...و ناگهان « تراکم» شروع شد

هنوز چند‌ماه از خطبه متروئیه و چند روز بیشتر از اعلام جزئیات ساخت متروی تهران مطرح نشده بود که شهردار تهران نخستین وعده‌اش درباره مترو را داد. او گفت که مسائل ترافیک شهر تهران بدون سرمایه‌گذاری وسیع قابل حل نیست و جز ایجاد مترو و افزایش وسایط نقلیه عمومی و همچنین آموزش مردم راه چاره‌ای نخواهد بود.

البته درست بعد از نخستین وعده مترویی محمد‌نبی حبیبی، اتفاق دیگری هم افتاد. در 8اردیبهشت 64شهردار تهران نخستین بار از تراکم سخن گفت. تا پیش از آن کسی در مورد تراکم چیزی نمی‌دانست. سفر به ایتالیا و دیدن ساختمان‌های مرتفع در شهر میلان، شهردار وقت تهران را به این نتیجه رسانده بود تا به‌دنبال مرتفع‌سازی‌ تهران باشد. البته این اتفاق در آن روزها گامی بزرگ قلمداد می‌شد. مفهوم تراکم در روزهای نخست طرحش در تهران با استقبال روبه‌رو شد. اما حالا این پدیده تقبیح می‌شود. چه‌کسی تصور می‌کرد که کمتر از 40سال تراکم در شهر تهران مفهومی ناپسند دانسته  شود.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با وجود آنکه قرار بود دولت در سال 1362  لایحه درآمدزایی شهرداری‌های کشور را تقدیم مجلس کند و مجلس شورای اسلامی که در روزهای نخستین انقلاب قوانین متعددی را به تصویب می‌رساند، این لایحه را نیز به تصویب برساند، اما با آغاز جنگ تحمیلی، این لایحه به فراموشی رفت و دولت هیچ‌گاه لایحه‌ای برای درآمدزایی شهرها تصویب نکرد. 

مشکل اصلی شهرها در طول سال‌های جنگ، تامین منابع مالی بود. شهرداری تهران در زمان مدیریت محمد نبی حبیبی، در حدود 5 میلیارد تومان بودجه داشت که بیش از 5/4 میلیارد تومان از آن صرف هزینه‌های جاری تهران می‌شد. با چنین رقمی تهران نمی‌توانست تلاشی برای بهبود وضعیت و توسعه معابرش انجام دهد. 

اگرچه شهردار تهران در آن روزها از افزایش بودجه شهر تهران طی سال‌های 63 نسبت به 62 خبر داده‌بود، اما هنوز عمده درآمد تهران از محل‌ توسعه ساخت و ساز تامین نمی‌شد. 

یک تجربه کافی بود تا درآمد شهرداری تهران دگرگون شود. طرح اولیه «تراکم» در سال 64 و اجرای جدی آن از سال 68 نخستین گام تراکم فروشی در تهران بود؛ ماجرایی که در سال 81 با شهرداری محمد حسن ملک مدنی به صورت موقت متوقف شد و دوباره در روزگار فعالیت قالیباف به اوج خود رسید. 

حالا اگر سخن از تراکم به میان می‌آید، بسیاری از شهروندان تهرانی مفهوم آن‌را می‌دانند و نسبت به آن رویکردی انکاری دارند. 

یک سفر و یک دستاورد

ماجرای «تراکم» از یک سفر شروع شد؛ سفر شهردار وقت تهران به میلان ایتالیا.

 حبیبی که تازه از سفر ایتالیا و اتریش برگشته بود از یک تجربه سخن گفت. شهردار تهران گفت: در شهرهای اروپایی که بیش از یک میلیون جمعیت دارند، ساختمان‌های مسکونی اکثرا مرتفع بوده و به ندرت کمتر از 4طبقه وجود دارد و اگر این تراکم عمودی در حد معمول در تهران آزاد نشود و حتی اگر به‌طور کامل جلوی مهاجرت نیز گرفته شود، افزایش همین تعداد جمعیت تهران به‌طور افقی باعث گسترش سرسام آور شهر خواهد شد که ارائه خدمات شهری نظیر آسفالت و غیره به‌مراتب مشکل‌تر و خدمات‌رسانی اتوبوس از جمع‌آوری زباله پرخرج‌تر خواهد شد.

او گفت که براساس مقررات جدید میزان تراکم ساختمانی در محدوده خدمات شهری 5ساله در شمال خیابان‌های انقلاب و آزادی از 120 به 180درصد افزایش یافته و میزان تراکم ساختمانی در زمین‌هایی که خارج از محدوده 5ساله پس از انقلاب آزاد شده‌اند، از 100درصد به 120درصد افزایش داده شد و بقیه نقاط شهر میزان تراکم همان 120درصد گذشته
 است.

شهردار تهران در این جلسه ضمن اظهار رضایت از نتایج شرکت شهرداری تهران در سیزدهمین سمینار شهرداری شهرهای بزرگ دنیا در میلان ایتالیا و بازدید از سیستم حمل‌ونقل بروکسل مرکز اتریش و هیأت رزمندگان مجروح بمب‌های شیمیایی در بیمارستان‌های اتریش و آلمان فدرال گفت: شرکت هرچه بیشتر هیأت‌های ایرانی در کنفرانس‌های بین‌المللی و حضور سیاسی ما در صحنه بین‌المللی اثر مطلوبی در پیشبرد اهداف انقلاب خواهد داشت.