روزهای پرتلاطم اقتصاد مطبوعات

علیرضا بختیاری| مدیر مسئول روزنامه دنیای اقتصاد
بازار کاغذ و صنعت کاغذ نیز به مانند سایر بازارها تحت‌تأثیر متغیر‌های کلان اقتصادی قرار دارد. طبیعی است که اگر تورم افزایش یابد و قیمت دلار نوسان داشته باشد این بازار نیز متلاطم خواهد شد. از آنجایی که بخش عمده‌ای از کاغذ موجود در بازار وارداتی است طبیعی است که نوسانات ارز روی تامین این کالای اساسی مطبوعات مؤثر باشد. به‌طور کلی کاغذ از اتفاقاتی که در حوزه کلان اقتصاد افتاده است، مستثنا نیست. اما دولت به‌دنبال سیاست‌های حمایتی خود از مطبوعات، کاغذ را در ردیف کالاهای اساسی قرار داد و به آن ارز 4200تومانی اختصاص داد. در نتیجه مشکلاتی که در تخصیص، حمل‌ونقل و گشایش تجارت کاغذ وجود دارد نیز کاملا طبیعی است.

دلایل بروز مشکلات مطبوعات در تامین کاغذ فقط محدود به موارد ذکر شده نمی‌شود به‌نظر می‌رسد یکی دیگر از دلایل بروز مشکلات این باشد که اصولا مطبوعات به مسئله «تامین کاغذ» به شکل طولانی مدت فکر نکرده‌اند. مطبوعات کمتر به انبار کردن کاغذ برای میان‌مدت و بلندمدت فکر کرده‌اند و انبارهایشان خالی است. در نتیجه بسیاری از مطبوعات به‌خصوص آنها که مصرف کاغذشان کم بود برای تامین کاغذ با تلاطم مواجه بودند. بعد از گشایش‌های ارزی که از سوی وزارت ارشاد برای مطبوعات رخ‌داد، بازار کاغذ با ثبات نسبی مواجه شد و افت و خیز بازار به آرامش نسبی رسید.

با وجود حمایت‌های دولتی، اکثر مطبوعات کشور از گران بودن کاغذ در رنج هستند. با همه این تفاسیر، قیمت کاغذ گران است. هم‌اکنون کاغذ زیر 5هزار تومان (برای هر کیلو) در بازار وجود ندارد ولی این رقم متناسب با تک فروشی‌ها نیست و به‌عبارت بهتر قیمت کاغذ نشریه بعضا بیشتر از آنچه به‌عنوان قیمت تمام‌شده محصول درج می‌شود، است. به‌طور مثال روزنامه همشهری در بعضی از روزها 400گرم است، ولی قیمت روی جلد نشریه در تهران هزار تومان است. یعنی قیمت کاغذ روزنامه حدود 2500تومان است. این بدان معناست که روزنامه همشهری حدود 50درصد به مشتری‌هایش در برخی از روزها تنها روی کاغذ سوبسید می‌دهد.

به لحاظ اقتصادی عدم‌تناسب قیمت کاغذ و فروش تک نسخه‌ای را مطبوعات نمی‌توانند در دراز مدت تحمل کنند. سایر رسانه‌های مکتوب نیز به همین نسبت دچار تلاطم هستند. مطبوعات باید از طرق مختلف چنین فاصله‌ای را جبران کنند. یک بخش از را‌ه‌ها مربوط به سوبسید‌های دولتی و ارز دولتی است که برای تامین کاغذ داده می‌شود. راه دیگر افزایش قیمت رسانه‌های مکتوب است. روزنامه دنیای اقتصاد راه‌حل ترکیبی را برای عبور از بحران پیش رو درنظر گرفته است. ما به‌عنوان رسانه‌ای که مصرف کاغذ بالایی داریم، نمی‌توانیم روزانه کاغذ خریداری کنیم.

در نتیجه به راه‌حل خرید ۶ماهه روی آورده‌ایم. از آنجا که سیاست وزارت ارشاد و شورای تنظیم کاغذ نیز بر واردات مستقل این کالا ا از سوی رسانه‌های پر تیراژ است، ما نیز چنین کرده‌ایم. اما برای حل مشکل کاغذ از تیراژ روزنامه کم نشده است و قیمت را افزایش نداده‌ایم. البته افزایش قیمت اگر به‌صورت یکپارچه و از سوی همه رسانه‌های مکتوب به‌خصوص مطبوعات دولتی و شبه دولتی باشد که سوبسید بالایی می‌دهند و توان رقابتی بالایی دارند می‌تواند بخشی از مشکلات اقتصادی مطبوعات را برطرف کند.