عامه‌پسندها سرکوب می‌شوند

 سیده زهرا عباسی /خبرنگار

تکین حمزه‌لو از آن دست نویسندگانی است که با افتخار خود را نویسنده عامه‌پسند معرفی می‌کند. حمزه‌لو در سال ۲۰۰۷ از سوی مجله لهستانی «Wysokie Obcasy» به‌عنوان زن برتر ایرانی شناخته شد و نخستین اثرش به نام «افسون سبز» از معدود رمان‌های ایرانی است که به‌عنوان نخستین اثر نویسنده بیش از 20بار تجدید چاپ شد. او در گفت‌وگو با همشهری از دلایل بی‌توجهی کتابخوان‌ها به رمان‌های عامه‌‌پسند ایرانی می‌گوید.


 رمان‌های عامه‌پسند و عاشقانه تالیفی همیشه طی سال‌ها جزو پرفروش‌های بازار نشر بودند. در سال‌های اخیر کتاب‌های ترجمه این طیف در فروش، گوی‌سبقت را ربوده‌اند. در صفحه اینستاگرام‌تان گفته بودید معمولا قشر کتابخوان تصور می‌کند ترجمه بهتر است. دلیلش می‌تواند همین نگاه باشد؟
بله. تبلیغات فراوان در صفحه‌های مجازی شاید یکی از دلایل این فروش باشد. طی سال‌ها منتقدان، روزنامه‌نگاران و نویسندگان سعی کرده‌اند خواندن ادبیات عامه‌پسند فارسی را مذموم و کاری بی‌ارزش جلوه دهند و تا حد زیادی هم موفق بوده‌اند. همین که کتاب‌های پرفروش عامه‌پسند هرگز در فهرست پرفروش‌های کتاب‌فروشی‌ها یا در مجله‌ها و روزنامه‌ها قید نمی‌شود، گواه این مدعاست. در عوض با سرکوب داستان‌های ایرانی و احساس خلأ خوانندگان، بازار را به خرید و خواندن عامه‌پسندهای ترجمه شده سوق داده‌اند و این شیوه تحقیرآمیز را تبدیل به افتخار کرده‌اند.
نقش سریال‌های عاشقانه شبکه‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های مجازی در این میان چیست؟ به‌نظر می‌رسد بخشی از نیاز مردم به داستان‌های عاشقانه و اجتماعی در همین شبکه‌ها تأمین می‌شود. اصلا ارتباطی میان این دو می‌توان یافت؟ 
بله. مردم ما وقت زیادی را پای تلویزیون یا در شبکه‌های مجازی می‌گذرانند و عملا طی شبانه‌روز زمان زیادی برای مطالعه و تمرکز روی کتاب ندارند. البته نباید فراموش کرد در کشورهای توسعه‌یافته هم این تنوع شبکه‌های تلویزیونی و فضای مجازی آزاد وجود دارد، اما تفاوت در نوع تربیت و فرهنگسازی جامعه است. در کشورهای توسعه‌یافته عادت خواندن را در مدارس و از سنین کودکی در بچه‌ها نهادینه می‌کنند، به سلیقه خواننده احترام می‌گذارند.
تفاوتی میان نویسندگان ایرانی و خارجی در این طیف می‌بینید؟ 
اولین و مهم‌ترین تفاوت، موضوعات متنوع و سانسور نشدن نویسنده است. نویسنده خارجی در خلق صحنه‌های رمانتیک هیچ مرز و محدودیت شرعی ندارد. خلاقیت و تخیل نویسنده خارجی برعکس نویسنده ایرانی، اجازه ظهور دارد. شاید همین، خواندن رمان‌های ترجمه را برای مخاطب جذاب‌تر می‌کند و دلیل دوم تنوع ژانر در میان عامه‌پسندهای خارجی است.
در چند سال اخیر تغییر ذائقه‌ای در میان مخاطبان رمان‌های عامه‌پسند و عاشقانه احساس کرده‌اید؟
مسلما شکل خواندن و سلیقه مخاطب عوض شده است. مخاطب امروز بسیار مشکل‌پسند است و فضای داستانی باورپذیر و منطقی طلب می‌کند. برای همین است که نویسندگان جوان و باهوش این سبک توانسته‌اند بدرخشند و ناشرانی که به شعور و سلیقه مخاطب احترام می‌گذارند، بازار موفق‌تری دارند.