
بازسازی «دربنهای» هرمزگان برای حفاظت از خرس سیاه بلوچی

زهرا رفیعی؛ روزنامهنگار
حمله خرس به انسان بسیار نادر اما خطرناک است. چند روز پیش در جیرفت، یک خرس سیاه بلوچی بهطور ناگهانی با دامداری روبهرو شد و به او آسیب زد. دامدار پس از بههوش آمدن خود را به روستا رساند و با کمک اهالی و امداد هوایی نجات یافت.
مرتضی آریانژاد، فعال محیطزیست و عکاس حیاتوحش، میگوید خرسهای سیاه روزها در غار میخوابند اما در هوای خنک در سایه درختان یا میان علفزارها استراحت میکنند. بیناییشان ضعیف اما بویاییشان فوقالعاده است و بهمحض احساس بوی انسان مسیرشان را عوض میکنند. با این حال اگر غافلگیر شوند، برای دفاع از خود حمله میکنند.
او درباره تعارض انسان و خرس در جنوب شرق ایران میگوید: در این تعارضها معمولا حیاتوحش بازنده است. شناخت رفتار خرس و آموزش جوامع محلی مهمترین راه جلوگیری از چنین حوادثی است. در این مناطق گاهی بر اثر آسیب به دام، واکنشهای انتقامی رخ میدهد چون قیمت دام بالاست. در استان هرمزگان صندوق ملی محیطزیست حتی یک ریال خسارت بابت تعارض با خرس پرداخت نکرده است و وقتی حمایتی نیست، ممکن است مردم خودشان اقدام کنند. آریانژاد درباره اقدامات مردمی برای حفظ زیستگاه خرس سیاه میگوید: در شهرستان رودان برای احیای زیستگاه خرس سیاه، سازههای سنتی «دربن» را بازسازی کردیم. «در» به معنی دره و «بَن» یعنی بستن؛ سازههای سنگیای که از گذشته با جمع شدن رسوبات پس از باران، امکان کاشت نخل را فراهم میکردند؛ منبع غذایی مردم و خرسها. با مهاجرت و سیلابها این سازهها تخریب شده بود. با کمک مردم و نذر طبیعت حدود ۲۰۰میلیون تومان جمع شد و 3سازه بازسازی شد. هر سازه بیش از 100میلیون تومان هزینه داشت اما با وجود وعده سازمان محیطزیست، هنوز بودجهای پرداخت نشده است. جامعه محلی داوطلبانه کار کرد و سیمان را روی کولش تا دل زیستگاه برد. زیستگاه چنان احیا شده که دوربینهای تلهای حضور دوباره خرسها و تنوع زیستی را باز هم ثبت کردهاند.