سینمای ایران به بخت خودش پشت پا می‌زند

مائده امینی 

کمتر از تعداد انگشتان یک‌دست انیمیشن ایرانی اکران‌شده در سینماها داریم. عمر ساخت انیمیشن برای مخاطب در ایران به 10سال هم نمی‌رسد و معمولا سودی هم عاید تهیه‌کننده‌ها نمی‌شود. همین نداشتن‌ها و نبودن‌ها در تمام این سال‌ها باعث شده که خاطرات کودکان نسل‌های مختلف در ایران، با کارتون‌های ژاپنی، اسپانیایی و... گره بخورد. اما در بیرون از مرزهای کشور در بر این پاشنه نمی‌چرخد. امروز در سینمای جهان انیمیشن‌ها جزو پرفروش‌ترین آثار سینمایی هستند و مدیریت گیشه‌ها خیلی اوقات در دست انیمیشن‌هاست. درحالی‌که درآمد نفتی ایران در سال2017، 40میلیارد و 100میلیون دلار اعلام شده، در سال2016 آمریکا 298میلیارد دلار و و میانمار 30میلیارد دلار از محل فروش انیمیشن‌هایشان درآمد‌زایی کرده‌اند.
داریوش دالوند- تهیه‌کننده و کارگردان پرفروش‌ترین انیمیشن‌های ایرانی در سال‌های اخیر  مثل رستم و سهراب، ناسور و...- بر این باور است که بعد از سنگ‌هایی که تفکر حاکم بر سینمای ایران جلوی پای انیمیشن‌سازها می‌اندازند مشکلات در این حوزه فنی می‌شود. جوان‌های توانمند می‌ترسند جلو بیایند و ما به‌شدت از کمبود فیلمنامه خوب رنج می‌بریم.

آقای دالوند!‌ انیمیشن‌های ایرانی گران تولید می‌شوند. یعنی شاید بهتر باشد بگوییم در مقایسه با فروشی که در سینماها عایدشان می‌شود تقریبا صرفه اقتصادی برای تولید انیمیشن در کشور ما وجود ندارد...

تولید انیمیشن به هیچ‌عنوان گران نیست. کافی است هزینه تولید انیمیشن را با هزینه تولید یک فیلم سینمایی معمولی مقایسه کنید. هزینه تولید انیمیشنی مثل تهران 1500، 2میلیارد و 300میلیون‌تومان و هزینه تولید انیمیشن رستم و سهراب 510میلیون‌تومان بوده است. البته این رقم‌ها قدیمی شده و امروز ممکن است با 3برابر این مبلغ قادر به تولید انیمیشن با همان کیفیت بود. اگر هزینه انیمیشن ایرانی را با رقبای آن در خارج از ایران هم مقایسه کنید خواهید دید که ارزان‌ترین انیمیشن را ایران تولید می‌کند.

تکنیک‌‌های انیمیشن‌سازی چطور؟ آیا در ایران از روش‌ها و نرم‌افزارهای‌ به‌روز استفاده می‌کنیم؟ خب، واقعیت این است که کیفیت انیمیشن ایرانی آنقدرها بالا نیست...

نمی‌توان منکر این شد که تکنیک‌ها قدیمی شده. به‌روزآوری این تکنیک‌ها هم ناگزیر منجر به افزایش هزینه تولید می‌شود. اگر امروز بخواهیم انیمیشن بسازیم باید چندبرابر این رقم‌ها هزینه کنیم. اما اگر شما می‌خواهید انیمیشن ایرانی را با انیمیشن مثلا ژاپنی مقایسه کنید، این مقایسه، مقایسه غلطی است. انیمیشن ایرانی را در این ردیف بودجه‌ای نمی‌توان با کشورهای رده اول دنیا مقایسه کرد. در کشورهای رده اول جهان برای تولید یک انیمیشن، 100تا 150میلیون‌دلار هزینه می‌شود. طبیعی است که این خروجی غیرقابل مقایسه با خروجی ماست.

یعنی انیمیشن ایرانی به نسبت ردیف بودجه‌ای که در اختیار دارد، راضی‌کننده است؟ 

شک نکنید. اگر تناسب عادلانه‌ای ببندیم خواهیم دید که انیمیشن ایرانی در اندازه‌های خودش یکی از بهترین انیمیشن‌های جهان است. قیمت‌ها در هند و چین 6 تا 7برابر انیمیشن ایرانی است اما خروجی آنها کیفیت انیمه ایرانی را ندارد.

پس شما می‌گویید علت مهجور بودن انیمیشن ایرانی فقط کم بودن بودجه است؟ یعنی ما اگر پول داشتیم مشکل تأمین نیروی انسانی توانمند و... نداشتیم و به تولید با کیفیت می‌رسیدیم؟

ما نه در توانمندی افراد مشکلی داریم و نه در استفاده از نرم‌افزارهای به‌روز دنیا اما در بُعد هنری تا حدود زیادی مسائل و مشکلات وجود دارد. در حوزه انیمیشن ما با کمبود فیلمنامه خوب مواجهیم. واقعیت این است که قبل از اینکه مشکل به بودجه برسد ما با مشکلات فنی مواجه می‌شویم. ببینید ! ما از همین داشته‌های خودمان هم استفاده نمی‌کنیم. می‌توان برای تولید یک کار درجه یک تلاش کرد و در نهایت برای تأمین بودجه سراغ سرمایه‌گذار رفت.

این افراد توانمندی که شما از آنها حرف می‌زنید پس کجا هستند آقای دالوند؟ چرا در صنعت انیمیشن کشور هیچ اتفاق ویژه‌ای نمی‌افتد؟ 

خیلی‌ از جوان‌های توانمند ما می‌ترسند جلو بیایند. حق هم دارند. تهیه‌کننده انیمیشن سینمایی «راز پروانه‌ها»‌ 2سال است که منتظر اجازه اکران است؛ انیمیشنی که از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است اما پشت درهای سینماها مانده. چرا؟ هیچ‌کس پاسخ درستی ندارد. سینمای کودک به حاشیه رفته است. انیمیشن هم به نوعی سینمای کودک محسوب می‌شود. اکران به انیمیشن‌ها داده نمی‌شود. واقعیت این است که سیستم پخش کشور از بهترین انیمه‌ها هم استقبال نمی‌کند.

اگر همه این موانع را پشت سر بگذاریم، فکر می‌کنید انیمیشن‌های ایرانی فروش خوبی خواهند داشت  یا تازه به مرحله بازاریابی و فرهنگسازی می‌رسیم؟

من فکر نمی‌کنم که انیمیشن ایرانی بد بفروشد یا کم، اما واقعیت این است که همه ما بهایی که به یک فیلم زنده می‌دهیم به انیمیشن نمی‌دهیم. صد البته دود این بی‌فکری به چشم سینمای ایران می‌رود. سینمای ایران سال‌هاست که فرصت با انیمیشن بودن را از دست داده است و هر لحظه هم که می‌گذرد برای هنر هفتم در کشور ما دیر و دیرتر می‌شود. سینمای ایران به بخت خودش پشت پا می‌زند و متوجه نیست که فرصت طلایی دوران انیمیشن‌سازی‌ از دست می‌رود و سهم ما کم و کمتر می‌شود. سینمای هالیوود و سینمای چین بخش بزرگی از رونق خود را مدیون انیمیشن‌های جهانی و درجه یکی هستند که به نمایش می‌گذارند.