15 سالگی تراژدی بم

راضیه زنگی‌آبادی| خبرنگار:

پنجم دی‌ماه سالگرد غم‌انگیز زلزله بم است. ساعت 5:26 صبح بود که زمین به بم رحم نکرد و همه چیز را با خاک یکسان کرد، 15سال از این اتفاق می‌گذرد، اما هنوز مردم این دیار بار غم را به دوش می‌کشند. همه می‌دانند دردی نهفته در وجود بمی‌ها خانه کرده است. این در حالی است که بعد از 15سال از این واقعه، مردم هنوز با غم خود کنار نیامدند و آسیب‌های پس از زلزله هنوز ادامه دارد. 

«زینب سرحدی»، مدیر گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی بم، به همشهری درخصوص وضعیت روانی بم می‌گوید: در حال حاضر در شهر بم بیماریابی با انجام فرآیندهای غربالگری در زمینه شناخت بیماری‌های اعصاب و روان در همه مراکز بهداشت توسط پرسشنامه‌هایی در حال انجام است. به همین دلیل نمی‌توان فرض را بر این گرفت که بیماری‌های روانی تا به حال در جریان بوده‌اند و هیچ برنامه‌ای برای آن‌ها وجود نداشته است. 

وی می‌افزاید: به ازای هر 40هزار نفر یک کارشناس سلامت و روان جذب هر دانشگاه می‌شود که ما در این زمینه کمبودی نداریم، ولی هنوز انگ بیماری روانی در جامعه وجود دارد و مردم نسبت به آن واکنش دفاعی دارند، برای همین ممکن است کمتر به سراغ درمان بروند. با وجود این با توجه به آمارهایی که غربالگری‌ها نشان می‌دهد مردم نسبت به گذشته از خدمات روان‌شناختی استفاده بیشتری می‌کنند. فعالیت خوب کارشناسان سلامت روان هم باعث شده مردم به این مسیر جذب شوند، ولی هنوز هم انگ بیماری روانی در جامعه جریان است و نیاز به تلاش بیشتری برای حذف شدن دارد. 


کمبود بیمارستان اعصاب و روان در بم

سرحجدی درباره اختلال روانی می‌گوید: در بم هم با وجود این‌که پژوهش خاصی در این زمینه انجام نشده، جدا از کل کشور نیست و نشانه‌های آن در بین مردم دیده می‌شود. 
می‌توان احتمال داد آمار افراد با بیماری‌های اعصاب و روان در بم زیاد است، اما مساله این است که هنوز هیچ پژوهشی در این مورد خاص انجام نشده است. در بم مشکل کمبود بیمارستان برای بیماری‌های اعصاب و روان، کمبود تخت در همین بیمارستان و همچنین کمبود روان‌پزشک وجود دارد.

 باید در نظر داشت که مرکز سلامت جامعه‌نگر در بم دایر شده که برای بیمارهایی با مشکلات روانی تجهیز شده است. در این مرکز برنامه‌ای مشارکتی انجام می‌شود، به این صورت که با 5 نفر از پزشکان عمومی شهر و یکی از روان‌پزشکان قرارداد بسته شده تا افراد بیماری که تاحدودی تشخیص اختلال روانی روی آن‌ها داده شده است، به روان‌پزشک ارجاع داده شوند تا مراحل بهبودی آن‌ها فراهم شود. خدماتی از این قبیل زیاد است، اما مساله اصلی این است که حجم آسیب زلزله بسیار زیاد بوده است. 


6 مرکز مشاوره در بم

 «علیرضا اشرف‌زاده»، رئیس اداره بهزیستی بم، در خصوص وجود بیماری افسردگی بین مردم این شهر به دلیل فاجعه زلزله می‌گوید: 6 مرکز مشاوره در بم به صورت خصوصی وجود دارد که در حال فعالیت هستند و تعداد روان‌شناسان این شهرستان متناسب با سرانه کشوری است. به دلیل این‌که از چند سال گذشته تعداد این مراکز را افزایش داده‌ایم، مشکل از حاد به مزمن تبدیل نشده است و توانسته‌ایم از افزایش افرادی که مشکل بیماری‌های روحی و روانی دارند پیشگیری کنیم. در گذشته ما شاهد افزایش ازدواج‌های بدون شناخت هم بودیم. به این صورت که چون دختری خانواده‌اش را در زلزله از دست داده و تنها شده بود، مجبور به ازدواج می‌شد و به تبع آن طلاق هم افزایش پیدا کرد، ولی الآن نسبت به سال وقوع زلزله این وضعیت در حالت بهتری قرار دارد. علاوه بر آن آگاهی مردم هم در این خصوص بالا رفته است. 


بالا رفتن آسیب‌های اجتماعی 

اشرف‌زاده از بالا رفتن آسیب‌های اجتماعی هم می‌گوید: همسرآزاری و طلاق جدای از زلزله مسائلی هستند که در بم وجود دارند، ولی دیگر نمی‌توان آن‌ها را به زلزله مرتبط دانست. 
هرچند ممکن است در همان سال‌ها تعداد این اتفاقات نسبت به مناطق دیگر زیاد بوده، اما در حال حاضر درصد آن کمتر شده است. به طور کل همه مشکلات اجتماعی را نمی‌توان به زلزله ربط داد و در همه کشور این موارد دیده می‌شوند. 
مواردی مثل اعتیاد ممکن است ریشه در زلزله داشته باشند، اما سال‌ها از این اتفاق گذشته است.

هرچند اعتیاد در بم زیاد شده است و به تازگی هم شنیده‌ایم که ارگ جدید بم و همچنین قسمتی از خودروسازی تعطیل شده و کارگر‌ها بیکار شده‌اند که باعث بالا رفتن آمار معتادان در بم شده است. به همین دلیل آینده خوبی برای بم با این روند دیده نمی‌شود. 


آسیب زلزله در بم

 «علیرضا اشرف‌زاده»، رئیس اداره بهزیستی بم، می‌گوید: بیماری‌های اعصاب و روان رو به رشد هستند. مرکز بیماران روانی در شهرستان وجود دارد، اما آمار بیماران رو به افزایش است و می‌تواند از آسیب‌های زلزله باشد؛ ولی تحقیقات بیشتری باید در این زمینه شود. هرچند در خصوص خدمات‌دهی در این زمینه همه استاندارد‌های کشوری رعایت می‌شود و بهزیستی رسالت خودش را در زمینه آموزش به خانواده‌ها انجام می‌دهد. این مقام مسئول در خصوص تعداد کم روان‌پزشکان در شهر هم نظر مثبتی دارد. 

اشرف‌زاده ادامه می‌دهد: مردم بم در زمینه‌های روحی و روانی، زناشویی، فرزندپروری و همسرداری واقعاً نیازمند به آموزش‌دهی هستند، اما اعتبارات کم است. در حالی که اشتیاق مردم در خصوص بالا رفتن آگاهی‌شان بالاست.