اقلیم
فصل جدید همکاری‌های آبی آلمان و اصفهان
مسئول بخش آب وزارت علوم و تحقیقات آلمان: تولید ابزارهای کمک و تصمیم‌گیری مسئولان یکی از اقدامات مهم برای احیای زاینده‌رود است
نفیسه زمانی‌نژاد | اصفهان- خبرنگار:
8 سال قبل بود که اجرای طرحی به نام مدیریت یکپارچه منابع آب زاینده‌رود به سفارش وزارت نیرو و با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان و وزارت علوم آلمان آغاز شد؛ طرحی که در آن بر واگذاری نجات زاینده‌رود به آلمانیها تاکید بسیاری شد. این روزها اما دوباره با ورود هیات آلمانی به اصفهان، گمانه‌زنی‌ها جدی‌تر شده و قرار است با کمک آلمانیها به واقع زاینده‌رود احیا شود.
ورود آلمانیها به مسئله زاینده‌رود
تغییرات اقلیمی، وقوع دوره‌های پی‌درپی خشکسالی و نزول پیوسته کیفیت آب سطحی و زیرزمینی، افزایش تقاضای آب و رقابت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بین گروه‌های مصرف‌کننده از چالش‌های مهم مدیریت منابع آب در حوزه‌های کم‌بارش و خشک به شمار می‌آیند.
در این میان، خشک شدن زاینده‌رود به عنوان یکی از رودخانه‌های مهم کشور در اصفهان در سال‌های گذشته نمونه‌ای روشن از این معضل بزرگ است و همواره دولت‌ها در صدد رفع این مشکل بوده‌اند. تا زمانی که برای حل خشکی زاینده‌رود از چند شرکت آلمانی برای مطالعه طرح و اجرای راهکار دعوت شد. وزارت علوم و تحقیقات آلمان برای اجرای طرح‌های مدیریت جامع و یکپارچه آب در کشورهای مختلف، از سال 2010 توسعه ابزارها و ساختارهای مدیریت منابع آب در حوضه زاینده‌رود را آغاز کرده و مورد حمایت مالی قرار داده است.
در همان سال‌ها «یوهانس کرواس» مدیر کل توسعه پایدار وزارت علوم و تحقیقات آلمان، در مورد ورود آلمانیها به این موضوع اعلام کرد در بسیاری از طرح‌های بخش آب و فاضلاب تبادل فناوری بین ایران و آلمان صورت گرفته است و با توجه به این‌که بسیاری از صنعتگران، کشاورزان و کارشناسان دغدغه احیای زاینده‌رود را دارند، یکی از عواملی که منجر شد محققان آلمانی در صدد تدابیری برای احیای زاینده‌رود برآیند دغدغه و ایده‌‌پردازی‌ای است که بسیاری از اقشار برای احیای زاینده‌رود دارند. این رویداد منجر شد آلمانیها با جدیت این طرح را دنبال کنند.
گام‌هایی برای احیای زاینده‌رود
گفتنی است که این طرح به نام مدیریت یکپارچه منابع آب زاینده‌رود به سفارش وزارت نیرو، با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان و با حمایت وزارت آموزش عالی آلمان آغاز شد. پژوهشگران آلمانی در 8 سال تحقیقات جامع، طرحی را برای مدیریت یکپارچه منابع آب زاینده‌رود تدوین و ارائه کرده‌اند. البته حساسیت حوضه زاینده‌رود و تنگناهای منابع آب در آن موجب شد که حوضه زاینده‌رود به عنوان اولویت اول مطالعات مدیریت یکپارچه به وزارت علوم و تحقیقات کشور آلمان پیشنهاد شود، به طوری که مسئولان این طرح از اجرای برنامه‌های متعدد برای بهبود شرایط خبر می‌دهند.
موانع احیای زاینده‌رود
رئیس هیات آلمانی طرح یکپارچه منابع آب زاینده‌رود با تاکید بر امکان‌پذیری احیای زاینده‌رود می‌گوید: یکی از موانع مهم برای احیای زاینده‌رود وضعیت آب و هوا و تغییرات اقلیم و کمبود بارش در این منطقه است. از این رو، ضرورت اتخاذ تصمیمات اساسی و اجرایی برای احیای زاینده‌رود وجود دارد.
