دریچه
دستفروشی در مترو
ولی‌الله شجاع‌پوریان/ معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران
در سه‌شنبه‌های بدون خودرو این هفته فرصتی دست داد تا مسیر ایستگاه متروی بهارستان تا امام‌خمینی و سپس تا ایستگاه شهید‌بهشتی و میدان فاطمی را با مترو سفر کنم، خوشبختانه سه‌شنبه‌های بدون خودرو با دستور و توجه ویژه حناچی، شهردار تهران در افکار عمومی بازخورد مثبتی داشته و با تداوم این روند می‌توان نسبت به فرهنگسازی در زمینه ترویج استفاده از حمل‌ونقل عمومی امیدوار بود. اما نکته‌‌ای که در این سفر توجه بنده را جلب کرد، حضور پرتعداد دستفروشان درون واگن‌ها و ایستگاه‌های مترو بود که در سال‌های اخیر به‌عنوان یک چالش جدی پیش روی مدیران شهری قرار گرفته است. قشری که از یک‌سو به‌دلیل نبود بسترهای مناسب برای انتخاب شغل از روی ناچاری به شغل دستفروشی روی آورده‌اند و به امرار معاش مشغول هستند و از سویی ایجاد مزاحمت برای بخش‌هایی از مردم و مسافران که به‌دلیل تردد مداوم، صدا زدن، تبلیغ و چانه‌زنی، مسافران را آزرده می‌کنند. در واقع مدیریت شهری در آسیب و پدیده‌ای که کمترین نقش را در ایجاد آن داشته، باید به‌دنبال ساماندهی، مدیریت و حل آن باشد؛ این واقعیت در بسیاری از کارکردها و ماموریت‌های مدیریت شهری مشهود است که مدیران شهری اغلب به‌دلیل ضعف سایر نهادها و دستگاه‌ها با انباشت و سرریز آن در دامن شهر مواجه می‌شوند و شهروندان نیز به‌دلیل بروز پدیده در منظر شهری، حل آن را از مدیریت شهری مطالبه می‌کنند.
به هر روی پدیده دستفروشی در مترو به یکی از چالش‌های مهم مدیران شهری و مسافران مترو تبدیل شده است. در گفت‌وگویی که از نزدیک با چند نفر از دستفروشان داشتم اغلب خواهان ایجاد مکانی دائمی و ثابت با قیمت مناسب جهت فروش کالاها و اجناس بودند تا از این طریق هم خودشان از تردد همراه با سختی و تزاحم درون واگن‌ها خلاص شوند هم اسباب زحمت سایر مسافران نشوند. آنچه مسلم است برای این پدیده باید تعیین تکلیف شود و رهاکردن آن به شکل کنونی، موجد مشکلات دیگری مثل افزایش نزاع و درگیری در میان مسافران و دستفروشان می‌شود که آسیب‌های روانی برای همه شهروندان به‌دنبال دارد.
با استناد به ملاحظات اخلاقی و قانونی نه می‌توان با سختگیری دستفروشان را جمع‌آوری کرد و نه تداوم فعالیت آنها به شکل موجود امکان‌پذیر است، لذا شناسایی و انتخاب یک راه میانه برای درک شرایط ذینفعان یعنی مسافران و دستفروشان ضروری می‌نماید که یکی از راهکارها اختصاص مکان ویژه، سهل‌الوصول و ارزان در مسیرهای منتهی به مترو برای دستفروشان است تا معیشت آنان نیز به خطر نیفتد و مزاحمتی هم برای شهروندان ایجاد نشود. ناگفته نماند ساماندهی فروشندگان غرفه‌های مترو نیز خالی از اشکال نیست و سپردن یک‌جای غرفه‌ها به پیمانکاران و عدم‌نظارت مناسب و گاه سوءاستفاده پیمانکاران از متقاضیان غرفه و فروشندگان که با دستمزدهای بسیار پایین به‌کار گماشته شده‌اند نیز از موضوعاتی است که نیاز به بررسی و آسیب‌شناسی بیشتری دارد.
