روزگار سیاه قیر

وزیر راه و شهر‌سازی‌ از بروز فساد در توزیع و فروش قیر خبر داد و گفت: در چند سال گذشته 60هزار تن قیر به این وزارتخانه تخصیص داده شد که همه آنها فقط به 3 پیمانکار اختصاص یافته و این نشان می‌دهد فسادی در کار بوده است.

به‌گزارش همشهری، بازار قیر این روز‌ها سیاه‌تر از روز‌های دیگر است و بخش عمده آن به سیاستگذاری‌های دوره‌های قبلی وزارت صنعت بازمی‌گردد. این سیاستگذاری‌ها منجر شده است که بورس کالا که روزگاری نه چندان دور به مرجع قیمت‌گذاری جهانی قیر تبدیل شده بود اکنون به‌دلیل فسادی که در میان دلالان این بخش به‌وجود آمده اعتبارش را از دست بدهد چون نام ایران در بازار‌های جهانی خدشه‌دار شده و ایران را با نام متقلب می‌شناسند. قیر ماده‌ای گرانقیمت در همه جای دنیاست و ایران بزرگ‌ترین تولید‌کننده و صادر‌کننده قیر خاورمیانه است با این حال تقلب‌های دلالان قیر باعث شده  سهم ایران در بازار‌های جهانی به‌شدت کاهش یابد چراکه قیر ایران دیگر کیفیت سابق را ندارد. این به این دلیل است که فروشنده‌های متقلب برای سود بیشتر با ترکیب مواد مختلف کیفیت آن را از بین برده‌اند. حتی برخی فروشندگان از طریق صادرات قیر به پاکستان و تجزیه دوباره آن موادی را به محصول نهایی اضافه می‌کنند که به کل کیفیت آن را از بین می‌برد.

این موضوع منجر شده به از دست رفتن اعتبار قیر ایران و در نتیجه کاهش سهم ایران در بازارهای جهانی به‌طوری که هم‌اکنون سهم ایران از بازار‌های جهانی به کمتر از 10درصد و در بازار‌های آسیایی به زیر 20درصد رسیده است. در ایران 7 شرکت کار تولید و صادرات قیر را انجام می‌دهند که شرکت‌های نفت جی و پاسارگاد از مهم‌ترین آنها هستند. این شرکت‌ها به‌دلیل کیفیت بالای محصولات‌شان از اعتبار زیادی برخوردارند اما سود سرشار فروش این قیر مرغوب باعث شده پای دلالان زیادی به بازار فروش قیر باز شود.

امیرحسین آریا، معاون فنی و مهندسی شرکت نفت پاسارگاد ایران می‌گوید: صادرات هر تن قیر 350دلار ارزآوری برای کشور دارد. به‌گفته او، شرکت نفت پاسارگاد سالانه 5/3میلیون تن قیر تولید می‌کند که یک و نیم میلیون تن آن در داخل کشور مصرف و 2میلیون تن دیگر نیز به 30کشور آسیایی، اروپایی و آفریقایی صادر می‌شود.

با وجود چنین سود سرشاری ایران نتوانسته از فرصت‌هایش استفاده کند و اکنون به جای جاذبه در همه کشور‌ها دافعه ایجاد کرده است. این موضوع باعث شد روز گذشته صدای وزیر راه و شهر‌سازی‌ هم دربیاید و از بروز فساد در فروش قیر سخن بگوید. محمد اسلامی دیروز گفت: موضوع تخصیص قیر بسیار سؤال ‌برانگیز شده است زیرا در چند سال گذشته ۶۰ هزار تن قیر به وزارت راه و شهرسازی تخصیص ‌یافته با این‌حال طبق گزارش‌ها همه این میزان فقط به 3 پیمانکار داده شده و حواله قیرهای تحویلی نیز در حساب این پیمانکاران منظور نشده است. به‌نظر می‌رسد بخشی از مشکلاتی که وزیر راه از آنها پرده برداشته ناشی از نبود شفافیت در ساز‌و‌کار‌های صدور مجوز از سوی وزارتخانه‌های دولتی است. 

با این حال محمد شریعتمداری که مشکلات فروش قیر در زمان تصدی او در وزارت صنعت پیش آمده است ماجرا را سر و ته جلوه داده و عامل مشکلات کنونی قیر را بورس کالا ،که به‌دلیل شفافیت به اتاق شیشه‌ای معروف است، می‌داند. او که اکنون وزیر کار است حالا که ماجرا برملا شده به وزیر نفت نامه نوشته و خواستار خروج معاملات قیر از بورس کالا شده است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا انتقال معاملات قیر از اتاق شیشه‌ای منجر به شفافیت در معاملات قیر خواهد شد؟