ادامه چالش بازگشت ارزهای صادراتی

برای چندمین بار در 2‌ماه گذشته بانک مرکزی با صادرکننده‌های ارزی جلسه‌ای برگزار کرد، اما این‌بار به‌جای لحن تهدید از تشویق استفاده کرد. تحلیلگران بر این باورند که با وجود تحریم‌ها چاره‌ای جز اعمال فشار برای بازگشت ارز صادراتی نیست.
به‌گزارش همشهری، دیروز جلسه هم‌اندیشی معاون ارزی بانک مرکزی با تولیدکنندگان و صادرکنندگان با محوریت بازگشت ارز حاصل از صادرات در بانک مرکزی برگزار شد. با توجه به وارد نشدن بخش زیادی از ارز حاصل از صادرات این چندمین جلسه مقامات دولت و بانک مرکزی در طول 2‌ماه گذشته برای متقاعد کردن صادرکننده‌ها برای تحویل ارز حاصل از صادراتشان است. آنطور که بانک مرکزی چندی پیش اعلام کرده بود صادرکنندگان عمده کانی‌های فلزی از ابتدای امسال تاکنون، ۳میلیارد یورو کالا صادر کرده‌اند، اما فقط 839میلیون یورو از این مقدار ارز را به کشور باز گردانده‌اند.
هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست چه مقدار ارز صادراتی به کشور باز نگشته، اما با توجه به لحن تند رئیس‌جمهور و همینطور محمود واعظی، رئیس ‌دفتر رئیس‌جمهور در چند‌ماه گذشته به‌نظر می‌رسد دولت مشکلات زیادی برای بازگشت ارز حاصل از صادرات داشته است. 
محمود واعظی یک ‌ماه پیش گفته بود: باید ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد بازگردد تا بتوانیم پاسخگوی نیازهای کشور باشیم. او با لحنی تند تأکید کرده بود: می‌توان با صادرکنندگانی که به مقررات اعلام شده عمل نمی‌کنند، برخورد قانونی انجام داد.
اکنون اما بعد از آن شاخ‌و‌شانه‌کشیدن‌ها لحن بانک مرکزی تغییر کرده، به‌طوری که روز گذشته غلامرضا پناهی، معاون ارزی بانک مرکزی با تأکید بر اینکه رویکرد بانک مرکزی در دوره اخیر تعامل با بخش خصوصی است، گفت: انتظار این است صادرکنندگان در زمینه برگشت ارز حاصل از صادرات فعال‌تر و با مسئولیت بیشتری عمل کنند؛ در مقابل بانک مرکزی نیز کاملا آمادگی همکاری و همراهی با صادرکنندگان به شرط تعاملی بودن و دوجانبه بودن همکاری‌ها برای پیشبرد اهداف مشترک به‌ویژه رونق اقتصادی را داراست.

چرا بازگشت ارز صادراتی مهم است
آمار‌ها نشان می‌هد در طول سال‌های آینده مقدار نیاز‌های ارزی با توجه به محدودیت‌های درآمدی و کاهش تولید افزایش می‌یابد؛ اگرچه آمار دقیقی در این‌باره در دست نیست، اما برخی برآورد‌ها نشان می‌دهد نیاز‌های ارزی برای اداره کشور سالانه به 50 تا 100میلیارد دلار خواهد رسید. به این ترتیب در شرایطی که اقتصاد ایران به‌دلیل اعمال تحریم‌ها در فروش نفت، فرآورده‌های نفتی و همینطور نقل و انتقال پول با مشکل مواجه شده است، حفظ و افزایش ذخایر ارزی از اهمیت زیادی برخوردار شده؛ به همین دلیل دولت و مقامات بانک مرکزی هر روز برای بازگشت ارز حاصل از صادرات بیشتر پافشاری می‌کنند. 
وحید شقاقی، استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی در این‌باره گفت: باید توجه داشت که در آینده اقتصاد ایران سالانه 70 تا 75میلیارد دلار برای واردات کالا و خدمات نیاز خواهد داشت که هم‌اکنون این رقم برای واردات رسمی تقریبا 50میلیارد دلار است؛ از همین رو درصورت فشار بر منابع ارزی و تزریق نشدن ارز صادرات غیرنفتی، کشور با مشکل روبه‌رو خواهد شد؛ به‌ویژه آنکه صادرات نفتی با چالش روبه‌رو بوده و تحریم‌ها طولانی شده که نتایج این اقدامات افزایش نرخ است.
او تأکید کرد: بانک مرکزی در 3‌ماه اخیر اقدامات مناسبی را انجام داده و تقریبا تمام تلاش خود را برای بهبود وضع بازار ارز صرف کرده؛ بنابراین تدابیر بانک مرکزی کاملا درست است اما نباید فراموش کرد بانک مرکزی یکی از ارکان تیم اقتصادی دولت است و عملکرد وزارتخانه‌های صنعت، جهاد کشاورزی، اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه مهم‌تر از بانک مرکزی است.
 با این حال همه اینها فقط یک بخش ماجراست و ماجرای جدی‌تر این است که صادرکننده‌ها هم در بازگشت ارز صادراتی مشکلات جدی همچون تفاوت قیمت بازار آزاد و سامانه نیما و نبود فرصت‌های کافی از زمان ثبت سفارش تا بازگشت ارز دارند. حتی به گفته فعالان بخش خصوصی امکان بازگشت ارز صادراتی به عراق و افغانستان که با ریال انجام می‌شود، وجود ندارد.
عباس آرگون، عضو هیأت‌رئیسه اتاق تهران در این‌باره معتقد است: اکنون به‌دلیل نبود ابزاری که فعال اقتصادی بتواند خود را از نوسان ارزی مصون نگه دارد، فعالان اقتصادی مکلف شده‌اند تعهدات ارزی خود را با نرخ‌های جدید بازپرداخت کنند و خسارت سنگینی را از این ناحیه متحمل می‌شوند. تسهیلاتی نیز که در قالب یوزانس یا فاینانس‌های بلندمدت بوده اکنون با مشکلاتی در بازپرداخت مواجه هستند.