دهکده گیاهان دارویی در تعلیق

فاطمه راسخ| خراسان جنوبی ـ خبرنگار:


کارشناسان معتقدند در خراسان جنوبی تاکنون بیش از 1200 گونه گیاه دارویی شناسایی شده‌اند و این گیاهان شامل گیاهان خودرو، زراعی و باغی هستند. به علاوه بیش از 1300 گیاه خودرو هم در این استان وجود دارد که 60 درصد آنها پتانسیل تولید داروی گیاهی دارند اما به گفته برخی از متخصصان این حوزه از این قابلیت بهره‌برداری نمی‌شود. 

حال این سوال مطرح است که با وجود ظرفیتی بی‌نظیر از گیاهان دارویی در استان تا چه حد از صنعت کشت و تولید این گیاهان حمایت شده است تا در بازارهای خارج از استان به عنوان محصولی متمایز عرضه شود. 
همه اینها در حالی است که دهکده گیاهان دارویی استان که به گفته رئیس این دهکده قرار است در سال 99 به بهره‌برداری برسد، هنوز درگیر مشکلاتی است. 

«پویان» می‌گوید: پروسه اقتصادی تولید گیاهان دارویی و همچنین گونه‌های منحصربه‌فرد این گیاهان شناسایی شده است اما از آنجا که جهاد دانشگاهی شخصی حقیقی نیست و جنبه حقوقی دارد دولت فقط 20 درصد برای راه‌اندازی دهکده گیاهان دارویی به ما کمک می‌کند و این پروژه مشمول دریافت وام‌های گلخانه‌ای نیز نمی‌شود. 

وی با اشاره به این‌که در حال حاضر در این مجموعه 14 هکتاری آزمایشگاه و ساختمان‌ها ساخته و تجهیز شده است و حتی ردیف استخدامی برای جذب نیروهای بازاریابی گرفته شده و نیروهای بهره‌برداری و میکروب‌زدایی نیز جذب شده‌اند، می‌افزاید: همه مسئولان استانی طرح‌های مطرح‌شده را برای این پروژه قبول دارند اما به مرحله عملیاتی که می‌رسد پا پس می‌کشند. 

به گفته رئیس دهکده، قوانین در خراسان جنوبی به صورت جزیره‌ای اجرا می‌شود. این پروژه برای اجرای کامل به 10 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که فقط 2 میلیارد و 500 هزار تومان آن را جهاد دانشگاهی پایتخت تامین کرده و اعتبار استانی هنوز تامین نشده است. 


عبور از مرحله برندسازی

پویان همچنین ادامه می‌دهد: اگرچه از مرحله برندسازی گیاهان دارویی عبور کرده‌ایم اما تا زمانی که تحقیقات گیاهان دارویی کاربردی و تامین اعتبار نشود هنوز در این زمینه می‌لنگیم. برندسازی محصولاتی مانند گیاهان دارویی برای احساس هویت تولید‌کننده ضروری به نظر می‌رسد به همین دلیل برای یک باغبان در سیوجان برندی به نام سیوجو تعلق گرفته است. 

به گفته وی، با حضور برخی از مسئولان کشوری در اردیبهشت‌ سال آینده همایش ملی عناب برای برندسازی محصولات استراتژیک که از جنبه دارویی نیز حایز اهمیت هستند در استان بر گزار خواهد شد.  رئیس دهکده گیاهان دارویی با اشاره به عرضه، توزیع و تجویز گیاهان دارویی بدون تخصص در کل کشور نیز بیان می‌کند: هیچ پروتکل علمی‌ای در این زمینه وجود ندارد. عرضه و تجویز گیاهان دارویی نه فقط در خراسان جنوبی بلکه در ایران متولی خاصی تاکنون نداشته است. 

وی با گلایه از حضور افرادی بدون داشتن تخصص در زمینه عرضه و تجویز گیاهان دارویی در استان نیز می‌گوید: این افراد بدون داشتن تخصص در زمینه علم شیمی اقدام به عرضه و تجویز گیاهان دارویی و حتی مخلوط کردن آنها می‌کنند و حتی در برخی موارد تخصصشان در دیگر زمینه‌هاست. 

بنابراین معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی باید دوره‌های تخصصی و البته اجباری برای این افراد برگزار کند تا این مشکل حل شود. چنانچه فردی بدون تخصص اقدام به عرضه گیاهان دارویی کرد باید از طریق دانشگاه علوم پزشکی با وی برخورد شود. پویان در خصوص ورود سرمایه‌گذار به عرصه گیاهان دارویی استان معتقد است از آنجا که تاکنون فقط حرف بوده و عمل در کار نبوده، سرمایه‌گذاری ورود نکرده است. 


صادرات به استان‌های دیگر 

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان ‌جنوبی می‌گوید: در حال حاضر 385۰ هکتار از اراضی زراعی خراسان‌جنوبی زیرکشت گیاهان دارویی است. 

