تصور غیرعلمی و ساده‌لوحانه در توییتر خود نوشت: در مناطق زیبا، دمای بادهای سوزان به 60درجه زیر صفر می‌رسد که سردترین نقاط جهان است. در روزهای آینده این سرما شدیدتر هم می‌شود. مردم چند دقیقه هم نمی‌توانند در بیرون دوام بیاورند. چه بلایی بر سر گرمایش جهانی آمده است؟ لطفا زود بیا، به تو نیاز داریم.



 هر چند افزایش دمای زمین باعث شده در بسیاری از نقاط جهان دما در زمستان نیز بالاتر رود و بارش برف کمتر شود اما شاهد زمستان‌های سختی نیز هستیم که متاثر از تغییرات آب و هوایی و پدیده‌های مرتبط با آن است.

   گردباد قطبی (Polar Vortex) عامل سرمای بی‌سابقه این روزهای آمریکا شناخته می‌شود. این پدیده به توده‌ بسیار بزرگی از هوای بسیار سرد اطلاق می‌شود که در طول زمستان در مناطق قطبی پدید می‌آید. در واقع هر گرداب قطبی یک منطقه با فشار کم در مقیاس بزرگ است که در دو قطب شمال و جنوب چرخش کرده و توده‌های بزرگ هوای سرد و متراکم را با خود جابه‌جا می‌کند. تغییرات آب و هوایی گردبادهای قطبی را تحت‌تأثیر قرار داده و باعث  ایجاد توده‌های هوای سرد در مناطق دیگر شده است.

   نوسان جریان‌ جتی (Jet Stream) به بادهای نسبتا قوی متمرکز در یک تونل باریک در جو پیرامون شمالگان گفته می‌شود. وقوع جریان‌ جتی در زمستان در مناطق نزدیک به قطب شمال و جنوب باعث می‌شود که افت شدید دمایی در این مناطق به وقوع پیوسته و در نتیجه زمستان‎های سرد و طولانی به‌وجود آیند. به خاطر گرمایش زمین مسیر جریان جتی نوسان پیدا کرده و سرمای شدید قطب را به مناطقی در جنوب هدایت می‌کند. 

   اِل‌نینو (El Niño) نوعی رخداد اقلیمی کلان است که در اثر رها شدن انرژی انباشته شده آب‌های اقیانوس آرام به وقوع می‌پیوندد. نوسان در اِل‌نینو سبب می‌شود که چرخه‌های دمای بالا و پایین در مناطق مجاور اقیانوس آرام ایجاد گردد. میانگین دمای آب و هوای منطقه اقیانوس آرام تحت‌تأثیر گرم شدن کره زمین دستخوش تغییرات چشمگیری شده است. این تغییرات سبب افزایش بارش برف و باران در برخی مناطق و خشکسالی در مناطق دیگر را رقم زده است. 

متهم: گرمایش زمین

در فارسی برای Polar Vortex نام‌های مختلفی از گردباد و کوران قطبی تا گردونه و تاوه قطبی انتخاب شده است. به‌طور متوسط این پدیده ۲مرکز دارد؛ یکی در نزدیکی جزیره بافین در شمال کانادا و دیگری روی شمال‌شرق سیبری. تغییرات آب و هوایی گردبادهای قطبی را نیز تحت‌تأثیر قرار داده و به ایجاد توده‌های هوای سرد که زمستان‌های سخت را ایجاد می‌کنند، منجر شده‌است. میانگین دمای هوای کره زمین از سال ۱۸۸۰ تا سال ۲۰۱۵ تقریبا 2درجه بیشتر شده است. این 2 درجه اما اگر فکری به حالش نشود می‌تواند زمین را نابود کند و باعث آوارگی میلیون‌ها نفر شود.  این بحران آن‌قدر جدی است که به گفته دانشمندان چالشی مانند بحران پناهجویان جنگ در مقابل آن یک شوخی به‌حساب می‌آید.