خروج آمریکا؛ خوشحالی طالبان

محمدامین خرمی/خبرنگار


اعلام تصمیم ناگهانی رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج نیروهای این کشور از افغانستان،  طی 2 روز گذشته بسیاری را در غرب مات و مبهوت کرده و انتقادهای بسیاری را نیز به‌دنبال داشته،  اما دست‌کم باعث خوشحالی یک گروه شده است؛ گروه طالبان.
فرماندهان طالبان از روز جمعه یعنی ساعاتی پس از آنکه مشخص شد دونالد ترامپ برای خارج کردن نیمی از نیروهای آمریکایی مستقر در افغانستان تصمیمش را گرفته‌ است در گفت‌وگو با رسانه‌های مختلف غربی همصدا از پیروزی خود گفتند.
یکی از فرماندهان این گروه در ولایت هلمند در جنوب افغانستان در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی ان‌بی‌سی آمریکا گفت که «17سال جنگ و جانفشانی مردم» بالاخره نتیجه داد. او گفت: «ما به همه جهان ثابت کردیم که می‌توان تنها ابرقدرت خودخوانده جهان را شکست داد.» این فرمانده طالبان که نخواسته نامش فاش شود در عین حال از برنامه این گروه برای ادامه پیشروی در مناطق مختلف افغانستان گفته است. به گفته او، طبق دستور رهبران رده بالای طالبان،  نیروهای این گروه در حال تدارک برای انجام عملیات جهت تحت کنترل در آوردن دست‌کم 4ولایت استراتژیک در افغانستان هستند؛ برنامه‌ای که به‌نظر می‌رسد هدفش تأثیرگذاری بر روند مذاکرات میان آمریکا و طالبان باشد.
زلمای خلیل‌زاد،  فرستاده ویژه دونالد ترامپ،  هفته گذشته در امارات با نمایندگان طالبان برای سومین‌بار دیدار کرد. به گفته برخی سران طالبان، محور این دیدار تعیین چگونگی و زمان خروج نیروهای خارجی از افغانستان بوده است. دور بعدی این مذاکرات که با حضور نمایندگان پاکستان،  قطر،  عربستان و امارات برگزار شد،  قرار است پس از تعطیلات سال نو میلادی یعنی حدود یک‌ماه دیگر برگزار شود.
تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی آنقدر ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی بود که نه‌تنها غربی‌ها بلکه خود سران طالبان را نیز شوکه کرده است. یکی از مقام‌های این گروه در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه با اشاره به این موضوع گفت:‌ «واقعیت این است که به هیج وجه تصور چنین واکنشی را نداشتیم؛ خیلی خوشحالیم.» اشاره این مقام‌ طالبان به خواسته‌ای است که دائما از سوی این گروه به‌عنوان پیش‌شرط مذاکرات با آمریکا مطرح می‌شده است. برخی تحلیلگران این اقدام ترامپ را به‌عنوان همراهی با خواسته‌های طالبان و نشانه‌ای از جدیت رئیس‌جمهور آمریکا در تعیین تکلیف جنگ افغانستان دانسته‌اند. موضوع تعیین تکلیف جنگ افغانستان همزمان با خروج حدود 7هزار نیروی آمریکایی از این کشور در شرایطی مطرح می‌شود که حدود یک سال قبل،  دونالد ترامپ با اعلام استراتژی جدید آمریکا در قبال افغانستان از ادامه جنگ تا زمان شکست طالبان خبر داده بود. براساس همین استراتژی بود که او حتی دستور داد شمار نیروهای آمریکایی مستقر در این کشور افزایش داده شود. حدود 4هزار نیرو طی این مدت بار دیگر وارد افغانستان شدند. اکنون تغییر ناگهانی استراتژی ترامپ در افغانستان،  همه را شگفت‌زده کرده است.

