پیچ تاریخی انیمیشن شیرها و رنسانس کودکی ما

محمدتقی حاجی‌موسی

علی و کاویان (که 5سال پیش از بالای پشت‌بام افتاد و فوت کرد) خوشبخت‌ترین بچه‌های بلوک بودند. آنها نخستین بچه‌هایی بودند که می‌توانستند کارتون‌های جدید را ببینند و این به‌خاطر مادرشان سیما بود. همه خانواده سیماخانم در انگلستان زندگی می‌کردند و او یکجورهایی دروازه‌ای بین ما و دنیای بیرون به‌حساب می‌آمد. آن موقع که خبری از اینترنت و حتی سی‌دی نبود، چند‌ماه بعد از اینکه کارتون جدیدی به بازار می‌آمد یک VHS هم از لندن به تهران می‌رسید؛ VHS‌ای که متعلق به علی و کاویان بود و بعد از اینکه آنها تهش را در می‌آوردند به ما می‌رسید تا طی 24 ساعت، هر چندبار که شده کارتون را ببینیم و بدهیم نفر بعدی. نخستین بار اما این اتفاق برای شیرشاه افتاد. مدت‌ها بود که همه ما به کارتون‌های تلویزیونی و نهایتا سیندرلا و زیبای خفته عادت کرده بودیم و خبری از کارتون‌های جذاب دیزنی نبود. از شانس خوب ولی دوران رنسانس دیزنی با کودکی ما همراه شد و شیرشاه نقطه عطف این رنسانس شورانگیز بود؛ کارتونی که برای فهمیدنش نیازی به دانستن زبان انگلیسی نبود و بدون زیرنویس فارسی می‌شد به راحتی همه داستان را فهمید و من هنوز هم نسخه دوبله آن را ندیده‌ام. قصه فیلم که بعدا فهمیدیم اقتباسی از هملت شکسپیر بوده و آن‌قدر جذاب بود که ما را جلوی تلویزیون 21اینچ صنام میخکوب کند و نگذارد تکان بخوریم. انگار که دیزنی بعد از رفتن آقای والت دوباره رگ خواب ما را به‌دست آورده و فهمیده بود باید چه کند. البته این چیزها را بعدا فهمیدیم وگرنه آن موقع خبری از این واقعیت‌های افزوده نبود و ما فقط عاشق سیمبا و آواز محلی فیلم و موسیقی عجیب و دیوانه بازی‌های تیمون و پومبا می‌شدیم. بعد از آن بود که فهمیدیم آن VHS از لندن رسیده چه گوهری بوده و در دنیا چقدر سر و صدا کرده و از این نوار ویدئویی سیاه‌رنگ بیش از 30میلیون نسخه دیگر در دنیا فروخته شده و همه رکوردها در حال جابه‌جاشدن است. بعد از آن بود که فهمیدیم شیرشاه با بیش از 964میلیون دلار فروش، آن هم در سال 1994 و درست همزمان با جام‌جهانی فوتبال توانسته بعد از «پارک ژوراسیک»، پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینما شود و تا وقتی که نمو به سینماها نیامده بود همچنان پرفروش‌ترین انیمیشن همه دوران بود. بعد از آن بود که فهمیدیم آن موسیقی اعجاب‌آور را ابتدا التون جان طراحی کرده و بعد هانس زیمر به آن جان داده تا اسکار بهترین موسیقی را از آن خود کند. بعد از همه اینها بود که فهمیدیم ما توانسته‌ایم در 8-7 سالگی، نقطه عطف تاریخ انیمیشن دنیا را تماشا کنیم؛ هر چند یک سال بعد پیکسار روی دست والت‌دیزنی بلند شد و با نخستین انیمیشن تمام کامپیوتری تاریخ یعنی داستان اسباب بازی، ماجرا را به نفع خودش تغییر داد. با این همه شیرشاه باعث شد تا در یک دوره زمانی پنج‌ساله ما بتوانیم بخشی از بهترین و آخرین انیمشین‌های ماندگار دو‌بعدی دنیا مثل «پوکاهانتس» و« گوژپشت نتردام» را ببینیم و سپس وارد دنیای سه‌بعدی‌ها شویم؛ جایی که حالا بعد از 25سال قرار است نسخه سه‌بعدی شیرشاه هم وارد بازار شود؛ نسخه‌ای که تریلرهایش نشان می‌دهد در این ربع قرن دنیا چقدر تغییر کرده است.