به گفته «شهروز مهاجری»، اجرای چنین تصمیماتی توسط سیاست‌گذاران باید به صورتی باشد که ایجاد تشنج در جامعه نکند و مردم هم از این ایده‌ها پشتیبانی و آنها را اجرا کنند. واقعیت آن است که هم‌فکری و طرح ایده‌های مشترک برای احیای زاینده‌رود کاری مشکل و نیازمند پیاده‌سازی روش‌های بسیار است.
وی با اشاره به دست‌یابی به نتایج مثبت در طرح یکپارچه منابع آب زاینده‌رود عنوان می‌کند: در این طرح موفق شدیم، ایده‌ها را جمع‌آوری و از آن راهبرد تولید کنیم تا بر اساس این راهبرد‌ها گام‌های بعدی برای نجات زاینده‌رود برداشته شود. این مسئول بیان می‌کند: مرکز آموزش ایران و آلمان در این بازه زمانی با همکاری 2 کشور تاسیس شد و در این سال‌ها 2 تیم ایرانی و آلمانی کارها را با اعتماد طرفین و همکاری پیش می‌برند. اکنون زمان آن رسیده که مسئولان ایرانی در زمینه اجرای ایده‌ها و راهبرد‌ها با ما همکاری کنند.
یک همکاری دوجانبه با مبالغ چند میلیون یورویی
مسئول بخش آب وزارت علوم و تحقیقات آلمان نیز می‌گوید: تولید ابزارهای کمک و تصمیم‌گیری مسئولان یکی از اقدامات مهم این طرح است، چون این ابزارها کمک می‌کند تصمیم‌گیران در آینده تصمیم‌های بهتری بگیرند و مدیریت مناسبی داشته باشند.
«کریستین الک» مهم‌ترین اقدام در طرح مدیریت یکپارچه منابع آب زاینده‌رود را جمع‌آوری اطلاعات یکپارچه مورد تایید از بخش‌های مختلف برای مدیریت بهتر عنوان می‌کند. وی می‌افزاید: بخش آموزش از فعالیت‌های مهمی است که باید مورد نظر باشد، زیرا بدون آموزش مدیریت یکپارچه صورت نمی‌گیرد.
به همین دلیل، این بخش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مسئول در مورد راهکارهای احیای زاینده‌رود اظهار می‌کند: هیچ اقدامی بدون جمع‌آوری و در دست داشتن اطلاعات قابل انجام نیست و اگر من یکی از مسئولان بودم، قبل از هر اقدامی در صدد اطلاعات و جمع‌آوری داده‌های مورد قبول تمامی نهادها برمی‌آمدم.
وی توضیح می‌دهد: ایران در زمینه جمع‌آوری اطلاعات سرمایه‌گذاری کافی نکرده است و باید این اقدام صورت بگیرد، زیرا یکی از پایه‌های اساسی نجات زاینده‌رود همین اطلاعات است. الک تصریح می‌کند: از آنجا که آینده این طرح برای آلمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، وزارت انرژی آلمان در طرح ایران سرمایه‌گذاری کرده و اهمیت آن به این دلیل است که یک همکاری دوجانبه با مبالغ چند میلیون
یورویی است.
کمبود آبِ پشت سد
به گفته مسئول کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان، 130 میلیون متر مکعب آب در سد زاینده‌رود موجود است. این در حالی است که برای شرب نیاز به 400 میلیون متر مکعب آب داریم.
«علی یوسفی» آشفتگی در سیاست‌گذاری و نبود انسجام را در وضعیت کنونی زاینده‌رود تاثیرگذار می‌داند و می‌گوید: نبود شفافیت و مطالبه‌گری عمومی و پایین بودن سطح سواد اطلاعاتی سبب کاهش مسئولیت‌پذیری شده است.
وی بیان می‌کند: در سطح ملی برای شرایط زاینده‌رود برنامه و تدبیری اندیشیده نشده است. در سطح منطقه‌ای هم استاندار سابق برنامه‌ای برای احیای زاینده‌رود داشت که با مخالفت سمن‌های زیست‌محیطی و دانشگاهیان مواجه شد.