«عبدالرضا رضایی» با بیان این‌که حدود ۸۰۰ نوع گونه گیاه دارویی در عرصه‌های طبیعی و زراعی استان وجود دارد، اضافه می‌کند: از این تعداد ۱۵ گونه گیاه دارویی در استان جزو گونه‌های اولویت‌دار است که مهم‌ترین‌ آنها زیره، خاکشیر، اسطوخودوس، آنغوزه، زعفران، گل ختمی، موسیر، رازیانه، زنیان و خرفه است. وی با اشاره به این‌که در سال ۹۷ اعتباراتی برای گیاهان دارویی پیش‌بینی شده است، ادامه می‌دهد: ۹۰ میلیون تومان برای این موضوع در نظر گرفته شده که تاکنون ۵۰ میلیون تومان یارانه نهال و بذر گیاهان دارویی به کشاورزان استان پرداخته شده است. 

این مسئول در جهاد کشاورزی همچنین از شکل‌گیری ستاد گیاهان دارویی اطلاع می‌دهد و می‌گوید: استانداری، جهاد دانشگاهی، اداره استاندارد، دانشگاه علوم پزشکی، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در این ستاد عضو هستند. 
به گفته رضایی، در این ستاد مباحث مرتبط با گیاهان دارویی کارشناسی می‌شود و طرح‌های قابل اجرا و مباحث مربوط به توسعه کشت گیاهان دارویی، بازار فروش، تولید، فرآوری، بسته‌بندی و صادرات نیز بررسی خواهد شد. 

وی معتقد است خراسان ‌جنوبی با توجه به تنوع گونه‌های گیاهان دارویی سهمی در صادرات گیاهان دارویی به شکل مستقیم ندارد و این صادرات از استان‌های خراسان‌رضوی و تهران انجام می‌شود. 
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان ‌جنوبی دلایل این موضوع را نیز مشکلات گمرکی و جمع‌آوری به شکل متفرقه از مکان‌های مختلف می‌داند.


سفر حمایتی 

رئیس بنیاد ملی نخبگان خراسان جنوبی معتقد است با سفر معاون فناوری ریاست‌جمهوری به خراسان جنوبی در سال جاری حمایت‌ها از عرصه گیاهان دارویی و نخبگان در این زمینه جنبه عملیاتی به خود خواهد گرفت. «احمدی‌زاده» همچنین با تاکید بر اصل 44 قانون اساسی مبنی بر واگذاری پروژه‌ها از بخش دولتی به خصوصی معتقد است باید خراسان جنوبی به عنوان منطقه‌ای محروم شناخته و سپس قانون برای جذب سرمایه‌گذار وضع شود تا بتوان از پروژه‌های بزرگ در راستای گیاهان دارویی حمایت دولتی کرد. به گفته وی، به زودی در جشنواره‌ای که در خصوص گیاهان دارویی برگزار می‌شود از نقشه راه گیاهان دارویی که مجری آن دانشگاه بیرجند است رونمایی خواهد شد. 

رئیس بنیاد ملی نخبگان خراسان جنوبی در ادامه بیان می‌کند: در این نقشه راه 20 اولویت برای گیاهان دارویی و فعالیت‌های سرمایه‌گذار مشخص شده است. 

احمدی‌زاده که در گذشته عنوان کرده بود از 15آیتم در نظر گرفته شده برای گیاهان دارویی استان 11آیتم عملیاتی نشده است حالا از عملیاتی شدن 15آیتم به طور تقریبی صحبت می‌کند و می‌گوید: برای هر آیتم از 15 تا 60 میلیون تومان اعتبار در نظر گرفته شده است و طی یکی دو سال آینده همه طرح‌ها عملیاتی خواهند شد.

وی با اشاره به نرخ تمام‌شده برای حمل‌و‌نقل گیاهان دارویی به دیگر استان‌ها نیز توضیح می‌دهد: قیمت تمام‌شده حمل‌و‌نقل در شهرهای کوچک نسبت به شهرهای بزرگ بسیار بالاست و از طرفی شاید طرح‌های کوچک و عادی مطالعاتی مورد حمایت معاونت فناوری ریاست‌جمهوری قرار بگیرد اما از آنجا که طرح‌های بزرگ سرمایه زیادی می‌خواهد باید مصوبات مجلس و دولت را در این زمینه دریافت کرد. 

رئیس بنیاد ملی نخبگان خراسان جنوبی تاکید می‌کند: باید زنجیره کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی به طور کامل در استان شکل بگیرد تا بتوان برای برند‌سازی، صادرات و بازاریابی اقدام کرد اما متاسفانه این زنجیره به طور کامل هنوز شکل نگرفته است. از آنجا که معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری فقط به طرح‌های اولویت‌دار کمک می‌کند کامل شدن این زنجیره کمک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان را می‌طلبد.