وضعیت مبهم مذاکرات
طی 17سال جنگ در افغانستان هزاران نفر از نیروهای طالبان نیز کشته و دستگیر شده‌اند اما طبق برآوردهای نهادهای امنیتی آمریکایی،  تعداد نیروهای این گروه بیش از گذشته شده است. 10سال پیش دولت آمریکا و افغانستان شمار نیروهای طالبان را حدود 15هزار نفر برآورد می‌کردند. اکنون آمار از عبور شمار نیروهای طالبان از مرز 60هزار نفر حکایت دارد.
افغانستان اکنون به طولانی‌ترین جنگ تاریخ آمریکا تبدیل شده است. این جنگ برای آمریکایی‌ها بیش از 700میلیارد دلار هزینه داشته و تاکنون بیش از 2هزار و 500نیروی آمریکایی در افغانستان کشته و حدود 20هزار نفر نیز زخمی شده‌اند. پیش از این اوباما برای پایان دادن به جنگ افغانستان خیز برداشت اما در عمل موفق به انجام آن نشد. باراک اوباما در سال 2014پایان جنگ را اعلام کرد و شمار نیروهای نظامی آمریکایی مستقر در افغانستان را از 100هزار نفر به حدود 9هزار نفر رساند. او اما در عمل هرگز نتوانست جنگ را با شکست طالبان به پایان برساند.
اکنون گویی ترامپ به هر قیمتی قصد دارد این جنگ را به پایان برساند و تمامی نیروهای آمریکایی را خارج کند. زلمای خلیل‌زاد از ابتدای ورود دوباره‌اش به ماجرای افغانستان اعلام کرد برای رسیدن به توافق با طالبان «عجله» دارد. او حتی از سران طالبان خواست که تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در 31فروردین سال آینده،  توافق صلح را نهایی کنند؛ درخواستی که البته با مخالفت طالبان و درخواست آنها برای تعویق انتخابات روبه‌رو شد.
اعلام برنامه خروج نیروهای آمریکایی ممکن است وزن دو سوی میز مذاکره‌ را دستخوش تغییر کند. به‌خصوص که همزمان با خروج نیروهای آمریکایی،  نیروهای طالبان سعی دارند مناطق بیشتری از افغانستان را تصرف کنند تا در مذاکرات دست بالا را داشته باشند.

سرنوشت مبهم افغانستان
متحدان آمریکا در ناتو نیز اعلام کرده‌اند از تصمیم ترامپ بی‌خبر بوده‌اند. این در شرایطی است که آمریکا طی ماه‌های گذشته با اعمال فشار بر اعضای ناتو،  آنها را مجبور کرده همچنان نیروهایشان در افغانستان را حفظ کنند. انگلیس حتی پذیرفت شمار نیروهایش را افزایش دهد. همین وضعیت است که به اعتقاد بسیاری باعث استعفای جیمز متیس،  وزیر دفاع آمریکا شده است. دونالد ترامپ و جیمز متیس بر سر گام بعدی آمریکا در افغانستان دچار اختلافات عمیق بودند و همین موضوع باعث شد متیس مسیر جدایی از کابینه را در پیش بگیرد.
دولت افغانستان اما می‌گوید که خروج آمریکایی‌ها تأثیری بر تامین امنیت در این کشور ندارد. دفتر رئیس‌جمهور افغانستان دیروز با انتشار بیانیه‌ای تأکید کرد که طی 4سالی که از خروج عمده نیروهای آمریکایی از افغانستان می‌گذرد،  بار جنگ و تامین امنیت این کشور بر دوش نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان بوده و با توجه به جنگ گسترده،  نیروهای زمینی و هوایی افغانستان روزبه‌روز قوی‌تر شده‌اند. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که طبق گزارش‌های متعدد،  دولت افغانستان تسلط بر حدود 70درصد از خاک این کشور را از دست داده است. طبق گزارش وزارت دفاع آمریکا،  این مناطق یا تحت کنترل طالبان است یا دائما زیر حمله‌های نیروهای طالبان قرار دارد. در این میان،  حدود 15درصد از مناطق افغانستان هفته‌ای 2بار هدف حمله طالبان قرار می‌گیرند. وضعیت افغانستان اکنون پیچیده‌تر از هر زمان دیگری است.


انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان

روند ثبت نام از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان از دیروز آغاز شد اما در نخستین روز کسی برای ثبت‌نام مراجعه نکرد. ثبت‌نام از نامزدها تا 11روز دیگر ادامه دارد. فهرست ابتدایی نامزدها حدود 4هفته بعد از سوی کمیسیون مستقل انتخابات اعلام می‌شود. هر نامزد باید 2 معاون خود را نیز معرفی کند. پس از بررسی صلاحیت نامزدها،  فهرست نهایی منتشر می‌شود و نامزدها از 28بهمن تا 28فروردین تبلیغات انتخاباتی خود را دنبال خواهند کرد. در نهایت،  مردم افغانستان روز 31فروردین پای صندوق‌های رأی خواهند رفت.

شرایط نامزدها:
  تبعه افغانستان باشد
  دارای تابعیت دوگانه نباشد
  مسلمان باشد
  کمتر از ۴۰ سال نداشته باشد
  به جرایم ضد‌بشری محکوم نشده باشد
  از پست دولتی خود استعفا داده باشد