دیپلماسی
مخالفان وزیر خارجه بهانه جدیدی برای حمله به او دست‌وپا کرده‌اند
ظریف در کانون حمله مخالفان
اصغر صوفی/خبرنگار
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه این‌روزها کانون حملات مخالفان است. هر روز بهانه جدیدی برای حمله به وزیر امور خارجه از سوی جناح مخالف دولت پیدا می‌شود. پس از ماجرای صحبت‌های ظریف درباره وجود پولشویی در کشور که کار به طرح استیضاح ظریف در مجلس کشید، آنها با دقت و ظرافت بیشتری در سخنان ظریف برای یافتن بهانه‌ای جهت حمله به وی هستند. در جدیدترین نمونه این حملات، دیروز محمد حسین صفار هرندی در نماز جمعه و محمد جوادلاریجانی در برنامه دستخط، ظریف را نشانه گرفتند. جواد لاریجانی مدعی شده است این روزها فکر و ذکر ظریف بیش از مسائل خارجی متوجه مسائل داخلی است، گویا خود را برای انتخابات ریاست جمهوری آماده می‌کند. این ادعا در حالی مطرح شده است که ظریف اخیرا گفته بود به چه زبانی بگویم کارم سیاست خارجی است و دنبال 1400نیستم. تعهد محضری بدهم؟
سلسه حملات
طی هفته‌های گذشته برخی از سخنان ظریف در مصاحبه‌ها و مناسبت‌های مختلف دستاویزی برای هجمه علیه او شده است. آخرین دستاویز مخالفان به سخنان ظریف در گفت‌وگویش با روزنامه خراسان بازمی‌گردد؛ آنجا که گفت «... بحث‌های هسته‌ای، امنیتی و خارج شدن از شورای امنیت بحث‌های اصلی ما بود و اینکه کسی بگوید هدف برجام اقتصادی بود با واقعیات و خطوط قرمزی که برای ما ترسیم شده بود، نمی‌سازد.» پس از آن بود که روزنامه کیهان با اشاره به این جملات ظریف در ادبیاتی کم‌سابقه نوشت: «تصریح وقیحانه محمدجواد ظریف مبنی بر فریب اقتصادی مردم در برجام، سزاوار توبیخ وی و دیگر دولتمردان مسئول، در مجلس و دستگاه قضایی است.» حمله به ظریف به کیهان ختم نشد و به تریبون نمازجمعه تهران هم کشید؛ محمد‌حسین صفارهرندی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت احمدی‌نژاد روز گذشته در سخنان پیش از خطبه‌های نمازجمعه بدون اینکه نامی از ظریف ببرد، بارگذاری بر دوش مردم را محصول فهم نادرست از مسائل دانست و گفت: «این فهم نادرست بود که مربی و معلم برخی از مسئولان شد که به این نقطه رسیدیم و امروز در کمال تعجب شاهد این هستیم که آقایان می‌گویند قرار نبود مشکلات اقتصادی با برجام حل شود. این به نوعی رو در روی مردم ایستادن و تمسخر آنهاست.»
صفار هرندی ادامه داد: «در آن روز گفتید اگر می‌خواهید چرخ زندگی مردم بچرخد باید به سمت مذاکره برویم؛ امروز می‌گویید چرا شما کدخدای عالم را اینگونه قدر قدرت می‌بینید؟ این حرف را شما می‌زدید، مردم که این حرف را قبول نداشتند.» حمله به ظریف در حالی است که مضمون سخنان او بارها توسط معاونش عباس عراقچی مطرح شده بود اما با واکنش مشابه از سوی مخالفان برجام مواجه نشده بود. عراقچی در جایی گفته بود «از برجام توقع نبوده که اقتصاد ایران را شکوفا کند و تولید و فروش نفت را بالا ببرد.»
دلواپسان دنیا را در غرب می‌بینند
بررسی واکنش‌ها به دیگر سخنان ظریف طی هفته‌های گذشته حاکی از آن است که حملات به او به‌صورت هماهنگ شده و برنامه‌ریزی شده پیش برده می‌شود؛ وزیر خارجه اخیرا در سخنانی در کنگره حزب ندای ایرانیان از برخی دیدگاه‌ها نسبت به غرب انتقاد کرده و گفته بود: «مشکل ما این است کسانی که طرفدار تعامل با غرب هستند، تا کسانی که مخالف هستند و اسامی دیگری ازجمله دلواپسان و... را بر خود می‌گذارند، یک باور غلط دارند و آن، این است که دنیا را در غرب می‌بینند. آنها غرب را مرکز جهان می‌بینند و به همین دلیل خود را در مقابل غرب مـی‌بـیـنـنـد اما تحول عمده‌ای که اتفاق افتاده و ما باید آن را بشناسیم، این است که دنیای امروز ما دنیای پساغربی است... هر دوی آنها در این محور قرار دارند که غرب مرکز عالم است اما غرب مرکز عالم نیست.» سعید جلیلی، مسئول سابق مذاکرات هسته‌ای در سخنانی کنایه‌وار در اشاره به این اظهارات ظریف گفت:«خوشحال هستیم که می‌گویند غرب همه دنیا نیست پس کشور را معطل تصویب spv نکنید. اینکه غرب مرکز دنیا نیست یافته خوبی است البته ملت سال‌هاست به این نتیجه رسیده است. اگر اعتقاد دارید غرب مرکز عالم نیست، مترسک‌هایی که از غرب بلند کردید را زمین بگذارید.» عمده واکنش‌های رسانه‌ای به سخنان ظریف دایر بر این بود که او دلواپسان را متهم به این کرده که آنها غرب را مرکز جهان می‌دانند درحالی‌که ظریف خود همواره از سوی دلواپسان، متهم به غرب‌گرایی بوده است.
