گزارش
قبض‌های کاغذی چطور حذف می‌شوند؟
مقامات وزارت ارتباطات در گفت‌وگو با همشهری از نحوه حذف قبوض کاغذی و روند جایگزینی‌شان با فناوری‌های جدید گفته‌اند
پرداخت قبوض به‌زودی تمام‌الکترونیکی خواهد شد تا در هزینه چاپ و ارسال قبوض سنتی صرفه‌جویی شده و روند ارائه خدمات سرعت و دقت بیشتری بگیرد. هرچند بیشتر از یک دهه است که روش‌های الکترونیکی پرداخت قبض در ایران راه‌اندازی شده اما حالا اینطور که محمدجواد آذری‌جهرمی خبر داده، طبق دستور رئیس‌جمهور قرار است همه قبض‌ها الکترونیکی شوند. درباره اهمیت این موضوع و اینکه قرار است دقیقا با چه شیوه‌ای پرداخت قبوض الکترونیکی در کشور همه‌گیر شود، همشهری با رضا باقری‌اصل، عضو هیأت عامل سازمان فناوری اطلاعات گفت‌وگو کرده است.
می‌توانید قبض دیگران را پرداخت کنید
در سرویس‌های الکترونیکی شناسایی هویت فرد مهم است. در این مورد اما یکسان بودن هویت پرداخت‌کننده با صاحب قبض اهمیتی ندارد. باقری‌اصل در این‌باره به همشهری می‌گوید: «مهم این است که قبض به‌صورت الکترونیکی صادر شود اما اینکه چه‌کسی قبض را پرداخت می‌کند، مهم نیست. برای مثال مدیر یک ساختمان 10واحدی می‌تواند با در اختیار داشتن مشخصات قبض الکترونیکی بقیه همسایه‌ها قبض‌های عمومی ساختمان و قبض مربوط به هر یک از مشترکان را پرداخت کند؛ تکیه اصلی، الکترونیکی کردن قبض است نه پیچیده کردن پرداخت آن. شناسایی هویت و یکسان بودن آن مربوط به شرایط دیگری است.»
چگونگی پرداخت توسط مدیر ساختمان
در ساختمان‌های چندواحدی با تغییر مدیر ساختمان، مسئول پرداخت قبوض ساختمان هم تغییر می‌کند. در این روش، برای اینکه مسئول جدید بتواند قبوض ساختمان را پرداخت کند، باید شناسه‌های پرداخت در اختیار او قرار بگیرد. باقری‌اصل می‌گوید: «شخص با در اختیار داشتن شناسه قبض که درباره هر واحد ساختمانی یا مالک قبض در ایران یکتا و بدون تغییر است، می‌تواند قبوض را پرداخت کند. کاربری که قرار باشد این پرداخت‌ها را انجام بدهد، باید در یک اپ عضو شده باشد تا بتواند این‌کار را انجام بدهد و بعد از یک‌بار پرداخت به شیوه الکترونیکی، شناسه پرداخت مالک قبلی برایش در سیستم ذخیره می‌شود تا بتواند قبض را برای دفعات بعد نیز پرداخت کند.» اگر به هر دلیلی، قبض پرداخت نشده یا شناسه‌های قبض در اختیار مدیر جدید ساختمان قرار نگیرد، قبض اخطار به‌صورت کاغذی با پست ارسال خواهد شد.
قبض الکترونیکی اجباری نیست
برای شناسایی کسانی که توانایی دریافت و پرداخت قبض الکترونیکی را دارند، دولت یک راه‌حل درنظر گرفته است. با این حساب، در آغاز کار و به‌صورت یکباره قبض الکترونیکی برای شهروندان صادر نخواهد شد. رضا باقری‌اصل دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «وقتی مشترک 2 بار یا بیشتر قبضی را پرداخت کرده باشد، متوجه می‌شویم که او به سادگی به این سیستم دسترسی داشته و امکان پرداخت قبض الکترونیکی را دارد. پس ارسال قبض کاغذی برای او متوقف می‌شود و قبوض الکترونیکی به‌دست او می‌رسد.»
دریافت قبض کاغذی اجباری نیست. شناسایی افرادی که بخواهند قبض را به‌صورت الکترونیکی دریافت کنند نیز از طریق اپلیکیشن صورت می‌گیرد. با این حساب، اگر کسی تمایلی به دریافت قبض الکترونیکی نداشته باشد، برایش همچنان قبض کاغذی فرستاده خواهد شد. هرچند به گفته باقری‌اصل، هدف کلی این است که تعداد قابل‌توجهی از شهروندان قبض‌شان را از طریق سامانه‌های الکترونیکی پرداخت کنند. با این همه، انتظار می‌رود فعلا برنامه‌های تشویقی متعددی برای جذب شهروندان به این شیوه جدید برنامه‌ریزی شود.
حفظ حریم شخصی دریافت‌کننده قبض
اطلاعاتی که برای پرداخت‌کننده قبض نمایش داده می‌شود، یکی از چالش‌های جدی است که پرداخت‌کنندگان نسبت به آن ایرادهای جدی وارد می‌دارند و گاهی از غیرشفاف بودن قبض انتقاد دارند. رضا باقری‌اصل دراین‌باره می‌گوید: «اینکه هر سرویس‌دهنده‌ای چه جزئیاتی از قبض را در چه پلتفرمی و به چه افرادی نشان بدهد، موضوعی است که به‌خود سرویس‌دهنده برمی‌گردد. برای مثال در مورد قبوض تلفن ثابت و همراه، چون اطلاعات مربوط به تلفن و میزان استفاده از آنها می‌تواند به نوعی حریم شخصی افراد محسوب شود، اطلاعات جزئی تنها در اختیار خود فرد قرار می‌گیرد. اما اطلاعات مربوط به مصرف برق یا آب می‌تواند با جزئیات بیشتری در اختیار دیگران – مثلا مدیران ساختمان- نیز قرار بگیرد. تصمیم‌گیری دراین‌باره با خود سرویس‌دهنده و سازمان صادرکننده قبض است.»
حضور استارتاپ‌ها در فضای جدید
قرار است پرداخت قبوض در یک پلتفرم آنلاین که تعداد مشترکان بیشتری دارد و از طرف شهروندان به‌عنوان پرکاربردترین سامانه شناخته می‌شود، خدمات دریافت و پرداخت قبض الکترونیکی را ارائه کند. رضا باقری‌اصل دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «تأکیدمان بر این بوده که بخش غیردولتی وارد کار شود و تا حد امکان دولت از ارائه سرویس‌های مرتبط با این موضوع خودداری کند؛ به همین دلیل، استارتاپ‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عاملان این حوزه ورود خواهند کرد اما فعلا به‌نظر می‌رسد سامانه دولت همراه که بیش از 6میلیون و 600هزار عضو فعال دارد، امکان فعالیت در این حوزه را داشته باشد.»