ظریف با علم سخن می‌گوید
طی هفته گذشته نیز اظهارات ظریف در گفت‌وگو با هفته‌نامه «لوپوئن» فرانسه درباره نابودی اسرائیل حملاتی را در داخل کشور متوجه او کرد؛ ظریف گفته بود «اسرائیل را سیاست‌‌هایش نابود می‌کند نه ایران.» او گفته بود که «جمهوری اسلامی هیچ وقت به‌دنبال درگیری با هیچ‌کس نبوده است.» او همچنین در پاسخ به سؤالی گفته بود «ما چه موقع گفتیم که اسرائیل را نابود می‌کنیم؟ فقط یک نفر را پیدا کنید و به ما نشان دهید که این حرف را زده باشد. هیچ‌کس چنین حرفی نزده است.»
واکنش‌ها به این بخش از سخنان ظریف بسیار تند و گزنده بود؛ حسن رحیم‌پورازغدی، عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در واکنش به این اظهارات وزیر خارجه، گفت: «اینکه می‌گویند امام نگفته اسرائیل باید از بین برود دروغ و تحریف سخنان امام است.» در همین زمینه، روزنامه کیهان در یادداشتی با عنوان «تحریف نکنید! نابودی اسرائیل سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران است» نوشت: «اظهارات آقای ظریف درباره موضع حضرت امام(ره)، توأم با بی‌دقتی و تحریف است، چه اینکه حضرت امام(ره) صراحتا فرمودند اسرائیل باید از صفحه روزگار محو شود.» کیهان نوشت که «ماهیت ، سوابق ، مواضع و رفتار رژیم نامشروع صهیونیستی به اندازه‌ای جنایتکارانه و ضدبشری است که نیاز نباشد وزیر خارجه کشورمان بخواهد تقیه کند.» در دفاع از سخنان ظریف در مقابل انتقادات، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت‌خارجه سخنان ظریف را تبیینی دقیق از بیانات حضرت امام و رهبر معظم انقلاب دانست و گفت که «جالب است که از یک‌سو رسانه‌های صهیونیستی در کنار رادیو فردا و رسانه‌های ضدانقلاب با توجه به تأثیر مصاحبه دکتر ظریف در برهم زدن فضای ایران‌هراسی و مظلوم‌نمایی رژیم صهیونیستی، ایشان را متهم به دروغگویی می‌کنند و همزمان برخی از افراد ناآگاه یا مغرض در داخل بدون خواندن مصاحبه مفصل ایشان همان حرف‌های بدخواهان ملت ایران را به نوعی دیگر تکرار می‌کنند.» رضا نصری از تحلیلگران مسائل سیاست خارجی در این‌باره نوشت: «آقای ظریف در چارچوب منشور سازمان ملل سخن می‌گوید تا فضاسازی‌های اسرائیل - که بستر و محرک بسیاری از سیاست‌ها و قانونگذاری‌ها علیه ایران است - را خنثی کند. او - با علم به تمام هزینه‌های شخصی و سیاسی در داخل کشور - به مخاطب بین‌المللی می‌گوید «ما تهدید نیستیم، اسرائیل تهدید است!»
چرا ظریف؟!
اینکه در میان همه وزرای دولت، چرا ظریف در کانون این حملات قرار گرفته است چندان موضوع پیچیده‌ای نیست؛ تلاش برای پیوند دادن مهم‌ترین چالش‌های کشور در حوزه اقتصادی به برجام نکته کلیدی این دست حملات به دولت است. در واقع ظریف و برجام دریچه حمله به دولت هستند. ظریف و برجام که در برهه‌ای از زمان، مهم‌ترین نقطه قوت دولت به‌شمار می‌آمدند، حال از منظر مخالفان دولت می‌تواند پاشنه آشیل دولت هم باشد و حمله از این نقطه ظرفیت قابل‌توجهی برای از پا در آوردن دولت روحانی محسوب می‌شود. این حملات در واقع تلاشی در جهت تبدیل مهم‌ترین دستاورد دولت روحانی به نقطه ضعف این دولت است. از سوی دیگر، پیوند دادن اهم مشکلات کشور به برجام، ظریف و وزارت‌خارجه جذابیت‌های ویژه‌ای برای نمایندگان مجلس دارد. چرا که انتخابات مجلس پیش روی مجلسی‌ها قرار دارد و رقابت‌های زودهنگام نیازمند دیده شدن به واسطه چنگ زدن به نمادها و برندهایی همچون ظریف و برجام است.
